Part of the debate – Senedd Cymru am 5:58 pm ar 20 Mehefin 2018.
Cyhoeddwyd y bydd yn gynnydd o £20 biliwn mewn termau real, cynnydd mewn termau real o 3.4 y cant y flwyddyn ar gyfartaledd dros chwe blynedd, a bydd yn dod yn rhannol o arian rydym yn ei dalu ar hyn o bryd i'r UE, ond daw'r gweddill, ac o bosibl, rhan fwy ohono hyd yn oed, o godiadau yn y dreth. O ystyried sut y mae fformiwla Barnett yn gweithio, daw'r gwariant hwnnw wedyn i Gymru lle byddem yn disgwyl i Lywodraeth Cymru a'r Cynulliad ddweud wrth staff y GIG, 'Rydych yn cael eich gwerthfawrogi o leiaf cymaint yng Nghymru ag yn Lloegr, a byddwn yn gwario'r arian hwnnw arnoch chi yma hefyd.' Yn anffodus, nid yw hynny wedi digwydd.
Hoffwn roi sylw yng ngweddill fy sylwadau i bethau eraill ar wahân i arian, oherwydd, mewn gwirionedd, ansawdd bywyd ac ansawdd eu bywyd gwaith yw'r hyn y mae staff ein GIG yn ei werthfawrogi. Mae llawer o fy etholwyr a fydd yn mynd i Ysbyty Brenhinol Gwent yn ei chael hi'n anodd dod o hyd i drafnidiaeth i gyrraedd yno. Mae llawer o feddygon ymgynghorol yn Ysbyty Brenhinol Gwent yn cymudo o Gaerdydd i Gasnewydd i weithio yn yr ysbyty hwnnw. Bydd llawer o fy etholwyr yn rhanbarth de-ddwyrain Cymru yn dod i weithio yn yr ysbyty athrofaol yng Nghaerdydd a chânt ddirwyon o gannoedd o bunnoedd am geisio parcio eu car. Ceir heriau enfawr mewn perthynas â thrafnidiaeth, ac mae angen nid yn unig y metro, sy'n gysyniad gwych—rwy'n llongyfarch y Llywodraeth ar y fasnachfraint newydd—ond hefyd mae angen ffordd liniaru'r M4 ac mae ei hangen ar fyrder.
Ond nid yn unig hynny, rydym am weld ysbytai'n cael eu cynllunio, gan weithio gyda llywodraeth leol a phartneriaid eraill, i wneud yn siŵr fod yr ysbytai hynny'n gweithio ar gyfer staff yn ogystal â'r claf. Mae'n wych fod gennym ysbyty athrofaol y Grange, ac mae o leiaf yr un mor bwysig ei fod yn cael ei wneud yn lle deniadol i staff weithio ynddo—ac i fyw gerllaw, gobeithio, er mwyn lleihau'r anawsterau cymudo. Eto, ar yr un pryd, mae gennym yr ysbyty newydd arfaethedig hwn. Mae gennym gynllun datblygu lleol Torfaen, sy'n cynnwys 300 o dai yn unig yno bellach; arferai fod oddeutu tair gwaith cymaint â hynny. Maent yn adeiladu llai na 200 o dai y flwyddyn dros gyfnod y cynllun, o gymharu â'r dros 300 o dai y dylent fod yn eu hadeiladu. Nid yw'r adolygiad diweddaraf ond yn edrych ar brisiau tai hyd at fis Gorffennaf y llynedd, er iddo gael ei gyhoeddi ym mis Ebrill, ac yn y flwyddyn hyd at fis Ebrill, rydym wedi gweld prisiau tai yn Nhorfaen yn codi 12.7 y cant. Dylent fwrw ati i ddarparu mwy o seilwaith, mwy o gyfleusterau a mwy o dai, yn ogystal â'r ysbyty. Eto i gyd, mae'r cynllun datblygu lleol ar gyfer Torfaen yn dweud y dylai darparu'r safle strategol ddigwydd yn raddol, gyda gwaith galluogi ar gyfer yr ysbyty, gan gynnwys unrhyw welliannau angenrheidiol i'r briffordd, yn cael ei wneud yn gyntaf, wedi'i ddilyn gan yr ysbyty ei hun. Wedyn, mae'n dweud
Bydd natur, amseriad a threfn y defnyddiau sy'n weddill yn cael eu pennu gan amodau'r farchnad ac astudiaethau pellach.
Yn sicr mae angen iddynt fwrw ymlaen â darparu'r tai a darparu'r seilwaith, i helpu'r holl weithwyr sy'n mynd i fod yn dod i mewn i allu byw fel y gallant gymudo'n hawdd i'r gwaith a mwynhau bywyd o ansawdd da. Mae angen i Lywodraeth Cymru gefnogi ein GIG, a gweithio gyda phartneriaid hefyd i sicrhau, pan fo'n cefnogi'r GIG, fel gydag Ysbyty Athrofaol y Grange, ein bod yn cael y cymorth rydym ei angen gan gyngor bwrdeistref Torfaen a phartneriaid eraill.