3. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am fynd i'r afael â thagfeydd traffig yng Nghanol De Cymru? OAQ52520

Mae'r metro yn un enghraifft amlwg o sut y mae hynny'n cael ei wneud. Mae gennym ni ein rhaglen pwyntiau cyfyng hefyd a'r gwelliannau i drafnidiaeth gyhoeddus yr wyf i wedi eu crybwyll eisoes, ac rydym ni'n cynorthwyo awdurdodau lleol i fynd i'r afael â materion lleol allweddol.

Prif Weinidog, rydym ni i gyd yn gwybod eich bod yn gwneud tagfeydd traffig yn waeth yng Nghaerdydd yn hytrach na mynd i'r afael â nhw. Mae miloedd o dai yn cael eu taflu i fyny nawr—nawr—ar hyd Heol Llantrisant, er enghraifft, yng ngorllewin y ddinas, lle nad oes ond ffordd gerbydau sengl. Mae'r metro ar ryw adeg yn y dyfodol. Rydych chi hefyd yn bwriadu adeiladu traffordd, pan allwch chi wneud penderfyniad, ond bydd y traffig hwnnw'n symud i ffyrdd lleol wedyn. Nawr, yn y rhanbarth hwn, yn y ddinas hon, yn enwedig yn y gorllewin ar hyd Heol Llantrisant, mae tagfeydd traffig eisoes yn para milltiroedd. Nid oes metro ar waith, nid oes trafnidiaeth gyhoeddus ar waith, nid oes unrhyw gynllun gwirioneddol pan fyddwch chi'n siarad â datblygwyr. Felly, fy nghwestiwn i yw: beth mae etholwyr i fod i'w wneud, a pha gyngor sydd gennych chi i'r bobl hynny sy'n cael eu dal am oriau ac oriau ac oriau mewn tagfeydd? A byddwn yn ei werthfawrogi, y tro hwn, pe byddech chi'n cymryd ychydig bach o ofal a rhoi sylw i'r cwestiwn mewn gwirionedd: beth mae fy etholwyr i fod i'w wneud?

Wel, rwy'n disgwyl—. Yn gyntaf oll, mater i Gyngor Caerdydd yw'r mater o ddatblygiad, nid i Lywodraeth Cymru. Yn ail, rydym yn disgwyl i gynghorau roi cynlluniau ar waith ar gyfer trafnidiaeth gynaliadwy, yn enwedig ar gyfer teithio llesol. Nodaf fwriad cyngor Caerdydd, er enghraifft, i ystyried pum traffordd feicio, yr wyf yn credu sy'n syniad rhagorol i'r ddinas. Mae'n iawn i ddweud na allwn ni barhau i adeiladu tai heb gael cynllun trafnidiaeth gweithredol sy'n cefnogi'r datblygiadau hynny; ni allwn ddibynnu ar y ffyrdd yng Nghaerdydd am byth i gludo'r traffig. Ond mae'r rhain yn faterion y mae'n rhaid rhoi sylw iddyn nhw yn ystod y broses gynllunio.

Mae tagfeydd yn digwydd ar draws Canol De Cymru gyfan. Ddim yn rhy bell o'r Siambr hon, ceir pentref Dinas Powys, y pentref mwyaf yng Nghymru. Ar un ochr mae gennych chi y Barri, y dref fwyaf yng Nghymru, ac mae'r brifddinas yr ochr arall iddo. Ers tua 40 mlynedd, bu ymgyrch i gael adeiladu ffordd osgoi o gwmpas pentref Dinas Powys ac mae ymgyrchoedd olynol, yn anffodus, wedi methu. A ydych chi'n uniaethu â'r problemau yn ymwneud â thagfeydd ym mhentref Dinas Powys, a'r malltod y mae'n ei achosi i fywydau pobl yno, gyda llygredd aer a sŵn yn arbennig, lle mae'r ffordd honno yn mynd heibio nifer o ysgolion—ysgolion cynradd, dylwn ychwanegu—ac a wnewch chi nodi hyn fel prif flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru, a gweithio gyda Chyngor Bro Morgannwg i fwrw ymlaen â'r cynlluniau sy'n cael eu trafod ar hyn o bryd?

Mater i Gyngor Bro Morgannwg yw hwn yn bennaf, wrth gwrs, ond dyfarnwyd cyllid o £20,000 gennym yn 2016-17 ac £80,000 yn 2017-18 i'r cyngor tuag at astudiaeth yn ystyried y dewisiadau ar gyfer datrys tagfeydd traffig yn Ninas Powys. Ymestynnwyd cwmpas y gwaith hwnnw ym mis Ebrill 2018, a deallaf fod Cyngor Bro Morgannwg yn ariannu gwaith ychwanegol. Bwriedir cynnal ymgynghoriad ar y cam nesaf yn ystod y mis Medi hwn—mis Medi 2018.

A fyddai'r Prif Weinidog yn cytuno bod y cynlluniau metro ar gyfer dwy orsaf newydd yn fy etholaeth i, Gogledd Caerdydd—Gabalfa/Ystum Taf yn un ohonynt, a bydd y llall yng nghanol adeilad newydd canolfan ganser Felindre—y bydd y rhain yn lleddfu tagfeydd traffig yn ninas Caerdydd?

Ydw, mi ydwyf. Rwy'n credu ei fod yn eithriadol o bwysig—. Nid oes unrhyw fodd y gall canol dinas Caerdydd gynllunio ei ffordd allan o dagfeydd traffig drwy ffyrdd yn unig; mae hynny'n amlwg ynddo'i hun. Dyna pam, wrth gwrs, yr ydym ni'n gwneud y buddsoddiad yn y metro. Yr hyn sy'n bwysig am y metro yw'r gallu i'w ymestyn, fel y gellir agor gorsafoedd newydd yn y dyfodol gyda rheilffyrdd ysgafn i gynnig dewisiadau amgen gwell na'r rheini sydd gan bobl ar hyn o bryd o ran trafnidiaeth gyhoeddus, pa un a ydyn nhw yn rheilffyrdd ysgafn, pa un a ydyn nhw yn fysiau, pa un a ydyn nhw yn rheilffyrdd trwm. Ac, wrth gwrs, mae angen ei gwneud yn haws i bobl feicio. Nid oes unrhyw amheuaeth yn fy meddwl i nad yw cyfran sylweddol o feicwyr—ac eithrio'r selogion, a gwn fod gennym ni rai yn y Siambr hon—yn teimlo'n gyfforddus ynghylch rhannu'r ffordd gyda cherbydau trwm. Felly, rwy'n credu bod unrhyw beth y gellir ei wneud i'w gwneud yn haws i bobl feicio i'r gwaith ar briffyrdd ar wahân ar gyfer beiciau yn rhywbeth i'w groesawu.