Part of the debate – Senedd Cymru am 4:24 pm ar 5 Mehefin 2018.
Dirprwy Lywydd, mi ges i row yn gynharach am siarad am rhy hir, felly mi wnaf i gadw fy sylwadau i'n fyr iawn. Mae yna dair blynedd bellach ers cyflwyno'r stad yma o fesurau arbennig ac mae eich datganiad chi yn eithaf onest, a dweud y gwir, mai prin iawn ydy'r cynnydd sydd wedi bod yn y tair blynedd yna. Mi ydych chi'n defnyddio'r eirfa eich hunain: 'some evidence of recovery', 'some recent progress'. Rydw i'n meddwl y dylem ni fod yn gallu disgwyl ychydig mwy na hynny ar ôl tair blynedd.
Yr ydych chi’n disgrifio bod cefnogaeth y Llywodraeth yma wedi cynnwys lefel uwch o sgrwtini ac o oruchwyliaeth, o benodi ymgynghorwyr arbennig, ond y cwestiwn cyntaf ichi: a ydy hyn gyfystyr â’ch bod chi yn cymryd cyfrifoldeb am yr hyn sy’n digwydd ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr ar ôl tair blynedd o fesurau arbennig? Beth rydw i’n ei weld ydy cleifion yn aros yn hirach. Mae’r ffigurau yn cadarnhau hynny—cleifion yn aros ymhell dros flwyddyn am driniaethau y maen nhw yn wirioneddol eu hangen er mwyn codi safon eu bywydau nhw; pobl sy’n aros yn llawer rhy hir am ofal iechyd meddwl; pobl ifanc yn aros yn rhy hir am ofal iechyd meddwl. Mae’r dystiolaeth i gyd yno, sy’n profi faint o ffordd sydd yna i fynd.
Ond mi ofynnaf i dri chwestiwn ichi. A ydych chi, fel Ysgrifennydd Cabinet, yn credu bod y strwythur presennol i ddelifro iechyd a gofal cymdeithasol ar draws y gogledd, sef un bwrdd iechyd, saith awdurdod lleol, darparwyr allanol hefyd, yn ffit i bwrpas, os liciwch chi? Os nad ydyw o rŵan, a ydyw’r math yna o strwythur yn debyg o ddatblygu i fod yn ffit ar gyfer pwrpas yn y dyfodol agos? A ydych chi'n meddwl, fel ail gwestiwn, fod gwelliannau sylweddol i’r amseroedd referral to treatment ac amseroedd aros eich adrannau achosion brys yn bosib heb wellhad sylweddol mewn gwasanaethau gofal cymdeithasol, gan gynnwys gwelyau un gris i lawr o fewn y gymuned? Ac yn drydydd, mae’ch datganiad chi yn cyfeirio at ganolfannau iechyd a gofal cymdeithasol newydd, ond a all y canolfannau i’r gwasanaethau yma wirioneddol ddelifro yr hyn y gallan nhw, mewn egwyddor, tra bod yna’r demtasiwn fawr yna ar y bwrdd i gario ymlaen i daflu arian at ysbytai, at lefel eilradd o ofal iechyd, er mwyn trio taclo amseroedd aros? Hynny ydy, bod arian yn cael ei sugno rhywsut i mewn i ryw bwll diwaelod. Oni bai bod modd delio efo hynny, sut ydych chi’n gallu cryfhau gofal sylfaenol? Achos dim ond drwy—rydw i'n meddwl—gryfhau gofal sylfaenol y gall bwrdd iechyd mewn ardal sydd, ar y cyfan, yn wledig, wella ei berfformiad yn sylweddol.