Nawr, mae yna un eitem yn rhan o'r cwrs hwn o'r enw 'ethnosentrigrwydd': 'Ethnosentrigrwydd yw pan fydd rhywun yn credu bod y grŵp y maent yn perthyn iddo yn well na grwpiau eraill.' Mae'n mynd rhagddo ymlaen i ddweud mai'r rheswm am hyn yw oherwydd ei fod ond yn barnu diwylliant arall yn ôl gwerthoedd a safonau ei ddiwylliant eu hun. Wrth gwrs, nid yw gweld diwylliannau eraill fel rhai gwahanol o reidrwydd yn golygu ein bod yn eu gweld yn rhagori. Mae'r enghraifft a roddwyd yn nogfen y cwrs ar ethnosentrigrwydd, yn rhyfedd iawn, yn ymwneud â Cuba a goresgyniad America o Cuba yn 1960, yn dilyn chwyldro Cuba, a ddaeth â Fidel Castro i rym. Nawr, newyddion i mi yw bod yr Americanwyr wedi cynorthwyo alltudion o Cuba yn yr ymosodiad ar Cuba yn 1960 oherwydd eu bod yn ystyried bod America'n rhagori ar bobl Cuba. Digwyddiad geowleidyddol ydoedd wrth gwrs, ar anterth y rhyfel oer, ac mae iddo gyd-destun hanesyddol nad yw i'w weld yn y testun sy'n disgrifio'r hyn a ddigwyddodd yn Cuba yr holl flynyddoedd yn ôl. Nid yw'n ymddangos bod unrhyw gyfeiriad o gwbl at natur cyfundrefn Castro, a orfodwyd ar Cuba yn sgil cael gwared ar yr unigolyn llawn mor ofnadwy hwnnw, Fulgencio Batista, sef unben Cuba cyn i Castro ei olynu.

Credaf fod hyn yn warthus, oherwydd os yw cenhedlaeth o blant yn cael eu magu gyda chamsyniadau, yn cael eu haddysgu yn yr ysgol yn y ffordd hon, mae hynny'n sicr o ddylanwadu ar eu barn am y pwnc y mae hynny'n enghraifft ohono. Nawr, wrth gwrs, cafodd cyfundrefn Castro ei chondemnio'n hallt gan sefydliadau hawliau dynol dros flynyddoedd maith. Mae Human Rights Watch yn dweud, o dan Fidel Castro, fod Llywodraeth Cuba wedi gwrthod cydnabod cyfreithlondeb sefydliadau hawliau dynol Cuba, pleidiau gwleidyddol eraill, undebau llafur annibynnol na gwasg rydd. Hefyd, gwrthododd adael i fonitoriaid rhyngwladol, megis Pwyllgor Rhyngwladol y Groes Goch a sefydliadau anllywodraethol rhyngwladol fel Human Rights Watch, fynd ar yr ynys i ymchwilio i amodau hawliau dynol. Un o'r rhesymau pam y cefnogodd yr Americanwyr oresgyniad Cuba yn 1960 oedd oherwydd eu bod yn credu bod cyfalafiaeth, menter rydd a chymdeithasau democrataidd yn rhagori ar gymdeithas gomiwnyddol. Does bosib nad ydym wedi cael digon o brofiad o gomiwnyddiaeth yn ystod y 100 mlynedd diwethaf, efallai, i beidio â chredu bod hwnnw'n safbwynt y gellid ei herio. Felly, mae disgrifio hynny fel enghraifft o ethnosentrigrwydd yn camarwain y plant sy'n ei ddysgu yn gyfan gwbl. Nawr, os yw hynny'n digwydd yn yr un maes hwnnw, efallai ei fod yn digwydd mewn meysydd eraill yn ogystal. Mae hon yn elfen bwysig iawn o addysg nad yw o bosibl yn cael ei haddysgu'n dda.

