Part of the debate – Senedd Cymru am 3:26 pm ar 13 Mehefin 2018.
Hoffwn ddiolch hefyd i'r rhai a rannodd eu profiadau uniongyrchol a'u hanesion trawiadol ynglŷn â sut y daethant i fod yn cysgu ar y stryd. Roedd llawer yn cynnwys rhestr o ddigwyddiadau y byddai hyd yn oed y mwyaf gwydn yn ein plith yn ei chael hi'n anodd eu goddef. Diolch byth, cawsant eu cynorthwyo i ddod oddi ar y stryd ac maent yn gwneud cynlluniau ar gyfer y dyfodol, a dymunwn yn dda iddynt.
Ddirprwy Lywydd, rhoddodd eira trwm, gwynt rhynllyd a thymereddau rhewllyd y gaeaf diwethaf ffocws clir ar y peryglon sy'n bygwth bywyd o gysgu yn yr awyr agored, ond ni ddylai ein pryder ddibynnu ar y tymor. Mae'n bryd ateb yr her o atal a mynd i'r afael â chysgu ar y stryd yng Nghymru. Rydym yn gobeithio y bydd ein hadroddiad yn darparu arweiniad clir ar gyfer y ffordd ymlaen.
Rwy'n falch fod Llywodraeth Cymru wedi ymateb yn gadarnhaol ac wedi derbyn, neu dderbyn mewn egwyddor, 23 allan o 29 o'n hargymhellion. Hoffem arwydd clir o amserlenni ar gyfer eu gweithredu. Mae rhai o'r rhain yn ceisio adeiladu ar a chryfhau cynllun gweithredu'r Llywodraeth a'i chanllawiau ar dai yn gyntaf, a chyhoeddwyd y ddau pan oedd ein hymchwiliad eisoes wedi cychwyn. Mae'r adroddiad yn cwmpasu ystod o feysydd, ond heddiw byddaf yn canolbwyntio ar ein prif argymhellion.
Mae angen blaenoriaethol yn parhau i fod yn destun llawer o drafodaeth. Mae'n anodd nodi grŵp o bobl sydd â mwy o angen tai na'r rhai sy'n byw ar y strydoedd. Eto, mae'r categorïau presennol a'r ffordd y cânt eu cymhwyso yn golygu nad yw llawer o bobl yn cael y cymorth y maent ei angen mor daer. Mae angen newid hyn.
Rydym yn argymell dull graddol o fynd ati i ddiddymu angen blaenoriaethol. Dylai'r cam cyntaf gynnwys ychwanegu pobl sy'n cysgu ar y stryd fel categori newydd o dan Ddeddf Tai (Cymru) 2014. Yn ei hymateb, dywedodd y Llywodraeth wrthym ei bod yn cynllunio i gomisiynu gwaith ymchwil annibynnol i lywio unrhyw newidiadau yn y dyfodol. Hoffwn gael syniad clir gan y Gweinidog ynglŷn â'r llinell amser ar gyfer y gwaith hwn.
Os na fyddai'r Gweinidog yn ymrwymo i'w ddiddymu, gwnaethom gyfres o gynigion pellach gyda'r nod o wella diogelwch statudol. Argymhellwyd y dylai'r Llywodraeth ddiwygio ystyr 'agored i niwed' o fewn y Ddeddf Tai, a chadarnhau angen blaenoriaethol awtomatig ar gyfer pobl sy'n gadael carchar. Mae'r Llywodraeth wedi gwrthod y ddau ar y sail y dylai aros am ganlyniadau ei ymchwil annibynnol yn gyntaf. Ond nid yw darparu ystyr cliriach i 'agored i niwed' i sicrhau cysondeb wrth wneud penderfyniadau ar draws awdurdodau, y clywsom ei fod yn brin, yn ymwneud â newid y dull cyfredol o weithredu. Nid ydym yn credu bod cryfhau'r cod arweiniad a darparu ymarfer gorau yn ddigon i gyflawni hyn. Cawsom dystiolaeth fod dileu'r statws awtomatig ar gyfer pobl sy'n gadael carchar wedi cael effaith andwyol. Ceir cysylltiad rhwng cysgu ar y stryd ac aildroseddu, gyda'r holl gostau personol a chymdeithasol sydd ynghlwm wrth hynny. Felly rydym yn siomedig ynglŷn â safbwynt y Llywodraeth.