Gweinidog, hoffwn ddiolch yn fawr iawn ichi am gyflwyno'r datganiad hwn, ac a dweud y gwir hoffwn sôn am un o'r sylwadau a wnaethoch chi yma yn anad dim mae'n debyg, sef bod

'mwy o bobl yn byw'n hirach. Mae hyn yn un o gyflawniadau mwyaf ein cymdeithas, ac yn achos dathlu'.

Rwyf mor falch o glywed y geiriau hynny, oherwydd yn aml iawn rydym ni'n sôn mewn ffordd ddifrïol am bobl hŷn—sôn amdanyn nhw’n blocio gwelyau, ac mai hirhoedledd yn ein bywydau sy’n achosi costau a phryderon y GIG. Ac rwyf fi, o leiaf, yn dathlu’r ffaith y gallai pob un ohonom ni fyw yn hirach—yn sicr rwy’n gobeithio gwneud hynny—ac rwy’n falch iawn o weld eich bod yn cydnabod bod hynny'n achos dathlu.

Dydy’r weledigaeth rydych chi wedi’i rhoi ger ein bron ddim, i fod yn onest, yn rhoi dim newyddion newydd inni, ond eto ni wnaeth yr arolwg seneddol chwaith. Yr hyn mae wedi ei wneud yw—rydym ni i gyd yn gwybod llawer o'r pethau hyn, ond mae wedi ei strwythuro, ei wneud mewn ffordd y gallwn ni ei dreulio, a, gobeithio, ei roi ar waith. Nawr, rwy’n siŵr eich bod yn cytuno â mi mai’r risg mwyaf i gyflawni newid sylweddol yw arweinyddiaeth ac ymddygiad. A ydych chi’n credu bod gennych chi ddigon o bobl o’r safon a’r profiad priodol i arwain proses drawsnewidiol—ac i wneud hynny'n gyflym, oherwydd mae hyn yn hanfodol? Rydyn ni’n gwybod hyn, mae Llywodraeth Cymru yn gwybod hyn, mae’r GIG yn gwybod hyn, ac eto dydym ni ddim wedi gallu ei wneud hyd yn hyn ac mae angen inni wneud y newidiadau hyn.

Mae bwrdd cenedlaethol cryf i wneud penderfyniadau dros Gymru unwaith ac am byth yn sicr yn hanfodol. Fodd bynnag, pa sefydliad ydych chi’n ei weld fydd yn gyfrifol am graffu allanol ar y Bwrdd hwnnw? Rwy’n credu bod hyn yn hanfodol, oherwydd cafodd ei godi gyda mi, a gennyf fi yn ystod trafodaethau’r adolygiad seneddol. Ac, er fy mod yn sylweddoli mai’r cyfarwyddwr cyffredinol a arweiniodd y gwaith craffu ar gyfer datblygu'r cynllun hwn, mae'n rhaid,  yn y dyfodol, rhoi’r dasg o sicrhau bod hynny'n digwydd iddo ef a'i dîm cenedlaethol. Fe hoffwn i wybod sut ydych chi’n mynd i sicrhau eich bod yn ei ddwyn i gyfrif i wneud yn siŵr bod hyn yn digwydd yn ddigon cyflym, fel rydych chi’n ei ddisgrifio.

Bu nifer o ddogfennau polisi ac ymgeisiau i ddechrau ar y daith o drawsnewid ac integreiddio iechyd a gwasanaethau cymdeithasol. Unwaith eto, nododd yr arolwg seneddol fod Cymru yn dda iawn o ran llawer o'r polisïau, ond ddim cystal o ran cyflawni. Rwy’n dal i fethu gweld yn y weledigaeth hon ei bod yn amlwg yn nodi sut—sut ydym ni’n mynd i wneud hyn, sut ydym ni'n mynd i wneud y newid hwn. Mae llawer o fyrddau, llawer o rai lleol, rhanbarthol a chenedlaethol, ond, o ran y newid rheng flaen sydd ei angen arnom ni, sut fyddwch chi’n sicrhau nad ydym ni'n dechrau arni'n aflwyddiannus y tro hwn? Os aiff pethau o chwith, aiff pethau o chwith ar y dechrau. Felly, mae'n rhaid ichi arwain yn dda o'r dechrau ac asesu'r risgiau a'r broses yn gyson. A allwch chi ddweud wrthym ni efallai sut y gallech chi wneud hynny yn y tair blynedd cyn yr adolygiad ffurfiol?

Nid yw'r weledigaeth yn sôn rhyw lawer am faterion y gweithlu: sut ydym ni’n datblygu ein gweithlu, yn ofalwyr ac yn feddygon ymgynghorol, sut ydym ni’n eu gwerthfawrogi nhw, sut ydym ni’n eu hyfforddi nhw, a sut ydym ni’n rhoi parch cydradd iddyn nhw. Mae'r weledigaeth yn sôn yn fyr am Addysg a Gwella Iechyd Cymru, ond a allwch chi roi mwy o fanylion inni, o ystyried bod staff ac ail-egnïo a pharchu staff a gwerthuso eu cyfranogiad yn rhan mor allweddol o’r adolygiad seneddol? Nid wyf yn credu y caiff hynny ei chyfleu yn dda yn y weledigaeth ar hyn o bryd ac efallai y gallwch chi ymhelaethu ychydig bach mwy ar hynny.

Mae cymaint i sôn amdano, Dirprwy Lywydd, ac rwy’n siŵr fod amser yn mynd yn drech na fi, ond o gofio bod cynifer o feddygfeydd teulu a chanolfannau cymunedol wedi cau yn y gorffennol, sut ydym ni’n dechrau ar hynny? Does dim targedau nac ymrwymiadau pendant.

Rwy’n credu yr hoffwn i orffen gyda dau bwynt. Un yw fy mod yn sicr ein bod yn mynd i drafod hyn ymhellach a byddwn yn gofyn a wnewch chi ymrwymo heddiw i gyflwyno dadl yn amser y Llywodraeth fel y gallwn ni gael y cyfle i ymhelaethu ar y weledigaeth hon. Ac, yn ail, a allech chi wneud sylw am y £100 miliwn ar gyfer y gronfa drawsnewid? Mae i'w groesawu’n fawr, ond mae'n cael ei ddisgrifio fel cyllid am amser cyfyngedig, mae wedi’i dargedu tuag at ddatblygiad a gweithredu cyflym—mae'n ymddangos ei fod yn adlewyrchu, i raddau, amcanion y gronfa gofal integredig. Felly, a fydd awdurdodau iechyd neu awdurdodau lleol sydd ddim yn arwain ar arloesi yn y pen draw ar eu colled ac o dan anfantais bellach, ynteu a fyddwch yn gallu defnyddio’r £100 miliwn hwnnw ar gyfer trawsnewid i sicrhau cydraddoldeb o ran cyflawni a newid gwasanaethau yn yr holl fyrddau iechyd, o’r rhai cryf i'r rhai gwan iawn? Diolch.