4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Diweddariad ar Fwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:34 pm ar 5 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Michelle Brown Michelle Brown UKIP 4:34, 5 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet, ac am y diweddariad cynnydd yr ydych chi newydd ei roi i ni. Nid yw'n ymddangos y bu llawer iawn o gynnydd. Rwy'n gweld bod y rhestr aros ar gyfer gofal wedi'i gynllunio wedi gostwng 45 y cant mewn cyfnod cymharol fyr o amser, ac mae hwnnw'n ffigur da iawn ar yr olwg gyntaf. Ond gadewch i ni roi hynny ei gyd-destun, ie? Mae'r gostyngiad y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn cyfeirio ato o ychydig o dan 10,500 o bobl yn aros i ychydig dros 5,500. Wrth gwrs, mae hynny'n welliant mawr, ac rwyf yn cymeradwyo'r staff gweithgar sydd wedi sicrhau'r cyrhaeddiad hwnnw, ond mae'n dal yn golygu fod bron i 6,000 o bobl yn aros mwy na naw mis am ofal wedi'i gynllunio, ac mae hwnnw'n ystadegyn ofnadwy, yn enwedig pan rydych chi'n cymharu hynny ag ystadegau eraill Betsi Cadwaladr, fel bod y rhestr aros orthopedig wedi cynyddu 16 y cant dros y flwyddyn ddiwethaf, o'i gymharu â chynnydd hanesyddol o 5,000 y cant yn y rhestr aros honno. Ac ni allwn anghofio, ac ni ddylem ni anghofio, am y 1,000 a mwy o blant a phobl ifanc sydd ar hyn o bryd yn aros rhwng 12 a 18 mis am asesiad niwroddatblygiadol, sydd yn mynd i gael effaith ar eu cyrhaeddiad addysgol.

Felly, wyddoch chi, er bod y—. Dywed Ysgrifennydd y Cabinet y bu gwelliannau mewn rhai pethau, gan gynnwys rheoli cwynion, goruchwyliaeth glinigol, datblygu a gweithredu'r strategaeth iechyd meddwl, felly rwy'n gofyn i Ysgrifennydd y Cabinet roi ffigyrau ynglŷn â'r gwelliannau hynny i'r Aelodau sydd yma heddiw ac ar gyfer pobl yn y gogledd. Mae'n iawn dweud yn eich datganiad y bu gwelliannau, ond a gawn ni rai ffigurau? Ac a gawn ni mewn gwirionedd ychydig o fanylion ynglŷn â hynny, os gwelwch yn dda?

Mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi manylu ar y symiau mawr o arian a wariwyd ar Ysbyty Glan Clwyd yn benodol, ar yr adeiladau a'r cyfleusterau yno, ond rwy'n cofio pan adeiladwyd Ysbyty Glan Clwyd yn wreiddiol roedd y bobl leol yn ei ystyried yn rhy fawr ar gyfer yr ardal. Roeddem ni i gyd braidd yn amheus o ba mor fawr oedd y lle mewn gwirionedd. Ond mae'n amlwg bellach nad yw Betsi Cadwaladr, sef y bobl a fu'n gyfrifol am yr ysbyty hwnnw dros y blynyddoedd, wedi ehangu'r cyfleusterau yno i ddarparu ar gyfer poblogaeth gynyddol. Felly, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi bod y symiau anferth o arian y mae'n rhaid iddo eu gwario ar Ysbyty Glan Clwyd bellach yn ganlyniad i Lywodraethau olynol yn osgoi'r gwirionedd ac yn methu â sicrhau bod y cyfleusterau yno yn cyfateb i niferoedd tebygol y boblogaeth? Pa ddadansoddiad mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi ei wneud i sicrhau bod yr arian a wariwyd hyd yn hyn ar fwrdd iechyd Betsi Cadwaladr yn arwain at fanteision gwirioneddol yn hytrach na chymryd yn ganiataol fod cysylltiad rhwng gwelliannau a gwario?

Mae Ysgrifennydd y Cabinet yn nodi bod angen newid diwylliannol sylweddol. Derbyniaf y sylw hwnnw o'r eiddoch, ond a allwch chi ddweud wrthym ni mewn gwirionedd pa fath o newid diwylliannol a ddisgwylir, a beth sydd o'i le ar y diwylliant ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr ar hyn o bryd? A pha fesurau ydych chi'n eu rhoi ar waith i gyflawni'r newid diwylliannol hwnnw?

Cytunaf yn llwyr ag Ysgrifennydd y Cabinet bod ymrwymiad ac ymroddiad staff rheng flaen Betsi Cadwaladr yn drawiadol iawn, iawn. Mae'r staff rheng flaen hyn yn ymgymryd â'r gwaith hwn i wneud gwahaniaeth ac i ddarparu, fel y dywedwch chi, gofal tosturiol o ansawdd. Ond mae'n rhaid ei fod yn dreth enfawr ar yr enaid pan fo heriau sefydliadol yn rhwystro eu hymdrechion i wneud hynny, ac mae'n esbonio i raddau y niferoedd absenoldeb sy'n gysylltiedig â straen a gofnodwyd yn Betsi Cadwaladr. Felly, o ystyried nifer y staff sy'n mynd yn sâl o ganlyniad i straen, allwch chi ddweud wrthym ni, Ysgrifennydd y Cabinet, pa gymorth sydd ar gael, y mae Betsi Cadwaladr yn ei gynnig, i gefnogi staff rheng flaen sydd yn dioddef o straen yn y gweithle?

Hefyd byddai gennyf ddiddordeb clywed pa ddisgwyliadau yr ydych chi'n mynd i'w gosod ar aelodau bwrdd Betsi Cadwaladr, ac, yn benodol, sut ydych chi mewn gwirionedd yn mynd i gymell y bwrdd i gyflawni'r gwelliannau hynny? A ydyn nhw'n mynd i fod mewn peryg o bosib o gael eu diswyddo o'r bwrdd os nad yw'r bwrdd yn perfformio'n iawn? A fydd yna oblygiadau o gwbl i fwrdd iechyd Betsi Cadwaladr?

Ac yna, gan droi yn olaf at ben-blwydd Betsi Cadwaladr yn mynd o dan fesurau arbennig, rydych chi wedi rheoli'r bwrdd iechyd hwnnw bellach am dair blynedd. Pa wersi ydych chi mewn gwirionedd wedi eu dysgu? Diolch.