5. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am weithredu cynlluniau datblygu lleol yng Nghanol De Cymru? OAQ52430

Mae'r holl gynlluniau datblygu lleol yn rhanbarth Canol De Cymru wedi eu cwblhau. Cyfrifoldeb pob awdurdod cynllunio lleol perthnasol yw gweithredu cynlluniau datblygu lleol, wrth gwrs.

Diolch. Doeddwn i ddim yn disgwyl ateb iawn mewn gwirionedd, felly rwy'n mynd i roi'r newyddion diweddaraf i chi am y CDLl yng Nghaerdydd ar ran trigolion, oherwydd mae eich cynllun datblygu lleol yn creu anhrefn llwyr. Mae tagfeydd traffig eisoes yn mynd ymlaen am filltiroedd, ac eto bydd dros 10,000 o geir ychwanegol ar y ffyrdd hynny sydd eisoes yn orlawn. Nid oes unrhyw seilwaith newydd ar waith, dim trafnidiaeth gyhoeddus newydd, a bydd cymunedau yn cael eu mygu gan aer brwnt a llygredig. Mae meddygfeydd teulu ar fin cael miloedd o gleifion ychwanegol pan eu bod wedi cyrraedd pen eu tennyn eisoes. Ni fydd lleoedd newydd yn cael eu darparu mewn meddygfeydd teulu nac ysbytai tan i 3,000 o dai gael eu hadeiladu. Fe wnaethoch chi wadu cyhoeddi y byddai hyn i gyd yn digwydd. Safodd eich cynghorwyr mewn caeau gwyrdd yn addo eu hamddiffyn; mae'r un caeau gwyrdd hynny yn llawn teirw dur erbyn hyn. A ydych chi'n derbyn bod gennych chi a'ch plaid berthynas ryfedd iawn â'r gwir?

Mae'n ddrwg gen i; nid wyf i'n gwybod beth oedd yr honiad yn y fan yna, Llywydd. Hoffwn i gael dyfarniad, os gwelwch yn dda.

Wel, os nad ydych chi'n gallu deall yr honiad, ni allwch chi ateb y cwestiwn. Diolch. Andrew R.T. Davies.

Brif Weinidog, o ran CDLlau, mae'n bwysig iawn, yn amlwg, bod lleisiau pobl leol yn cael eu clywed yn y broses. Mae'n ymddangos yn y system bresennol fod diffyg cysylltiad â'r gallu i bobl leol deimlo bod ganddyn nhw ddylanwad yn natblygiad CDLlau. Rwy'n sylweddoli mai cyfrifoldeb awdurdodau lleol yw hwnnw, ond mae Llywodraeth Cymru yn cadarnhau'r CDLlau hynny yn y pen draw. Ble ydych chi'n credu y gellir gwneud gwelliannau gwirioneddol yn y broses fel nad yw cymunedau lleol yn teimlo eu bod yn cael eu heithrio o ddatblygiad cynlluniau sydd i fod i lywodraethu datblygiad eu cymunedau eu hunain?

Rwy'n credu mai'r hyn sy'n allweddol yw bod pobl yn cymryd rhan yn y broses o ddatblygu CDLl ar y dechrau. Bydd ef yn gwybod, rwy'n siŵr—ac rwyf i wedi cael yr un profiad—y bydd pobl yn gwrthwynebu cais cynllunio pan, mewn gwirionedd, mae'r tir eisoes wedi ei ddyrannu mewn cynllun datblygu at ddiben penodol, ac erbyn hynny, wrth gwrs, mae'n rhy hwyr i gyflwyno'r gwrthwynebiadau y bydden nhw'n dymuno eu cyflwyno. Felly, byddwn i'n disgwyl i awdurdodau lleol ymgysylltu'n llawn â'r gymuned leol yn natblygiad cynllun datblygu lleol.

Mae'n hynod bwysig nawr ein bod ni'n symud ymlaen i gynlluniau datblygu strategol. Un o'r problemau sy'n wir yng Nghaerdydd yw bod Caerdydd yn lle poblogaidd i fyw ynddo. Mae angen mwy o dai, fel arall bydd prisiau tai yn cynyddu i lefel lle bydd pobl yn cael eu gorfodi i symud allan o'r ddinas er mwyn gallu byw. Ceir heriau gwirioneddol o ran seilwaith—mae hynny'n wir—a dyna pam mae'n bwysig dros ben ein bod ni'n gweld datblygiad cynllun datblygu strategol yn ne-ddwyrain ein gwlad sy'n ystyried ardal fwy o lawer, yn hytrach na meddwl y gall awdurdodau lleol edrych ar eu hardaloedd eu hunain yn unig pan ddaw i gyflwyno cynllun datblygu. Nid dyna sut y mae'r economi yn gweithio—rydym ni'n gwybod hynny—a dyna'r cyfeiriad y mae'n rhaid i'r cam nesaf o gynllunio fynd iddo.

