Part of the debate – Senedd Cymru am 4:56 pm ar 15 Mai 2018.
Roedd y peth cymal 28 yn eiliad dyngedfennol i gryn dipyn ohonom ni yn yr hyn a oedd bryd hynny yn bwynt eithaf isel mewn llawer o'n gyrfaoedd gwleidyddol, felly nid wyf yn credu—. Mae yna lawer o bethau gwael y gallwch eu dweud am y blynyddoedd dan Thatcher, ond mae hynny'n sicr yn uchel fel un o'r pethau a oedd yn hollol annioddefol. Bron na allaf innau ychwaith gredu, 30 mlynedd yn ddiweddarach, fod gennyf fab sy'n mynd i briodi ei bartner, ac fy mod am fynd a'n bod yn mynd i fod yn falch iawn. Cafodd ei fagu mewn cyfnod pan oedd pobl wedi ceisio atal hynny rhag cael ei addysgu fel perthynas deuluol gyffredin—os ydych chi'n cofio'r geiriau. Nid wyf erioed wedi cael fy nghythruddo gan unrhyw beth, rwy'n meddwl, ar lefel bersonol, gymaint ag a gefais gan hynny. Daeth blynyddoedd Thatcher â llawer o ddinistr i'n cymunedau, ond roedd hwnnw'n beth mor bersonol, a chredaf ei fod wedi sbarduno llawer ohonom i feddwl, 'Mae hyn yn ddigon; nid yw hyn yn iawn.' Ac mae hynny wedi bod yn sbardun yn fy ngyrfa wleidyddol. Nid wyf i'n hoyw, ond pa wahaniaeth mae hynny'n ei wneud i hyn? Nid dyna'r pwynt. Dylid caniatáu pobl i fyw eu bywydau yn y modd y maen nhw'n ei ddewis, cyn belled ag nad ydyn nhw'n gwneud unrhyw niwed i neb arall, ac nid wyf yn deall pam mae gan unrhyw un unrhyw broblem â hynny o gwbl. Felly, rwy'n hollol ymroddedig i ddatrys hynny.
O ran y tri pheth penodol iawn a ofynnwyd gennych, rwy'n mynd i ateb yr un y gwn i fwyaf amdano yn gyntaf, sef y contract economaidd. Rydym yn gweithio ar ddiffiniad o waith teg. Byddwn yn sefydlu comisiwn. Bydd yn bendant yn edrych ar bolisïau cyflogaeth gynhwysol, ac mae hynny'n rhan bwysig o'r hyn yr ydym yn ei wneud. Roeddwn yn cael sgwrs frysiog gyda fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn anffodus, ni allaf gofio union eiriad y stwff cadwyn gyflenwi caffael moesegol. Os nad yw'n ei gynnwys, yna byddaf yn mynd i ffwrdd a gwneud yn siŵr bod yr adolygiad nesaf yn ei gynnwys. Rwyf eisiau dweud wrthych chi ei fod, ond nid wyf 100 y cant yn sicr, felly byddaf yn mynd i ffwrdd ac yn gwirio. Os na, yna gallwn yn sicr ei ddiwygio i'r perwyl hwnnw.
Yr hyfforddiant landlord, nid oeddwn yn gwybod amdano. Byddaf yn sicr yn codi hynny gyda'r Gweinidog. Nid oes unrhyw reswm pam na ddylai ei gynnwys. Dylai fod yn cynnwys materion gwrth-wahaniaethu beth bynnag, felly diolch i chi am ddod â hynny i'm sylw; byddaf yn sicr yn trafod hynny.
O ran Qatar, nid wyf yn gwybod manylion y peth penodol am y gronfa cyfoeth sofran a grybwyllwyd gennych, ond credaf fod yr holl fater gyda gwledydd eraill yn un mor anodd. Mae gennym ni raglen fawr, Cymru o Blaid Affrica, ac mae Uganda yn amlwg yn broblem fawr—. Mae hwn yn sylw personol iawn; nid Llywodraeth Cymru sy'n ymateb yn y fan yma. Fy sylwadau personol i yw'r rhain. Credaf ei bod yn anodd iawn gwybod yn union pa lefel o gyswllt sy'n dwyn pobl ymlaen i'r oes a'r lle yr ydym am iddyn nhw fod, a pha lefel o gosb a gwaradwydd sydd hefyd yn gweithio. Credaf fod hynny'n beth anodd. Byddaf yn trafod y mater gydag Ysgrifennydd y Cabinet sy'n gyfrifol. Nid wyf yn gwybod manylion hynny. Ond nid yw ynysu gwledydd yn gweithio; rydym yn gwybod hynny. Mae'r amodau y tu mewn i wledydd sy'n cael eu hynysu yn gwaethygu i'r bobl yno. Ar y llaw arall, cytunaf yn llwyr na ddylem estyn llaw cyfeillgarwch yn llawn i bobl nad ydyn nhw mewn lle y byddem yn hoffi iddyn nhw fod. Mae'r teithio rhwng y ddau beth hynny, i mi, yn bersonol iawn, yn llinell anodd ei thynnu, ond mae'n rhywbeth y byddaf yn ei godi gydag Ysgrifennydd y Cabinet, oherwydd credaf ei bod yn werth ymchwilio ymhellach iddo.
A dim ond i ddweud, Dirprwy Lywydd, mai hwn yw'r union reswm yr oeddem eisiau i'r datganiad hwn gael ei gyflwyno heddiw, i gael y trafodaethau pwysig iawn hyn ynghylch ble'r ydym ni yn y byd, a beth y gallwn ei wneud gyda'n partneriaid o ran dylanwad y gellir ei ddwyn arnynt.