4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Diweddariad ar Fwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:28 pm ar 5 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:28, 5 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am y cwestiynau a'r sylwadau. Rwy'n hapus i ddatgan ar y cychwyn nad wyf yn sicr ddim yn gweld mesurau arbennig yn statws parhaol nac yn wir yn rhywbeth y gallai neu y dylai gael ei normaleiddio. Mae'n gwbl wahanol, nid yn unig i weddill y system gofal iechyd, ond hefyd y ffaith y gwelwyd gwelliannau gwirioneddol mewn rhai meysydd o weithgareddau yr wyf i wedi tynnu sylw atyn nhw yn fy natganiad.

Nid yw iechyd meddwl wedi gwneud y cynnydd yr oeddem ni'n gobeithio amdano. Mae hynny mewn gwirionedd wedi amlygu rhai o agweddau bregus strwythur y gwasanaeth, nid yn unig o ran darparu strategaeth newydd, ond mewn gwirionedd, buwyd yn hirach na'r disgwyl yn gwneud gwelliannau oherwydd absenoldeb aelod allweddol o staff. Roedd rhywbeth wedyn ynghylch cadernid y gwasanaeth cyfan. Rydym ni nawr yn gweld cynnydd pellach eto yn y gwasanaeth iechyd meddwl ehangach. Ond, mewn gwirionedd, mae gwasanaethau mamolaeth, a oedd yn un o'r sbardunau mawr ar gyfer rhoi'r bwrdd mewn mesurau arbennig, yn dod allan o fesurau arbennig. Maen nhw wedi cael eu hisgyfeirio ac mae hynny, ynddo'i hun, yn gadarnhaol, ac nid yn unig o ran y gwasanaeth hwnnw, ond ar gyfer rhannau eraill y Bwrdd Iechyd, i gydnabod ei bod hi yn gwbl bosib isgyfeirio a dod allan o fesurau arbennig—gwelliant gwirioneddol a sylweddol a pharhaus i'w wneud a'i gydnabod drwy'r mesurau a'r fframweithiau uwchgyfeirio ac ymyrryd.

Dylai hynny roi'r sicrwydd fydd ei eisiau ar y cyhoedd ac aelodau staff oherwydd nid proses yw hwn lle mae gwleidyddion yn gwneud penderfyniad er eu budd eu hunain, neu ar gyfer fy mudd fy hun, i gymryd y bwrdd iechyd allan o fesurau arbennig. Dyna pam fod gennym ni broses tairochrog yn cynnwys Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru a Swyddfa Archwilio Cymru. Byddwn yn parhau i gael y strwythur hwnnw i'w gwneud hi'n glir i'r cyhoedd ac i staff na wneir dewisiadau dim ond er cyfleustra gwleidydd yn y Siambr hon.

Pan soniwn ni am ddisgrifiad o ymgynghorwyr i gynorthwyo ac i weithio gyda'r bwrdd, mewn gwirionedd, yn y rhan o'm datganiad lle siaradais am arweinyddiaeth a chymorth ychwanegol yn y system, rydym ni'n sôn am gael pâr ychwanegol o ddwylo i weithio gyda'r bwrdd i'w helpu i wneud pethau, ar hyn o bryd, nad ydym yn credu y gallan nhw ei wneud, ac nid dim ond i'w cael drwy ateb tymor byr, ond mewn gwirionedd i gael effaith gadarnach ar y sefyllfa recriwtio, nid dim ond ar ffigurau i fynd at y bwrdd iechyd, ond y diwylliant sefydliadol yn cynllunio a chyflawni rydym ni'n cydnabod sydd yn amlwg ei angen.

Byddaf yn ymdrin â'ch tri sylw yn y cwestiynau. Credaf fod perthynas rhwng y ddau olaf mewn rhai ffyrdd, ond ateb gonest i'ch cwestiwn cyntaf ynghylch a yw'r strwythur yn addas i'r diben: nid wyf yn credu bod yr heriau y mae bwrdd iechyd o ogledd Cymru yn eu hwynebu oherwydd ei fod yn un bwrdd iechyd sy'n gwasanaethu'r gogledd i gyd. Mewn gwirionedd, pan oedd gennym ni ymgynghoriad blaenorol ar hyn roedd neges glir iawn gan staff nad oedden nhw mewn gwirionedd eisiau gweld y bwrdd iechyd yn cael ei rannu'n ddwy neu dair rhan cyfansoddol. Felly, nid wyf yn credu bod rheswm pam na ddylai'r bwrdd iechyd allu perfformio i safonau uchel. Os edrychwch chi ar y byrddau iechyd eraill yn y wlad, mae byrddau iechyd Powys a Hywel Dda yn gwasanaethu ardaloedd daearyddol sylweddol, ac nid yw'r ardaloedd daearyddol eu hunain yn rheswm pam fod byrddau iechyd yn llwyddo ai peidio, yn union fel nad yw bod â nifer sylweddol o bartneriaid yn rheswm pam nad yw byrddau iechyd eraill yn llwyddo, oherwydd yng Ngwent, lle mae ganddyn nhw bum awdurdod lleol yn bartneriaid, maen nhw mewn gwirionedd yn un o'r byrddau iechyd sy'n perfformio orau yn y wlad. Felly, does a wnelo hynny ddim â maint neu nifer y partneriaid. Ond mae a wnelo hynny i raddau â diwylliant a gallu gweithredol a swyddogaeth gynllunio yn y bwrdd iechyd i sicrhau gwelliant.

