6. A wnaiff y Prif Weinidog amlinellu nifer y derbyniadau o ganlyniad i glefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint i adrannau damweiniau ac achosion brys rhwng 2016 a 2017? OAQ52405

Nid yw Llywodraeth Cymru yn casglu data yn rheolaidd ar nifer y derbyniadau i adrannau damweiniau ac achosion brys sy’n ymwneud â chlefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint. Fodd bynnag, mae gwybodaeth o gronfa ddata cyfnodau gofal cleifion Cymru yn dangos y cafwyd 5,044 o dderbyniadau yn 2015 a 4,768 o dderbyniadau yn 2016—gostyngiad, felly, o 5.5%.

Diolch am hynny. Fel rydych wedi ei grybwyll, mae'r data yn dangos bod yna fwy o dderbyniadau i adrannau damweiniau ac achosion brys nag sydd wedi bod yn hanesyddol, ac mae yna angen clir i sicrhau mynediad at wasanaethau adsefydlu cleifion yr ysgyfaint, felly, a hefyd i'w harallgyfeirio nhw a chefnogi cleifion i wneud ymarfer corff. Felly, beth mwy ydych chi fel Llywodraeth yn mynd i'w wneud i sicrhau bod gan gleifion ar draws Cymru fynediad at y triniaethau yma er mwyn lleihau'r risg o'u cyflwr yn gwaethygu, ac arwain at dderbyniadau diangen felly i adrannau damweiniau ac achosion brys? 

Mae yna lwybr newydd yn cael ei ddatblygu ar hyn o bryd er mwyn helpu pobl gyda COPD i ystyried gweithgareddau ynglŷn ag ymarfer er mwyn iddynt allu rheoli'r cyflwr maen nhw'n ffeindio'u hunain ynddo. Mae hynny'n meddwl ystyried cyrsiau er mwyn helpu pobl i gael yr ymarfer sydd ei eisiau arnyn nhw, pobl i'w dysgu nhw sut i ymarfer hefyd ac, wrth gwrs, eu hybu nhw ynglŷn â sicrhau eu bod nhw'n edrych ar ffyrdd newydd i ddelio gyda'r clwy sydd gyda nhw, yn lle eu bod nhw'n teimlo drwy'r amser bod rhaid iddyn nhw fynd i'r ysbyty. So, dyna lle rwy'n credu mae'n rhaid i'r gwaith ddigwydd.   

Wrth gwrs, Brif Weinidog, rwy'n siŵr y gwnewch chi gytuno nad llwybr newydd yn unig sydd ei angen arnom ni, ond pobl â'r angerdd a'r ymrwymiad i'w ddarparu mewn ffordd wirioneddol ragweithiol. Dim ond yn ddiweddar, cymerais arnaf fy hun i fynd i gyfarfod â Louise Walby, sef nyrs y flwyddyn y Coleg Nyrsio Brenhinol eleni, gan fod Louise wedi datblygu  rhaglen ardderchog yng Nghwm Taf ar gyfer ymdrin â phobl â COPD. Mae wedi cael llawer o sylw o fewn Cwm Taf, ac mae'n awyddus iawn, yn amlwg, i ledaenu'r neges honno allan ledled Cymru gyfan, gan ei bod yn arloesol, yn garedig i'r claf, ac mae wir yn cynnwys pobl mewn ffordd nad yw'n rhefru ar bobl, nad yw'n pregethu wrthynt. Beth allwch chi ei wneud fel Llywodraeth i sicrhau bod yr egin bychain iawn hyn sy'n ymddangos yn y GIG, yn llawn syniadau gwych, yn cael y cyfle hwnnw i dyfu ac i ledaenu'r arferion gorau hynny, fel y gall pawb elwa ar brofiad nyrs fel Louise Walby?

Yr hyn yr wyf i wedi ei ganfod dros y blynyddoedd yw bod y syniadau gorau yn dod gan unigolyn yn aml iawn—unigolyn a allai weld yr hyn sy'n digwydd yn ei ardal leol, gan lunio'r hyn y mae'n ei weld fel enghraifft ymarferol sy'n gallu helpu pobl. Mae'n bwysig dros ben y gellir lledaenu'r arfer hwnnw. Byddwn yn disgwyl i fyrddau iechyd edrych ar arferion arloesol mewn rhannau eraill o Gymru. Byddaf, fodd bynnag, yn gofyn i'r ysgrifennydd iechyd ysgrifennu atoch chi hefyd gyda'i syniadau ynglŷn â sut y gellid bwrw ymlaen â hyn.