Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, ac rydw i'n galw ar arweinydd y tŷ i wneud ei datganiad—Julie James.

Diolch, Llywydd. Ceir un newid i fusnes yr wythnos hon. Bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn gwneud datganiad ar gyhoeddiad yr wythnos diwethaf o adolygiad llywodraethu Donna Ockenden. Dangosir busnes ar gyfer y tair wythnos nesaf ar y datganiad a chyhoeddiad busnes sydd i'w gweld ymhlith y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Tri pheth, os caf i, Lywydd. Efallai eich bod wedi clywed—mae'n ddrwg gen i, arweinydd y tŷ; ymddiheuriadau—y bu tân arall yn Heol-y-Cyw yn weddol ddiweddar yn y cyfleuster naddion pren sydd ganddyn nhw yno. Hoffwn sôn fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi dweud, yn 2006, y byddai'n edrych yn ofalus ar reoliadau a phwerau ynghylch storio deunyddiau fflamadwy. Gofynnais i'ch rhagflaenydd ddwywaith yn 2017 pryd y gallem ni weld rhai o'r pwerau a'r rheoliadau newydd hyn yn ymddangos, ac, yn wir, gofynnais i chi ym mis Rhagfyr 2017 pryd y gallem ni ddisgwyl rhywfaint o gynnydd ar hyn. Yn anffodus, rydym ni wedi cael y tân hwn, fel y dywedais, a, chyn belled ag y gallaf ddweud, ni fu unrhyw ddiweddariad, felly a allem ni gael datganiad llafar gan Ysgrifennydd y Cabinet neu Weinidog yr amgylchedd yn ystod wythnos gyntaf y tymor, os gwelwch yn dda?

Tybed hefyd a gaf i ofyn i'r un adran gymryd golwg ar y rheoliadau a'r canllawiau o dan Ddeddf Tiroedd Comin 2006. Rwyf i ar fin sôn am rywbeth yr ydych chi'n gyfarwydd ag ef, arweinydd y tŷ—mae gennym ni achosion ym Mhenrhyn Gŵyr o hyd, lle mae gennym ni bori anghyfrifol gan borwr penodol, sy'n effeithio ar hawliau cominwyr eraill, eiddo cyfagos, ac, yn anffodus braidd, diogelwch personol, mewn achos cymharol ddiweddar. Rwy'n credu bod angen rhywfaint o eglurder arnom ynghylch pa un a yw diffyg gweithredu yn ddeddfwriaethol, pa un a oes unrhyw fylchau yn y gyfraith ar hyn o bryd, neu a oes methiant i ddefnyddio gweithdrefnau gorfodi, ac, os felly, pam.

Ac yna, yn olaf, tybed a allem ni gael diweddariad ar ble mae'r ddeddfwriaeth i ymestyn rhan 2 Deddf Lefelau Staff Nyrsio (Cymru) 2016. Addawyd hyn yn y Cynulliad hwn. Gwelaf o'r datganiad ar y rhaglen ddeddfwriaethol heddiw nad yw wedi ei gynnwys. Mae'r Cynulliad hwn yn mynd yn brin o amser, felly credaf mai'r lleiaf y gallem ni ei ddisgwyl yw amserlen ar gyfer hynny. Diolch.

Wel, gan ddechrau gyda'r un yn y canol, yr hawsaf, mae'r Ysgrifennydd y Cabinet yn nodio'n hapus ar eich awgrym chi, felly rwy'n siŵr y gallwn ni fwrw ymlaen â hynny. O ran y mater ynghylch tanau naddion pren, byddaf yn trafod hynny â chydweithwyr yn y Cabinet, a byddwn ni'n cyflwyno amserlen ar gyfer hynny, ac, o ran rhan 2, unwaith eto, byddaf yn trafod gydag Ysgrifennydd y Cabinet lle rydym arni yn union gyda hynny ac yn gwneud yn siŵr y bydd y Cynulliad yn cael gwybod ar unwaith.

