3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Cynllun Gweithredu Strategol ar gyfer Anhwylderau'r Sbectrwm Awtistig

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:17 pm ar 19 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:17, 19 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y cwestiynau. Ar eich pwynt olaf, mae yna gydnabyddiaeth ein bod yn ceisio cyflawni newid diwylliannol. Dydy hyn ddim yn ymwneud â theuluoedd â phobl ag awtistiaeth yn unig, mae'n ymwneud mewn gwirionedd â'r cymorth a gânt yn y gweithle ac agweddau gwahanol gyflogwyr. Yn yr adroddiad a gyhoeddwyd heddiw, byddwch chi'n gweld enghreifftiau uniongyrchol o bobl sydd wedi cael cymorth gan y gwasanaeth i aros mewn cyflogaeth os ydynt mewn cyflogaeth, neu i chwilio am gyflogaeth hefyd. Yr her yw peidio â sefydlu gwasanaeth i fethu, ond bod hyn yn rhan o awydd i newid ein sgwrs genedlaethol a cheisio newid faint o gymorth ymarferol sydd ar gael i fusnesau a'u cyflogeion. Ond rwy'n cydnabod bod llawer o ffordd i'w theithio yn y fan yma, yn union fel y ceir mewn nifer o feysydd eraill, ond mae hynny'n rhan o'r ymrwymiad a nodwyd yn y gwasanaeth integredig.

Fe wnaf ymdrin â'ch pwynt am amseroedd aros nawr. Y targed 26 wythnos: bydd rhagor o wybodaeth ar gael yn fewnol, o fewn y Llywodraeth, yn ystod yr hydref wrth inni edrych unwaith eto ar gyflwyno'r safonau amseroedd aros. Mae angen inni fod yn sicr, cyn inni gyflwyno'r targed a dechrau cyhoeddi gwybodaeth, ei bod yn gadarn ac yn ddibynadwy. Mae pob un ohonom wedi cael profiad yn y gorffennol o geisio cyflwyno safonau amseroedd aros a'r rheini heb fod ar gael, ac yna—pan nad ydynt wedi bod yn barod yn y ffordd gadarn y dylent fod, yn hytrach—mae hynny wedyn yn achosi diffyg hyder yn y ffigurau. Dydw i ddim yn ceisio cuddio'r ffigurau; dydw i ddim yn ceisio gwneud yn siŵr eu bod ond yn cael eu cyhoeddi pan fyddan nhw edrych yn dda i mi. Mae gen i wir ddiddordeb mewn gwneud yn siŵr eu bod mewn gwirionedd yn wirioneddol ddibynadwy, oherwydd rwy'n disgwyl y bydd amrywiaeth yn yr hyn a ddysgir rhwng gwahanol rannau o Gymru. Ond rwyf i eisiau gwneud yn siŵr eu bod yn gadarn, y gellir dibynnu arnyn nhw, a'u bod yn helpu i sbarduno rhywfaint o welliant mewn mesurau sy'n wirioneddol bwysig ac sy'n cael effaith go iawn ar deuluoedd.

O ran eich pwynt chi am gost y ddeddfwriaeth, mae cost i ddeddfwriaeth bob amser, nid dim ond cost i'r lle hwn o ran y dull o weithredu, ond mae her yn y fan yma o ran y gost ac o ran yr amser a'r adnoddau sydd ar gael i ymarferwyr, i'r tîm polisi yma yn ganolog, a beth y mae hyn yn ei olygu wedyn o ran dargyfeirio'r sylw hwnnw i fynd i broses ddeddfwriaethol yn hytrach na chanolbwyntio ar wella. Ni fydd deddfwriaeth yn cynhyrchu mwy o arian. Bydd gennym ni o hyd yr un swm o arian ar gael i'r Llywodraeth, a bydd yn rhaid i ni wneud dewisiadau am hynny hefyd, gyda'n partneriaid mewn gwasanaethau eraill. Fy mhrif ddiddordeb i yw deall, i'r bobl sy'n darparu'r gwasanaeth ac sy'n cymryd rhan ynddo, y gwahaniaeth y mae wedi'i wneud, a beth yw ein gobaith gwirioneddol ni o ran cyflawni'r math o welliant, fel yr wyf yn dweud, y byddai pob un ohonom ni yn yr ystafell hon eisiau ei weld.

Mae eich pwynt ynglŷn â gwasanaethau statudol—mae gennym ni eisoes ofynion statudol ar gyfer ein hunain, y gwasanaeth iechyd, llywodraeth leol a phartneriaid i'w cyflawni ac i'w darparu. Mae angen inni wneud yn siŵr ein bod yn eu gwireddu, ac mae hynny'n rhan o'r rheswm pam yr wyf i'n symud ymlaen â'r cod ymarfer, oherwydd rwyf yn cydnabod y bydd yna bobl a fydd yn deall ac yn adrodd eu straeon eu hunain am yr hyn sydd wedi digwydd, a lle nad yw eu hanghenion wedi'u bodloni yn y ffordd yr oeddem ni'n rhagweld y byddai'r ddeddfwriaeth yn ei gwneud. Rwy'n credu bod yn rhaid inni gael y ddeddfwriaeth honno yn iawn a gwneud yr hawliau hynny'n rhai go iawn, a byddai, gallai a dylai hynny wneud gwahaniaeth gwirioneddol i'r teuluoedd hynny hefyd.