Mae alcohol yn ffactor risg mawr ar gyfer canser, fel rydym newydd glywed. Yn wir, mae'n garsinogen dosbarth 1, a'r ffactor risg ataliadwy mwyaf ond dau ar gyfer canser ac mae'n gysylltiedig ag achosi o leiaf saith math o ganser oherwydd ei effeithiau cyrydol: canser y geg a'r wefusau; canser y tafod, y ffaryncs a chanser laryngaidd; canser oesoffagaidd, yr holl ffordd i lawr; yn ogystal â bod yn gysylltiedig â chanser yr iau a chanser y coluddyn; a chanser y fron hefyd.

Nawr, mae'r ddeddfwriaeth ar isafbris alcohol yn targedu'r yfwyr trymaf sy'n wynebu perygl o'r niwed mwyaf. Mae'n targedu yfwyr trwm. Yfwyr sy'n yfed i lefelau niweidiol a pheryglus, hynny yw, nad ydynt yn alcoholig. Nid yw'r alcoholig yn cael ei dargedu yma, ac ni ellir eu targedu. Fel y clywsom, mae'r alcoholig yn dal ati i yfed. Ond bydd pobl sy'n yfed ar lefel niweidiol a pheryglus nad ydynt yn gaeth yn rhoi'r gorau iddi pan fydd y pris yn rhy uchel. Oherwydd mae adolygiad pwysig o'r dystiolaeth ar isafbris am alcohol, a edrychodd ar dros 100 o adolygiadau systematig a metaddadansoddiadau—sef adolygiadau o adolygiadau—yn dangos bod cynyddu pris alcohol yn gysylltiedig â gostyngiadau yn lefel yr alcohol a yfir a'r niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol. Niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol yw'r cynnydd enfawr yn nifer y trawsblaniadau afu yn sgil clefyd alcohol a welsom yn y blynyddoedd diwethaf. Niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol yw'r trais a'r cam-drin domestig sy'n digwydd, yn enwedig adeg gemau rygbi'r 6 Gwlad a gemau pêl-droed rhyngwladol—unrhyw beth sy'n gysylltiedig ag yfed trwm. Niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol yw ymosodiadau a chwympiadau, yw troseddu, yw nifer o'r rhai sy'n mynychu adrannau damweiniau ac achosion brys. Ar rai nosweithiau yr wythnos yng Nghymru, mae dros 90 y cant o'r cleifion mewn adrannau damweiniau ac achosion brys wedi yfed gormod o alcohol—dros 90 y cant o'r achosion, unrhyw noson yr wythnos, fel arfer ar benwythnosau—gan gyfrannu at adrannau damweiniau ac achosion brys gorlawn, a cham-drin, ymosod a difrïo staff meddygol, staff nyrsio a staff porthora yr adrannau hynny.

Felly, cyfrifir yr isafbris am alcohol yn y ddeddfwriaeth hon o fformiwla, fel y canfuwyd: faint o alcohol x cryfder yr alcohol x isafbris fesul uned am alcohol. Felly, nid yw'n ymwneud yn llwyr ag isafbris fesul uned. Dangosodd astudiaeth o Saskatchewan yng Nghanada fod cynnydd o 10 y cant yn yr isafbris uned yno wedi arwain at ostyngiad o 8.43 y cant yn yr alcohol a yfir. Ysgrifennodd Llywodraeth y Swistir at y pwyllgor iechyd yn gwneud pwyntiau tebyg. Mae adolygiadau meddygol di-rif dros ddegawdau wedi dod i'r casgliad fod gwneud alcohol yn fwy costus ac yn anos cael gafael arno yn arwain at bobl yn yfed llai. Yn ôl yn y 1960au a'r 1970au, roedd alcohol yn ddrutach nag ydyw heddiw o gymharu, a hefyd yn anos cael gafael arno oherwydd amseroedd agor a gwerthiant cyfyngedig. Nid oedd economi nos oriau agor llai llym ac alcohol rhad a werthir islaw'r gost wedi'u dyfeisio bryd hynny.

Yn y byd meddygol, mae'n rhaid imi ddweud nad oes unrhyw ddadl o gwbl ynglŷn â'r mater hwn. Mae meddygon yn llwyr gefnogi deddfwriaeth sy'n targedu alcohol rhad ac yn gwneud alcohol yn ddrutach. Mae isafbris am alcohol yn targedu yfed alcohol i raddau peryglus a niweidiol sy'n mynd yn groes i'r fformiwla honno, yn yr ystyr ei fod yn gryf iawn ac yn cael ei werthu mewn poteli mawr a rhad—cyn lleied â 18c am uned. Seidr gwyn cryf yw 25 y cant o'r alcohol a yfir gan rai sy'n yfed i raddau peryglus a niweidiol ac eithrio ymhlith y grwpiau economaidd-gymdeithasol mwyaf cyfoethog—25 y cant o'r alcohol a yfir yw'r stwff cryf a rhad iawn a gaiff ei effeithio gan y ddeddfwriaeth hon, gan godi pris potel o seidr gwyn o oddeutu £3 i oddeutu £11. Felly, mae potensial gan isafbris am alcohol i wneud cymaint â phosibl o les mewn perthynas ag iechyd, a hefyd i'r rhannau tlotaf o gymdeithas sydd eisoes â dangosyddion iechyd andwyol eraill. Ac fel y dywedodd John Griffiths, mae'n lleihau anghydraddoldebau iechyd.

Nawr, rwy'n gwybod y cawn ein cyhuddo o fod yn wladwriaeth faldodus—mae meddygon yn wynebu hynny bob amser: 'Mae'n wladwriaeth faldodus. Beth y mae'r arbenigwyr yn ei wybod?' 'Nid oes unrhyw fwynhad ar ôl', meddai rhai o fy nghleifion wrthyf pan oeddem yn trafod y gwaharddiad ar ysmygu. 'Nid oes mwynhad ar ôl, Doctor. Fe fyddwch yn gwahardd rhyw gyda hyn.' Wel, na, sôn am alcohol rydym ni heddiw. Ond rydym wedi bod yma o'r blaen gyda'r gwaharddiad ar ysmygu. Nid oedd y cwmnïau tybaco mawr eisiau'r gwaharddiad ar ysmygu. Nid yw'r cwmnïau alcohol mawr eisiau isafbris am alcohol. Mae yna gysylltiad. Ac nid wyf yn dweud, wrth gloi, fod isafbris am alcohol yn gwella problem camddefnyddio alcohol yn llwyr, ond mae'n rhan o gyfres o fesurau sy'n rhaid inni eu defnyddio i leihau'r niwed y mae alcohol yn ei wneud i gymdeithas Cymru heddiw. Diolch.