Rwy'n falch, o ran eich sylw ynglŷn â gwella adrannau achosion brys, y gwelsoch chi hynny yn her ar gyfer y system yn ei chyfanrwydd, achos mae hynny yn hollol wir, mewn gofal sylfaenol, o ran sut y cefnogir pobl i aros yn eu cartrefi eu hunain—mae hynny'n rhan o'r rheswm pam ein bod ni wedi buddsoddi mewn canolfannau iechyd a gofal cymdeithasol yn ardal y bwrdd iechyd, ac mae hynny'n ddewis strategol rydym ni wedi'i wneud nid yn unig yn y gogledd ond ledled y wlad—ond hefyd y cysylltiad rhwng yr hyn sy'n digwydd mewn ysbyty a chyda'n cydweithwyr ym maes gofal cymdeithasol. Nawr, bydd gennyf fwy i'w ddweud am integreiddio iechyd a gofal cymdeithasol yn ystod yr wythnos neu ddwy nesaf o ran datblygu ymateb i'r adolygiad seneddol. Ond bydd angen inni weld ffordd well o weithio rhwng y bwrdd iechyd a phartneriaid gofal cymdeithasol, ac mae hynny'n hollol wir. Mae a wnelo hynny i raddau â sut maen nhw'n cynllunio a darparu gwasanaethau, yn ogystal â chytuno ar union natur y gwasanaethau hynny, a chytuno ar sut i ddeall anghenion iechyd a gofal eu poblogaeth, ac wedyn i allu eu diwallu. Rwy'n ffyddiog y byddwn ni'n gallu helpu nid yn unig y gogledd ond byrddau iechyd eraill a'r awdurdodau lleol sy'n bartneriaid iddynt i wneud hynny, ond does arnaf i ddim eisiau cyhoeddi materion rhag blaen y byddwn yn eu trafod yn bur helaeth yr wythnos nesaf ynglŷn â sut y disgwyliwn i iechyd a gofal weithio'n agosach gyda'i gilydd. Ond rydym ni eisoes yn gweld amrywiaeth o dimau sy'n bodoli ar draws y wlad, gan gynnwys yn y gogledd, lle ceir eisoes cydnabyddiaeth bod yn rhaid iddyn nhw weithio gyda'i gilydd i wella gwasanaethau er budd dinasyddion, pa un a oes gan y person hwnnw anghenion gofal cymdeithasol neu anghenion gofal iechyd, ac nid ymwneud yn syml â chael pobl allan o'r ysbyty yn gyflym.

Eich sylw olaf ynglŷn â chanolfannau iechyd a gofal cymdeithasol, a allan nhw gyflawni gwelliannau heb gael y sgwrs bellach honno gyda'r bwrdd iechyd ynghylch pennu blaenoriaethau a chwistrellu arian i'r system ysbytai—mae hynny'n rhan o'r her o redeg system integredig heb ei chynllunio. Nid wyf yn disgwyl i fyrddau iechyd fod yn ddim amgenach nag ymddiriedolaethau darparu ysbytai gydag ambell beth arall wedi ei ategu. Maen nhw mewn difrif, yn fyrddau iechyd ar gyfer y bobl—maen nhw mewn difrif yn sefydliadau iechyd ar gyfer y bobl. Mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni'n gofyn ganddynt, ac mae'n rhaid iddyn nhw edrych yn fwy eglur ar flaenoriaethu mwy a mwy o'u gofal iechyd sylfaenol—nid dim ond ymyrraeth gynnar, ond gwaith atal hefyd. Byddwn yn gweld mwy o hynny wrth inni nid yn unig wneud dewisiadau ynglŷn â'n cyllideb, ond yn y sgwrs y cawn ni yr wythnos nesaf a thrwy weddill y tymor hwn. Ceir enghreifftiau amlwg o awdurdodau lleol eisoes yn ymgysylltu mwy â'r canolfannau hynny, nid yn unig yn Nhywyn ac nid yn unig yn y Fflint, ble agorais y ganolfan iechyd yn ffurfiol, a ble roeddwn yn falch o gael yr Aelod, yr Aelod lleol dros Ddelyn, yno yn ogystal, a gallu cwrdd ag aelodau o'r awdurdod lleol sydd eisoes yn rhedeg gwasanaethau o'r ganolfan honno. Ac, yn wir, pan ymwelais ag Ysbyty Alltwen, eto, gweld aelodau yr awdurdod lleol yno o Wynedd, roeddent yn sôn am beth yr oeddent yn ei wneud eisoes gyda staff gofal iechyd yna i ystyried anghenion gofal iechyd a chymdeithasol. Felly, rydym ni eisoes yn gweld rhywfaint o'r gwaith partneriaeth hwnnw yn lleol, a'n her yn awr yw cynyddu hynny a mynd ati mewn modd mwy ystyriol a chydgysylltiedig yn holl ranbarth y gogledd, y mae pob awdurdod lleol yn cydnabod sy'n dda iddynt a'u dinasyddion, yn union fel y mae'r bwrdd iechyd yn ei wneud hefyd. Ond rwy'n cydnabod yr her y mae'r Aelod yn ei chyflwyno.