Part of the debate – Senedd Cymru am 6:11 pm ar 9 Mai 2018.
Mae'r Aelod yn hollol gywir. Dyna ddiffyg arall y cynnig. Nid oes unrhyw gysylltiad uniongyrchol rhwng y symiau o arian a godir a'r hyn y gallai'r Llywodraeth ei wario ar geisio targedu cymorth i'r rhai sydd ei wir angen. Hyd yn oed y rhai sydd â phroblem yfed achlysurol, nid ydynt yn mynd i gael eu heffeithio lawer iawn gan hyn. Y niferoedd sy'n cael eu derbyn i'r ysbyty, sydd bob amser yn codi ar y penwythnosau, lle maent yn gysylltiedig ag alcohol o ganlyniad i oryfed ar ddydd Gwener neu ddydd Sadwrn, mae'r rheini'n annhebygol iawn o gael eu newid drwy osod isafbris am alcohol. Yr hyn y dylem ei wneud yma yw edrych i weld ble mae'r broblem yn bodoli a datrys yr anhawster hwnnw'n benodol.
Felly, mae hwn yn gynnig sydd wedi'i gynllunio'n wael iawn, ac mae'n defnyddio gordd i dorri cneuen mewn gwirionedd. Dyna a gynigir yma. Ar isafbris 50c fesul uned, os mai dyna a ddaw yn y pen draw, mae'n annhebygol iawn o gael unrhyw effaith ar fwy na nifer fach o bobl. Wrth gwrs, nid yw'r galw am alcohol yn cael ei ddylanwadu gan bris fwy nag yr effeithiwyd ar ysmygu sigaréts gan gynnydd yn y dreth ar dybaco. Er mwyn gwneud unrhyw effaith sylweddol ar y broblem y mae'r Llywodraeth yn ei chyflwyno fel cyfiawnhad dros y cynnig hwn, byddai'n rhaid iddo fod yn gynnydd llawer iawn uwch na'r un a awgrymwyd. Llywodraeth ddewr iawn yn wir a fyddai'n ceisio gosod isafbris o £1, dyweder, fesul uned am alcohol. Credaf y byddai'n amhoblogaidd tu hwnt ymhlith y pleidleiswyr.
Ond rwy'n gwrthwynebu'r cynnig hwn oherwydd ei fod wedi'i dargedu'n benodol tuag at bobl ar incwm is. Fel llawer o'r cynigion hyn—fel y mae'r dreth ar siwgr yn Lloegr yn mynd i effeithio ar y rhai ar ben isaf y raddfa incwm—mae'r rhain oll yn feichiau ar bobl sy'n ei chael hi'n anodd beth bynnag i gael deupen llinyn ynghyd mewn bywyd, ac mae'n mynd i'w gwneud yn llawer iawn anoddach er mwyn sicrhau ychydig iawn o welliant, os o gwbl, i iechyd y cyhoedd, neu lai o'r problemau cymdeithasol eraill y gwyddom oll amdanynt sy'n cael eu creu drwy yfed gormod o alcohol.
Felly, mewn gwirionedd, mewn sawl ffordd, mae'r dreth arfaethedig yn afresymol—os gellir ei galw'n dreth at y dibenion hyn. Fel llawer o'r trethi sydd gennym yn y wlad hon, mae wedi'i chynllunio'n wael iawn. Rydym newydd gael dadl ynglŷn â threthi ar eiddo a gynlluniwyd yn wael iawn. Yma rydym yn mynd ati'n fwriadol i greu un arall, yn hytrach na'n bod yn ei hetifeddu gan ein rhagflaenwyr, fel llwyth o ddryswch a gweithgarwch gwrthgynhyrchiol.
Felly, nid dyma'r adeg inni geisio rhoi'r beichiau hyn ar bobl na allant eu fforddio. Os ydym yn mynd i gyflwyno trethi newydd, dylent gydymffurfio â chanonau cyffredinol trethiant, sef eu bod wedi'u cynllunio'n dda, yn targedu'n briodol ac yn codi symiau rhesymol o refeniw, neu wedi eu cynllunio i gyflawni'n ymarferol yr amcanion cymdeithasol y maent i fod i'w cyflawni, ac ni fydd y cynnig hwn yn cyflawni'r un o'r rhain.
Fel y nododd Mark Reckless, y rhai a fydd yn elwa fwyaf o hyn fydd yr archfarchnadoedd a chyfranddalwyr archfarchnadoedd, i'r graddau y bydd pobl yn croesi'r ffin i Loegr. Nid yw'n mynd i fod yn broblem fawr, a siarad yn gyffredinol, ond yn sicr, fe allai fod yng ngogledd-ddwyrain Cymru, neu yn ne-ddwyrain Cymru yn ogystal. Wedyn mae honno'n mynd i fod yn broblem i fasnachwyr lleol yn yr ardaloedd hynny. Nid yw hyn wedi cael ei ystyried yn dda o gwbl yn fy marn i, ac mae'n rhywbeth na ellir ei weinyddu mewn ffordd a fydd yn cynnig ateb i'r hyn y derbynnir ei bod yn broblem iechyd a chymdeithasol sylweddol. Felly, mae arnaf ofn y bydd yn methu ar bob lefel.