Part of the debate – Senedd Cymru am 4:17 pm ar 5 Mehefin 2018.
Diolch i'r Aelod am ei sylwadau ac am y rhai cwestiynau a ofynwyd, hefyd. Fe wnaf i ddechrau â'ch pwynt olaf am Ockenden 2, ac na, nid wyf wedi cael cipolwg arno; rwy'n ei gwneud hi'n glir fy mod yn disgwyl i'r Bwrdd Iechyd gymryd o ddifrif yr adroddiad ynglŷn ag adolygu a gwella ei drefniadau llywodraethu a darparu cynllun amser real ar gyfer gwella. Rwy'n credu fod hynny yn gwbl briodol, oherwydd rydym ni'n disgwyl i'r adroddiad hwnnw weld golau dydd yr haf hwn, i'r bwrdd iechyd ei dderbyn ac ymdrin ag ef yn brydlon, ac y bydd cyfarfod bwrdd cyhoeddus lle byddant yn amlinellu eu cynllun gweithredu mewn ymateb i hynny.
Y man cychwyn, fodd bynnag, yw nad oes unrhyw achos i ddathlu ein bod yn nesáu at drydydd pen-blwydd Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr mewn mesurau arbennig. Nid oes cuddio rhag y ffaith nad oes achos i ddathlu ein bod yn cael y sgwrs hon ar hyn o bryd. Nid wyf yn ceisio cuddio rhag y siom a rhag y ffordd y bydd staff yn teimlo. Nid yw'n sefyllfa y mae unrhyw staff eisiau bod ynddi, parhau i weithio mewn sefydliad sydd â'r label arno o fod mewn mesurau arbennig. Nid yw hynny'n golygu bod pob maes gofal iechyd yn methu—ddim o gwbl. Mae rhagoriaeth gwirioneddol—nid yn unig mewn ymrwymiad gan staff, ond rhagoriaeth wirioneddol yn darparu ystod eang o wasanaethau gofal iechyd. Y cydbwysedd, er hynny, yw ein bod yn cydnabod bod gwasanaethau o fewn bwrdd iechyd Betsi Cadwaladr y mae angen iddynt wella'n sylweddol o hyd.
O ran gofal sylfaenol, un o'r rhesymau pam cyflwynwyd mesurau arbennig yn yr adran honno oedd oherwydd y gwasanaeth y tu allan i oriau yn benodol, ac rwy'n obeithiol y byddwn yn gweld gwelliant mewn gwasanaethau gofal sylfaenol y tu allan i oriau yn ystod y cyfnod nesaf hwn o'r fframwaith gwella, ac i hynny ddod allan o fesurau arbennig. Y pwyntiau ehangach hynny y gwnaethoch chi sôn amdanyn nhw, ynglŷn â meddygon teulu sydd wedi dychwelyd eu contractau, mae hynny yn rhan o duedd ehangach, nid yng Nghymru yn unig, ond yng ngweddill y DU, a dydw i ddim yn credu ei bod hi'n deg nodi'r newid hwnnw a'r anhawster o ran rheoli hynny yn rhan o'r trefniadau mesurau arbennig. Mae gan y gogledd, fel rhannau eraill o Gymru, yr her honno i'w rheoli, ac mae hynny'n wir am waith arall a drafodwyd gennym ni yn y Siambr, ac rwy'n siŵr y byddwn ni unwaith eto—nid dim ond ffordd newydd i ddarparu gofal iechyd lleol gyda'r nifer cywir o feddygon ac aelodau o staff clinigol eraill, ond sut i drefnu'r gwasanaethau hynny i'w gwneud yn fwy deniadol. Er enghraifft, ychydig cyn y toriad, buom yn siarad am yr heriau o indemniad a byddai gallu gwneud cynnydd ar hynny yn gwneud gwahaniaeth mawr iawn ar draws y wlad, ond, yn benodol, yn y gogledd hefyd. Ynglŷn â chadw'r gweithlu mewn swyddogaethau gwahanol, pa un a ydyn nhw'n aros yn y proffesiwn neu yn ymuno â'r proffesiwn, byddai hynny yn sicr yn helpu gyda'r trefniadau y tu allan i oriau hefyd.
Ynglŷn â'r heriau yr ydych yn eu codi o ran rheolaeth ariannol, a'r heriau sydd gan y bwrdd iechyd â rheoli ariannol, nid ydynt yn fater mesurau arbennig, ond maen nhw'n rhan o'r cynnydd mewn uwchgyfeirio ac ymyrryd. Mae'n siom fawr nad ydyn nhw wedi gallu cyflawni gwelliannau yn y maes rheoli ariannol, ond dydw i ddim yn derbyn eich honiad ynglŷn â hawlio arian yn ôl ar gyfer cynllunio gwelliannau gofal. Rydym ni wedi gwneud yn union fel yr ydym ni wedi gwneud gyda phob bwrdd iechyd arall, yn darparu arian ychwanegol o'r gronfa wella £50 miliwn yr ydym ni wedi ei darparu i GIG Cymru; ynglŷn â chyflawni cytundebau ynghylch gwella; a'r angen i gyrraedd y targedau hynny neu na fyddai'r holl arian yn cael ei gadw o fewn y sefydliad hwnnw. A dyna yn union yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud mewn sefydliadau eraill eleni a'r llynedd. Fe wnaethon nhw gadw £10 miliwn oherwydd y gwnaethon nhw gyrraedd gwelliant o 45 y cant yn yr amseroedd aros 36 wythnos o'u cymharu â'r amseroedd sylweddol iawn ym mis Rhagfyr 2017. Ond ni allwn ni ddweud, 'Cymerwch yr arian hwn i wella a does dim ots os na fyddwch chi'n cyflawni'r gwelliant hwnnw neu beidio, a byddwn yn eich trin mewn ffordd hollol wahanol yn hynny o beth i fyrddau iechyd eraill ledled Cymru.'
