1. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol ddatganiad am waith y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru? OAQ52084

Diolch am y cwestiwn. Mae’r Prif Weinidog wedi sefydlu’r Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru i ddarparu barn annibynnol a hirdymor gan arbenigwyr. Mae gwaith y comisiwn ar y gweill bellach, ac mae galwad am dystiolaeth wedi’i chyhoeddi. Rwy’n annog pawb sydd â diddordeb i gyfrannu.

Diolch am yr ateb hwnnw. A oes modd i chi amlinellu beth y mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu yw goblygiadau potensial y comisiwn? Rydw i ar ddeall bod y gwaith yn digwydd ar hyn o bryd, ond a oes gennych chi gysyniad o’r hyn rydych chi eisiau ei gael mas ohono fe? Er enghraifft, a fyddech chi eisiau datganoli cyfiawnder yn y dyfodol? Un o’r problemau sydd yn fy meddwl i—rwy'n credu fy mod i wedi codi hyn o’r blaen—yw, os byddai yna ddatganoli cyfiawnder i Gymru, byddai yna sefyllfa lle, os oes yna garchardai newydd yn cael eu hadeiladu ar hyn o bryd, efallai y byddai carcharorion o rywle arall, sef Lloegr, yn cael eu rhoi yma yng Nghymru. Pa mor realistig, felly, yw datganoli cyfiawnder os bydd un gyfundrefn yn bodoli ar gyfer Cymru, a'r bobl hynny yn dod o gyfundrefn wahanol? A ydych chi wedi edrych ar y goblygiadau a realiti'r sefyllfa yn hynny o beth?

Wel, o ran canlyniadau'r comisiwn, nid wyf i eisiau rhagdybio beth ddaw allan o waith y comisiwn. Pwrpas sefydlu'r comisiwn oedd sicrhau bod trafodaeth gan arbenigwyr a thystiolaeth eang yn cael eu cynnwys yn y dadansoddiad a bod hynny'n rhoi cyfle i'r lleisiau hynny gael eu clywed.

Mae'r Aelod yn gwneud pwynt penodol am ddatganoli cyfiawnder. Fe wnaeth hi yn sicr glywed datganiad Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Gwasanaethau Cyhoeddus ar ddechrau mis diwethaf, a ddywedodd, er ein bod ni'n aros am ganlyniadau gwaith y comisiwn, ei bod hi'n bwysig i ni hefyd ddatblygu gweledigaeth wahanol am sut gallai'r system gyfiawnder gael ei gweithredu yng Nghymru. Mae'r system gyfiawnder—rhannau ohoni—wedi'i datganoli, a gwasanaethau sydd yn gweini arni fel system wedi'u datganoli. Felly, mae cymysgedd o bwerau sydd yn rhaid i ni sicrhau eu bod nhw'n cydweithio mewn ffordd sydd yn briodol.

Fe wnaeth yr Aelod sôn yn benodol am y cwestiwn o garchardai, ac wrth gwrs beth welais i yn y datganiad hwnnw, gan Ysgrifennydd y Cabinet, oedd ffordd newydd o edrych ar bwerau a gallu Llywodraeth Cymru i ddylanwadu ar rai o'r pethau yma. Fe wnaeth e ddweud, fel y bydd hi'n gwybod, bod y Llywodraeth angen trafodaethau pellach gyda Llywodraeth y Deyrnas Unedig cyn gwneud unrhyw benderfyniadau ynglŷn â datblygiadau carchar ym Maglan. Rydw i'n gwybod ei bod hi wedi bod yn ymgyrchu, a bod David Rees, yr Aelod dros Aberafan, wedi bod yn ymgyrchu'n frwd ar hynny, ac mae'r Llywodraeth yma yn ymwybodol iawn o hynny.