9. Dadl: Dwy Flynedd ers Refferendwm yr UE

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:21 pm ar 19 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Labour 6:21, 19 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Nid wyf yn bwriadu dyfynnu llawer o'r ystadegau a'r materion yr ydym ni yn eu trafod yn barhaus yn y Siambr hon. Felly, mae yna ddau faes yr oeddwn i eisiau canolbwyntio arnyn nhw. Un yw'r hyn a alwaf yn 'gynllwyn anallu', y credaf y mae'r Llywodraeth wedi ildio iddo, a'r llall yw'r agwedd fwy difrifol o ran tanseilio democratiaeth seneddol. Ym mis Gorffennaf 2016, dywedodd David Davis, o fewn dwy flynedd, y gallai'r DU negodi ardal masnach rydd lawer mwy na'r UE. A dilynwyd ef gan Liam Fox ym mis Gorffennaf 2017, a ddywedodd—dywedodd yr Ysgrifennydd Masnach Rhyngwladol y byddai negodi cytundeb masnach newydd Prydeinig gyda'r UE yn un o'r hawsaf mewn hanes.

Rydym ni wedi cyrraedd sefyllfa bellach lle mai'r unig bethau yr ymddengys ein bod wedi cytuno arnynt yw y bydd bil ysgariad gwerth £39 biliwn, y bydd Gogledd Iwerddon mewn anhrefn, ac mai'r perygl mwyaf a wynebwn yw dim cytundeb. Ac rydych chi'n meddwl tybed sut y gallwn ni gyrraedd sefyllfa lle mae'r Llywodraeth yn ein harwain mor agos at sefyllfa beryglus o ddim cytundeb. Gallwch bron iawn â dweud ei fod yn gynllwyn o anallu, lle gallwch chi weld y Brecsitwyr mwyaf digyfaddawd yn dweud, 'y mwyaf analluog y gallwn ni fod, y mwyaf tebygol y byddwn ni o gael yr hyn yr ydym ni mewn gwirionedd eisiau ei gyflawni.' Efallai fod hynny'n swnio fel mymryn o ddyfalu, mewn gwirionedd, ond wedyn mae'n rhaid ichi wrando ar yr union eiriau a ddywedodd Boris Johnson, un o'r ceffylau blaen yn hyn, yr Ysgrifennydd Tramor. Dyma union eiriau Boris Johnson o'u cyfieithu i'r Gymraeg. Dyma ni:

Rhaid ichi wynebu'r ffaith y gallai pethau fynd ar chwâl. Iawn? Dydw i ddim eisiau neb i ddychryn yn ystod y chwalfa. Peidiwch â dychryn. Publico pro bono, no bloody panic. Bydd popeth yn iawn yn y diwedd.

Ac yna aeth ymlaen i ddweud,

Rwy'n edmygu Donald Trump yn fwyfwy, a'i fod yn fwyfwy argyhoeddedig bod trefn yn ei wallgofrwydd, a dychmygwch Trump yn gwneud Brexit.

Dyna ddywedodd ein Hysgrifennydd Tramor. Wel, y gwir amdani yw nad oes angen Donald Trump arnom ni, oherwydd mae gennym ni ein triawd Trump ein hunain sef Theresa May, David Davis a Boris Johnson. Wrth ddarllen hyn, gwelais neges drydar a ddywedodd fod cynllun gan Baldrick hyd yn oed. [Chwerthin.]

O ran y pwynt ar danseilio democratiaeth seneddol, roedd yr holl achos ynglŷn ag erthygl 50 mewn gwirionedd yn ymwneud â Llywodraeth y DU eisiau mynd y tu ôl i gefn y Senedd, lleihau swyddogaeth y Senedd mewn gwirionedd. Roedd hyd yn oed Bil yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael), yn y diwyg a gyflwynwyd i ni, yn ymwneud â'r Llywodraeth yn mynd y tu ôl i gefn y Senedd drwy greu pwerau Harri'r VIII a chanoli'r Llywodraeth. Wrth gwrs, mae gwelliant Grieve, a fydd yn digwydd yfory, eto yn fater hynod bwysig, oherwydd mae a wnelo hyn â hanfodion rhoi llais i'r Senedd, a byddech yn amau mai holl ddiben refferendwm Brexit, fel y dywedwyd wrthym ni, oedd adfer democratiaeth seneddol mewn gwirionedd.

Dywedodd yr Arglwydd Hailsham yn Nhŷ'r Arglwyddi bod cynnig y Llywodraeth nid yn unig yn methu â chyflawni'r bleidlais ystyrlon a addawyd ond mae'n llawer gwaeth, oherwydd mae'r Llywodraeth yn ceisio gwneud y bleidlais ystyrlon a addawyd yn amhosibl. Mae'n dileu'r posibilrwydd yn fwriadol.

A gwelwn mai'r ymateb i hyn yn y papurau yw y gelwir pobl sy'n siarad yn y fath fodd am gefnogi democratiaeth seneddol yn 'fradwyr'. Fe'u gelwir yn 'elynion y bobl'. Mae peryg y gwelwn, yn fy marn i, gwymp democratiaeth seneddol os na chymeradwyir gwelliant Grieve neu ryw welliant dilynol sy'n rhoi llais i'r Senedd. Ac mae hi'n eironi llwyr, onid yw, y gallem, o ganlyniad i golli sofraniaeth seneddol, fod yn y  sefyllfa o fod mewn perygl o gael llai o bwerau yn y Senedd na phetaem ni wedi aros yn yr Undeb Ewropeaidd? Mae yna, yn fy marn i, fygythiad sylweddol i reolaeth y gyfraith. Mae'n tanseilio democratiaeth seneddol. Credaf mai'r unig ffordd o oresgyn hyn yw bod angen inni gael etholiad cyffredinol. Yn wir, mae angen Llywodraeth arnom sydd â mandad newydd. Oherwydd ar hyn o bryd y cwbl sydd gennym yw Llywodraeth â'i hunig gymhelliant, ei hunig sail resymegol dros fodolaeth, yw cynnal ei hun, ac nid yw hynny yn rhoi buddiannau'r genedl yn gyntaf.