O ran y gwelliant rwy'n disgwyl ei weld, yn ogystal â gosod fframwaith 18 mis, rwyf wedi bod yn glir iawn fy mod yn disgwyl gweld gwelliant parhaus mewn gofal heb ei drefnu, gyda mwy o—. Nid yn unig adnoddau ariannol, ond y cymorth a ddarperir gan PricewaterhouseCoopers. Ac yn wir, ar fy ymweliad mwyaf diweddar â'r gogledd, fe wnes i gyfarfod â staff yn Ysbyty Glan Clwyd oedd yn sôn am y ffordd yr oedd hynny yn eu helpu i edrych eto ar yr hyn yr oedden nhw yn ei wneud, ac mewn gwirionedd roedd gwelliannau yn y ffordd y teimlent eu bod yn gweithio fel tîm. Roedd cyfarfod nyrsys rheng flaen, ynghyd â'u cydweithwyr ymgynghorol, yn sgwrs gadarnhaol ac adeiladol iawn, ochr yn ochr â'r gydnabyddiaeth eu bod nhw eu hunain eisiau darparu gofal gwell, a byddai hynny'n gwella'r amgylchedd gwaith ar eu cyfer. Felly, maen nhw eu hunain yn cydnabod bod rhywfaint o welliant yn digwydd. Maen nhw hefyd yn cydnabod bod rhagor i'w wneud, a rhan o'r her i ni yw pa mor heriol yr ydym yn eu dwyn i gyfrif, yn ogystal â bod yn gefnogol o'r gwaith y mae staff rheng flaen yn ei wneud. Ond rwy'n sicr yn disgwyl gweld gwelliannau yn chwarter 1 a chwarter 2 y flwyddyn ariannol. Nid wyf yn disgwyl i'r bwrdd iechyd gilio'n ôl, wedi cyrraedd gwelliant ar ddiwedd y flwyddyn ariannol a pherfformiad diwethaf a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2018, i ddirywio'n sylweddol ar ddiwedd y chwarter cyntaf. Ni fyddai hynny'n sefyllfa dderbyniol i'r bwrdd iechyd fod ynddi. Rhan o'r her yw bod ganddynt broblemau gwirioneddol o ran y cynnydd sylweddol a fu mewn amseroedd aros hir dros y flwyddyn ariannol ddiwethaf. Roedd hynny'n rhan o'r rheswm pam na newidiodd y trefniadau uwchgyfeirio yn unig, ond nawr bod mwy o atebolrwydd uniongyrchol gyda'r cadeirydd a'r prif weithredwr. Bydd hynny'n parhau hyd nes y ceir gwelliant gwirioneddol a pharhaus, ac nid wyf yn ymddiheuro am hynny.
Rwyf hefyd eisiau ailadrodd ac ymdrin â'ch sylw ynglŷn â rheoli cwynion. Rwy'n tybio bod Aelodau'r Cynulliad yn cael llythyrau sy'n sôn am achlysuron lle nad ymdriniwyd yn dda â chwynion. Bydd hynny bob amser yn wir. Rwyf i, sydd hefyd yn Aelod etholaeth unigol, yn cael y cwynion hynny hefyd, yn fy ardal i. Ond mewn gwirionedd, yn wrthrychol, rydym ni yn bendant wedi gweld gwelliant o ran rheoli cwynion. Nid yw hynny'n golygu bod popeth yn berffaith, ond does dim dwywaith fod y sefyllfa'n well nag yr oedd o'r blaen, ac mae'r cyfarwyddwr nyrsio gweithredol yn haeddu clod gwirioneddol am ei harweinyddiaeth yn cyflawni rhai o'r gwelliannau hynny, ynghyd â'i thîm.
Felly, rwy'n disgwyl gweld gwelliannau dros y fframwaith 18 mis yr ydym ni wedi ei gyhoeddi. Rwy'n disgwyl y bydd mwy i'w ddweud ar ôl penodi'r cadeirydd newydd ac inni recriwtio pobl ychwanegol, ond hefyd bod y swyddogaeth drawsnewid, yr wyf—. Rwy'n cydnabod rhwystredigaeth yr Aelod. Gallaf eich sicrhau fy mod yn teimlo'n rhwystredig fy hun ei fod wedi cymryd cyhyd, ar ôl cytuno i gael cyfarwyddwr trawsnewid, i benodi'r person hwnnw a'i dîm. Dyna hefyd pam, yn fy natganiad, fy mod i wedi amlinellu'r pethau ychwanegol y byddwn yn eu gwneud i sicrhau bod y swyddogaeth honno mewn gwirionedd yn ei lle, gyda mwy o afael gweithredol o fewn y sefydliad.
Felly, nid oes unrhyw fannau cuddio nac ymgais i guddio rhag y sefyllfa y mae'r Bwrdd Iechyd ynddi ar hyn o bryd. Rwy'n cydnabod y cynnydd a'r cynnydd gwirioneddol a wnaed, ac rwyf hefyd yn cydnabod y cynnydd pellach sy'n hollol angenrheidiol oherwydd nid yw staff y bwrdd iechyd a phobl y gogledd yn haeddu dim llai.