Ceir llawer o bynciau dadleuol eraill lle y ceir ochr arall i bethau hefyd, ac nid wyf yn siŵr a yw hynny'n cael ei addysgu yn yr ysgol. Ystyriwch dlodi, er enghraifft, a newyn. Beth sydd wrth wraidd tlodi a newyn, ar y cyfan? Pam y mae rhai gwledydd yn llwyddo i greu cyfoeth ac eraill yn methu, a pham y mae rhai gwledydd wedi mynd tuag yn ôl yn ystod y ganrif ddiwethaf, o gymharu â lle yr oeddent ar ddechrau'r ugeinfed ganrif? Os edrychwch ar y gwledydd cyfoethocaf yn y byd, gwledydd fel Singapôr, Hong Kong a De Korea ydynt, nad oeddent yn unman 50 mlynedd yn ôl yn y tablau creu cyfoeth, tra bo Venezuela, Zimbabwe a'r Ariannin oll wedi mynd y ffordd arall. Yn y 1920au, roedd yr Ariannin yn un o'r gwledydd cyfoethocaf yn y byd, a diolch i ddegawdau o gamlywodraethu gan bleidiau gwleidyddol adain chwith a lled ffasgaidd ac arweinwyr cleptocrataidd, dinistriwyd economi yr Ariannin. Felly, mae yna nifer o resymau pam y caiff cyfoeth ei greu, ond a siarad yn gyffredinol, nid yw rheolaeth y wladwriaeth yn un ohonynt.

O ran tlodi mewn gwledydd sy'n datblygu, nid yw'r seilwaith deallusol i greu cyfoeth yno. A yw 'masnach nid cymorth' yn cael ei addysgu mewn ysgolion, er enghraifft? Dywedodd yr Athro Peter Bauer, a oedd yn athro economeg datblygu rhyngwladol pan oeddwn yn fyfyriwr yn ôl yn y 1960au, mai cymorth, yn gyffredinol, yw arian y trethdalwyr a gesglir gan bobl dlawd mewn gwledydd cyfoethog i'w roi i bobl gyfoethog mewn gwledydd tlawd, ac rydym wedi gweld llawer o enghreifftiau o hynny dros y blynyddoedd. Nawr, nid wyf yn awgrymu bod cymorth i wledydd tramor bob amser yn beth drwg, wrth gwrs—mae llawer o brosiectau cymorth yn dda—ond os ydych yn rhoi'r argraff mai'r unig ffordd y gall gwledydd tlawd ddod yn wledydd cyfoethog yw drwy drosglwyddo cyfoeth o wledydd cyfoethocach, mae hynny, unwaith eto, yn dangos camddealltwriaeth o natur y broses economaidd. Mae cystadleuaeth yn broses o ddarganfod: nid yw syniadau gwael yn llwyddo, yn wahanol i syniadau da. Felly, mae'r rhain yn bethau y dylid eu cynnwys yn briodol yn y cwricwlwm. Mae gennym bethau fel trosglwyddo cyfoeth rhwng y cenedlaethau, yn ogystal, mewn perthynas â thlodi. Yn y genhedlaeth hon, yn aml clywn bobl yn sôn am gyni, ond beth yw cyni? Cyni yw ein profiad o saith mlynedd ddiwethaf y Llywodraeth Geidwadol lle mae'r ddyled genedlaethol wedi dyblu. Nawr, trosglwyddo cyfoeth rhwng cenedlaethau yw hynny; rydym yn gwario arian heddiw y bydd yn rhaid ei dalu'n ôl gan genedlaethau yfory. A yw'r cwrs bagloriaeth Cymru yn ymdrin yn briodol â'r materion hyn? Nid wyf wedi gweld unrhyw dystiolaeth o hynny o gwbl.

Ceir cwrs o'r enw 'prynwriaeth'. Nawr, dyna derm llwythog, os bu un erioed. Chwiliais am y diffiniad ohono yn y geiriadur ac fe'i disgrifiwyd fel 'y gred bod cynyddu'r defnydd o nwyddau yn ddymunol yn economaidd'. Wel, nid wyf yn credu y byddai llawer o bobl yn ystyried y defnydd cynyddol o nwyddau yn beth drwg, ac a siarad yn gyffredinol, po dlotaf yr ydych, y mwyaf o nwyddau rydych eu heisiau. Mae hyn yn beth da. Felly, pam yr ydym yn dysgu rhywbeth o'r enw prynwriaeth i blant mewn ysgolion? Mae'r cyfan yn mynd yn ôl, mae'n debyg, at y syniad Rousseauaidd o'r anwar nobl—yn ôl at natur, y bywyd syml lle rydym yn crafu byw o'r pridd—ond nid dyna'r ffordd o fyw y mae pobl normal am ei dilyn.