5. Datganiad gan Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes: Diweddariad ar Flaenoriaethau'r Iaith Gymraeg

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:07 pm ar 5 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 5:07, 5 Mehefin 2018

Diolch yn fawr, Suzy. Rwy'n falch ein bod ni'n cytuno bod y system bresennol yn gostus, ei bod yn or-fiwrocrataidd a’i bod yn cymryd lot fawr o amser. Ond rydw i hefyd yn derbyn y ffaith bod lot o waith eisoes wedi’i wneud ar y cynlluniau newydd—y safonau yr oedd pobl yn disgwyl i ddod yn y dyfodol. Ni fyddwn ni'n stopio’n llwyr, ond byddwn ni'n treulio’r amser nesaf yma yn sicrhau ein bod ni’n rhoi blaenoriaeth i ddatblygu’r Bil, fel ein bod yn gallu symleiddio’r broses. Dyna yw’r syniad y tu ôl sicrhau ein bod ni’n cael Mesur newydd sydd yn edrych ar sut i symleiddio’r broses. Ond yn fwy na hynny, lot yn fwy na hynny, ac yn bwysicach o lawer, beth mae hyn yn ei wneud yw cymryd mewn i ystyriaeth y ffaith bod gyda ni bolisi i gael 1 filiwn o siaradwyr erbyn 2050. Os na fyddwn ni'n rhoi’r seilwaith yn ei le er mwyn sicrhau ein bod ni’n gweithredu tuag at y targed yna, wedyn fe fydd yn fwy anodd i ni gyrraedd y targed. Beth sydd wedi digwydd, ar hyn o bryd, yw bod cymaint o bwyslais wedi cael ei roi ar y safonau ac ar blismona’r safonau, a'n bod ni wedi colli golwg, rydw i’n meddwl, ar hyrwyddo a hybu. A dyna pam rŷm ni eisiau gweld y pwyslais gwahanol iawn yma ar hybu a hyrwyddo, yn arbennig o ran trial annog pobl, a dysgwyr yn arbennig, i ymgymryd â'r iaith Gymraeg.

Rydw i’n cymryd y pwynt ynglŷn â’r ffaith bod angen inni gael rhyw ffordd y tu fewn i’r comisiwn newydd yma—bod y plismona yma yn annibynnol ar Lywodraeth. Rydw i wedi bod yn glir iawn gyda fy swyddogion i fod yn rhaid inni gael system sydd hyd braich i ffwrdd o’r Llywodraeth, fel bod y plismona yna’n gallu digwydd hyd braich o Lywodraeth Cymru.

O ran y gweithlu, rydw i’n meddwl eich bod yn eithaf iawn. Beth sy’n ddiddorol gyda’r safonau iechyd yw, er bod pobl, yn gyffredinol, eisiau gweld y symudiad, mae’r broblem yn un ymarferol: nad yw’r boblogaeth yna i hyrwyddo. Os ydym yn cael cymaint o bobl i mewn i’r system ag yr ydym yn gobeithio, wedyn, dros amser, bydd y system yna yn newid, gobeithio. Ond rhan hanfodol o hynny yw cael pobl tu mewn i'n system addysg ni i addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg. Dyna pam mae'r £5,000 yna yn hollbwysig i drial annog mwy o bobl i mewn i addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg. Felly, rŷm ni yn gobeithio y bydd hyn yn newid y ffordd ac y bydd yn denu mwy o bobl i gymryd addysg a hyfforddi addysg trwy gyfrwng y Gymraeg ymlaen yn ystod y misoedd nesaf.