Part of the debate – Senedd Cymru am 6:20 pm ar 5 Mehefin 2018.
Diolch i'r Gweinidog am eich datganiad heddiw. Rwy'n sylweddoli, o'r hyn yr ydych chi wedi'i ddweud ac o'r hyn y mae cyfranwyr eraill wedi'i ddweud, bod hyn wedi bod yn dipyn o broblem ers cryn amser. Fel y gwnaethoch chi ddweud, mae'r safbwyntiau yn dueddol o fod yn begynol, yn arbennig ar un mater penodol hwnnw sef y cyfraddau comisiwn. Felly, bu'n dasg anodd i chi. Gallaf weld bod hynny'n wir.
Nawr, rydych chi wedi pwysleisio'r angen am gydbwysedd—yr angen i sicrhau cydbwysedd rhwng y gwahanol fuddiannau—yn eich datganiad, ac rwy'n credu bod hynny'n hollbwysig, felly, rwy'n cytuno â chi mai dyna yr oedd angen ichi ei wneud. Mae angen diogelu buddiannau'r gymuned cartrefi mewn parciau gyfan. Wedi'r cyfan, dydyn ni ddim eisiau i barciau sy'n cael eu rheoli'n dda i gau. Fe wnaethoch chi sôn fod llawer o bobl sy'n byw mewn cartrefi mewn parciau yn dueddol o fod yn bobl hŷn. Wel, mae eisoes prinder llety addas ar gyfer pobl hŷn yn y gymdeithas yn gyffredinol, felly dydyn ni ddim mewn gwirionedd eisiau gwaethygu'r broblem honno a chyfrannu at gau safleoedd cartrefi mewn parciau sy'n cael eu rhedeg yn dda. Felly, mae angen i ni fod yn ymwybodol iawn o'r perygl hwnnw.
Fe ddes innau'n ymwybodol o rai o'r materion ynghylch cartrefi mewn parciau tua blwyddyn yn ôl pan gefais fy ngwahodd i ymweld ag un ger Croes Cwrlwys ar gyrion gorllewinol Caerdydd. Felly, euthum ar dipyn o daith o amgylch y parc. Cefais fynediad eithaf rhydd at amrywiol drigolion—doedden nhw ddim wedi'u dewis yn arbennig i siarad â mi o gwbl—ac, yn gyffredinol, roedd yn ymddangos bod y trigolion yn mwynhau byw yn y gymuned honno, ac roedd yn ymddangos eu bod yn gwerthfawrogi'r naws tebyg i bentref a gynigiwyd iddynt drwy fyw yno. Felly, mae angen, unwaith eto, i ni fod yn ymwybodol bod yna lawer o gartrefi mewn parciau sy'n cael eu rhedeg yn dda lle mae pobl yn mwynhau y math arbennig hwnnw o ffordd o fyw. Nawr, rwy'n sylweddoli nad yw hynny'n cyfleu'r darlun llawn. Mae'n debyg bod safleoedd nad ydynt yn cael eu rhedeg yn dda hefyd, a gwnaethoch chi gyfeirio at y profiadau gwahanol y mae pobl yn eu cael. Rwy'n ymwybodol bod cartrefi a reolir yn wael hefyd, felly mae angen inni roi sylw i hynny.
Nawr, mae'r elfennau ariannol yn ddiddorol, oherwydd rydych chi wedi datgan y rhoddwyd llawer o fynediad i chi gan berchnogion safleoedd—fe wnaethon nhw gydweithredu'n helaeth drwy ganiatáu i'ch dadansoddwr ariannol annibynnol edrych ar y cyfrifon. Felly, roedd y cyfrifon hynny ar gael i chi, ac roedd hynny o gymorth i'ch arwain chi i wneud penderfyniad mwy deallus. Felly, mae gennyf ddiddordeb, mewn gwirionedd, yn eich rhesymeg chi dros ostwng y comisiwn gwerthu. Nawr, rwy'n sylweddoli eich bod chi'n dweud ei fod yn mynd i gael ei wneud dros bum mlynedd, felly mae hynny'n well na rhywbeth sydyn, ond ar yr un pryd, mae'n gostwng y cyfraddau, ac roeddwn i'n rhyfeddu at y rhesymeg, o ystyried rhai o'r ffactorau eraill yr ydych chi wedi'u nodi yn eich datganiad. Rydych chi wedi nodi bod y comisiwn cyfartalog yn y 1960au tua 20 y cant ac mae hwnnw wedi gostwng i 10 y cant eisoes. Rydych chi hefyd wedi sôn am ffactor hollbwysig: bod gwerth y cartrefi i raddau helaeth yn seiliedig ar y llain ei hun. Felly, yn ôl y rhesymeg honno, mae hi braidd yn rhyfedd meddwl tybed pam y byddech chi'n dymuno gweld y comisiwn yn lleihau, oherwydd rydych chi wedi dweud bod yna fater o ran y ffioedd am leiniau, felly, os yw perchnogion y safleoedd bellach yn eithaf rhydd i godi'r ffioedd am leiniau, y perygl yw y gallai trigolion fod yn wynebu cynnydd yn y ffioedd am leiniau, ac fe fydd hynny wedyn yn gorfod cael ei rheoli fel problem ar wahân. Ac os na chaiff y ffioedd am leiniau eu codi, oherwydd bod yn rhaid iddyn nhw fynd i'r tribiwnlysoedd hyn os byddan nhw uwchlaw'r mynegai prisiau defnyddwyr, yna'r perygl, sydd mewn gwirionedd yn eich datganiad, yw y bydd llawer o gartrefi mewn gwirionedd yn anhyfyw a bydd safleoedd yn cau. A hefyd, pan fo pobl yn colli eu lleiniau, gallen nhw mewn gwirionedd golli mwy o ecwiti yn eu cartref oherwydd bod angen iddyn nhw adael eu llain. Felly, rwy'n rhyfeddu at eich dadansoddiad cyffredinol o'r holl ffactorau hyn wrth benderfynu lleihau'r comisiwn. Felly, hoffwn ichi roi ychydig mwy o oleuni ar hynny.
Rwy'n cytuno â chi bod cymdeithasau trigolion bob amser yn beth da os nad ydyn nhw eisoes yn bodoli, felly mae annog hynny yn dda. Ac mae eich syniadau chi am gael mwy o arweiniad yn dda, oherwydd roeddwn i'n meddwl—nawr, mae hyn yn rhywbeth y gwnaethoch chi fy addysgu yn ei gylch heddiw—bod y rhain yn ffioedd cymharol amlwg. Roeddwn i'n meddwl nad oedd hyn yn debyg i'r pethau yr ydym ni wedi eu trafod yn ddiweddar yma, fel ffioedd rhydd-ddaliadol cudd a thaliadau am ffordd fynediad. Roeddwn i'n credu bod pobl, pan oedden nhw'n sefydlu'r cytundebau ariannol hyn, yn deall fod yna gomisiwn o 10 y cant, ond o'r hyn yr ydych chi wedi'i ddweud, efallai fod yna ddiffyg gwybodaeth ac efallai fod pobl yn sefydlu, unwaith eto, fel gyda'r materion eraill hyn, gytundebau ariannol pan nad ydyn nhw'n llwyr ymwybodol o'r hyn y maen nhw'n cytuno iddo. Felly, cytunaf yn llwyr â'r angen i efallai addysgu'r bobl hyn, ac os gallwch chi roi mwy o oleuni ar hynny, byddwn yn ddiolchgar. Diolch.