Rwy'n cytuno gyda'r Prif Weinidog; rwy'n credu mai cynlluniau datblygu strategol yw'r ateb. Byddwn yn mynd ymhellach a dweud bod CDLlau yn methu â chyflawni o fewn eu ffiniau mewn ardaloedd fel Canol De Cymru, a'r awdurdodau hynny sy'n sefyll yn eu herbyn ac yna'n canfod eu hunain yn dioddef ceisiadau cynllunio hapfasnachol, pan fo prif arolygwyr yn gwrthdroi cynghorwyr a etholwyd yn ddemocrataidd ar apêl, a dyna pam y byddwn yn canmol Llywodraeth Cymru am ei chynnig i ddatgymhwyso dros dro paragraff 6.2 nodyn cyngor technegol 1, y nodyn cyngor i arolygwyr cynllunio, yn ymwneud â darpariaeth y pwysoliad o gyflenwad tir tai dros bum mlynedd. Rwyf i wedi ysgrifennu fy ymateb fy hun i'r ymgynghoriad yn ei gefnogi. Fodd bynnag, roeddwn i'n siomedig o dderbyn llythyr yn ddiweddar gan y Ffederasiwn Adeiladwyr Cartrefi, a aeth i Aelodau Cynulliad eraill, yn gwrthwynebu cynlluniau Llywodraeth Cymru. Teimlaf fod y Ffederasiwn Adeiladwyr Cartrefi yn llawer rhy awyddus i gefnogi'r cartél o adeiladwyr tai mawr, a bod y system gynllunio wedi ei phwysoli o'u plaid. Prin yw'r tai fforddiadwy y maen nhw'n eu darparu. Rwy'n credu bod angen i'r Ffederasiwn Adeiladwyr Cartrefi ailystyried eu safbwynt. A fyddai'r Prif Weinidog yn cytuno bod angen i ni edrych ar sut y gallwn ddatblygu adeiladwyr tai bach a chanolig eu maint, sydd â llawer mwy o bwyslais ar eu cymunedau lleol nag ar anghenion y farchnad? A wnaiff ef sefyll yn gadarn yn erbyn grwpiau lobïo sydd â'u buddiannau eu hunain?

Mae'n bwysig dros ben bod gennym ni system gynllunio sy'n gweithio mor effeithiol â phosibl. Mae e'n iawn i hysbysu bod ymgynghoriad wedi ei gynnal ar ddatgymhwyso paragraff 6.2 Nodyn Cyngor Technegol 1. Rydym ni'n ystyried y dystiolaeth ar hynny ar hyn o bryd. Ond mae cyfrifoldeb yn y fan yma ar awdurdodau lleol hefyd, gan ei bod hi'n bwysig bod awdurdodau lleol yn cytuno trefniadau llywodraethu i symud ymlaen yn gyflym i gynllun datblygu strategol.

Yr anhawster, wrth gwrs, yw y bydd awdurdodau lleol yn ceisio llunio cynllun datblygu ar gyfer eu hardaloedd eu hunain. Y gwir amdani yw y bydd pobl yn byw yn eu hardaloedd ac yn gweithio yn rhywle arall. Os edrychwch chi ar fy etholaeth i fy hun, mae miloedd lawer o bobl yn gweithio yng Nghaerdydd ac yn digwydd bod yn byw ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Nid yw awgrymu, rywsut, y gallwch chi fod â chynllun datblygu ym Mhen-y-bont ar Ogwr sy'n gwbl ar wahân i rai Bro Morgannwg neu Gaerdydd yn gweithio mewn gwirionedd, gan mai un ardal fawr yw hi mewn gwirionedd.

Felly, mae'n bwysig nawr—. Bydd ef yn ymwybodol o'r pwysau, wrth gwrs, yng Nghaerffili, gan ei fod wedi sôn amdanyn nhw lawer gwaith o'r blaen. Mae'n hynod bwysig nawr bod awdurdodau lleol yn dod at ei gilydd ac yn penderfynu pwy sy'n mynd i fwrw ymlaen â'r cynllun datblygu strategol, er mwyn gwneud yn siŵr bod dosbarthiad mwy o bobl o gwmpas yr ardal. Fel arall, mae'n iawn i ddweud y bydd y rhan fwyaf o'r datblygiad, rwy'n amau, yn digwydd yng Nghaerdydd, yn digwydd yn ne Caerffili, ac mae angen i ni wneud yn siŵr bod cynllun datblygu strategol ar waith i wneud yn siŵr nad oes gorddatblygu mewn rhai rhannau o'r de-ddwyrain, pan, mewn gwirionedd, y gallai fod cyfleoedd mewn mannau eraill.