3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Nodi 70 Mlynedd ers Sefydlu'r GIG

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:27 pm ar 3 Gorffennaf 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 3:27, 3 Gorffennaf 2018

(Cyfieithwyd)

Mae'n wych defnyddio'r cyfle hwn i gydnabod holl gyflawniadau’r GIG dros y 70 mlynedd diwethaf, gan gydnabod yn enwedig y bywydau hirach a'r gostyngiad yn y gyfradd marwolaethau babanod, y gostyngiad enfawr mewn beichiogrwydd heb ei gynllunio. Ac rwy’n arbennig o falch o groesawu’r mentrau y llwyddwyd i'w cynnal yma yn benodol yng Nghymru, fel y presgripsiynau am ddim, oherwydd rwy’n credu bod hynny’n gwbl iawn o ran darparu gofal iechyd am ddim yn y pwynt galw. Credaf fod Llywodraeth Lafur Cymru yn haeddu clod mawr am gyflwyno presgripsiynau am ddim ac, wrth gwrs, y parcio am ddim hefyd. Rwy’n credu bod y parcio am ddim mewn ysbytai yn hanfodol bwysig, oherwydd y peth olaf yr ydych chi eisiau ei wneud yw poeni am ddod o hyd i arian i barcio pan ydych naill ai'n mynd i apwyntiad claf allanol neu, yn wir, yn ymweld â’ch anwyliaid. Felly, credaf fod llawer i'w ddathlu, ac afraid dweud, fy ymrwymiad llwyr a’m cefnogaeth i’r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud dros y GIG.

Ond roedd arnaf eisiau defnyddio'r cyfle hwn i sôn am y sgandal gwaed wedi'i heintio, oherwydd, yn amlwg, mae hwn yn un o'r materion mawr y mae’r GIG wedi gorfod ymdopi â nhw. Roedd arnaf eisiau sôn amdano heddiw, oherwydd cafwyd cytundeb ar y cylch gorchwyl ddoe yn y Senedd, sy’n golygu y gallwn nawr symud ymlaen gyda'r ymchwiliad. Fel y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ei wybod, rydym i gyd wedi chwarae rhan flaenllaw gyda'r ymchwiliad hwn yma, gan gynnwys Ysgrifennydd y Cabinet ei hun, gyda’r teuluoedd a’r bobl sydd wedi dioddef. Wrth gwrs, yng Nghymru, bu farw 70 o bobl o ganlyniad i’r sgandal hwn. Felly, yr hyn y mae gwir angen inni ei wneud nawr yw gwneud popeth a allwn i wneud yn siŵr ein bod ni’n cael atebion. Mae dau ymchwiliad blaenorol wedi bod, ond dydy’r rheini ddim mewn gwirionedd wedi darganfod pam roedd y gwaed wedi'i heintio hwn yn dal i gael ei roi i bobl a oedd yn dioddef o hemoffilia, a bod llawer ohonynt wedyn wedi dal AIDS/HIV drwy’r gwaed wedi'i heintio.

Felly, tybed beth allai Ysgrifennydd y Cabinet ei ddweud wrthym am sut y mae’n gweld Llywodraeth Cymru yn ymwneud â hyn nawr bod yr ymchwiliad hwn wedi dechrau, ac a all y Llywodraeth gynnig unrhyw gymorth i'r grŵp sydd, o dan arweinyddiaeth Hemoffilia Cymru, yn cyflwyno achos cleifion Cymru i'r ymchwiliad cenedlaethol. Rwy’n gobeithio y gall y grŵp trawsbleidiol ar hemoffilia a gwaed wedi'i heintio gymryd rhan fel cyfranogwr craidd, gan mai ni sydd wedi bod yn ymgyrchu am yr ymchwiliad hwn dan arweiniad barnwr, ond hoffem sicrhau bod lleisiau pawb yng Nghymru yn cael eu clywed. Felly, rwy’n credu ei bod yn briodol codi'r mater hwn ar y diwrnod pan ydyn ni’n nodi’r dengmlwyddiant a thrigain, oherwydd mae'n fater sy’n ymwneud â’r gwasanaeth iechyd sydd mor hanfodol bwysig ac mor gyfredol i lawer o'n hetholwyr yng Nghymru.