Yn gyntaf oll, a gaf i ofyn i arweinydd y tŷ sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu cadw'r Aelodau yn gyfredol am ddatblygiadau proses Brexit? Mae pethau'n danbaid iawn yn San Steffan, ac maen nhw'n mynd ar wyliau yn gynnar—efallai byth i ddychwelyd, pwy a ŵyr? Gawn ni weld. Ond mae'n bwysig ein bod yn deall, wrth i bethau cael eu negodi a'u trafod—er y gallai hyn ddigwydd ym mis Awst, oherwydd bod gweddill yr Undeb Ewropeaidd yn sicr yn mynd ar wyliau ym mis Awst. Ond bydd gennym ni, yn gynnar ym mis Medi, ychydig mwy o fanylion ar rai o'r cytundebau hyn. A gawn ni ymrwymiad y caiff o leiaf ddatganiadau ysgrifenedig eu cyhoeddi gan Lywodraeth Cymru i'n cadw ni i gyd yn gyfredol fel y gallwn ni ddilyn y materion hynny? Wrth gwrs, byddwn ni'n gadael gwleidyddiaeth San Steffan i fan arall ar hyn o bryd. Ond nodwch hyn. Pe bai'r Democratiaid Rhyddfrydol wedi troi lan i bleidleisio ddoe, yna byddai gennym senario gwahanol iawn heddiw, efallai, o ran symud pethau ymlaen—[Torri ar draws.] O diar. [Chwerthin.]

Mae'r ail fater yr hoffwn ei godi gyda hi yn ymwneud llawer mwy â maes ei Llywodraeth hi. Am y trydydd tro yn olynol, mae Archwilydd Cyffredinol Cymru wedi rhoi amod ar gyfrifon adnoddau naturiol Cymru, y corff hwn y mae'r Prif Weinidog newydd ddweud ei fod wedi ymsefydlu'n wych. Dair gwaith yn olynol mae eu cyfrifon wedi bod yn gymwys am gontractau pren. Rydym ni'n deall o ble mae hyn yn dod. Ond mae'r ffaith bod yr Archwilydd Cyffredinol yn dweud nad yw Cyfoeth Naturiol Cymru yn cymryd ei farn o ddifrif hyd yn oed ar ôl i amod gael ei roi arnyn nhw deirgwaith, rwy'n credu bod hyn yn dweud llawer am rai methiannau yn y sefydliad hwnnw. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod i'n credu bod rhywbeth o'i le yn llywodraethu Cyfoeth Naturiol Cymru erbyn hyn. Rwyf wedi colli pob amynedd gyda nhw. Maen nhw yn dal i fy sicrhau y caiff y pethau hyn eu gwneud ac y caiff gwersi eu dysgu, ac mae gennym ni set arall o gyfrifon ag amod arnyn nhw.

Fe ges i gwynion gan gontractwyr pren yn fy rhanbarth i fy hun, gan gynnwys yn Nwyfor Meirionnydd, am broblemau gyda'r contractau sy'n cael eu gosod. Rwyf wedi mynd â nhw at y Gweinidog; mae'r Gweinidog yn dweud wrthyf i a fy etholwr, 'Wel, defnyddiwch drefn gwynion Cyfoeth Naturiol Cymru.' Wel, gallaf ddweud wrthych fod y drefn gwynion honno wedi dod i ben a phasiwyd y manylion ymlaen i'r cyfryngau bellach, oherwydd credaf fod rhywbeth mawr iawn o'i le yma ac mae angen i'ch Llywodraeth chi fynd i'r afael â hyn. Felly, a gawn ni ddatganiad—mae'n rhy hwyr i ofyn am ddatganiad llafar bellach, ond datganiad ysgrifenedig, yn sicr—gan y Gweinidog ar yr hyn y mae'n ei wneud i fynd i'r afael â'r ffaith nad yw Cyfoeth Naturiol Cymru yn ymddangos i fod wedi rhoi trefn ar ei bethau, nad yw'n ymddangos bod y strwythurau llywodraethu priodol ar waith, ac nad yw'n cyflawni sector coetiroedd iach i Gymru?

Gwnaeth yr Aelod gyfres o bwyntiau pwysig. Mae Ysgrifennydd y Cabinet yn nodi i mi ei bod hi'n cwrdd â Chadeirydd a Phrif Weithredwr Cyfoeth Naturiol Cymru yfory a bydd yn diweddaru'r Aelodau cyn gynted ag y bydd y cyfarfod hwnnw wedi'i gynnal.

O ran diweddariadau o ran Brexit, rwy'n petruso cyn dweud y byddwn ni'n rhoi gwybod i'r Aelodau wrth symud pethau ymlaen. Ymddengys ein bod mewn sefyllfa lle mae pethau yn mynd rhagddynt ac yna yn ôl ac wedyn yn mynd rhagddynt eto dros y lle i gyd. Ond rwy'n gwybod bod Ysgrifennydd y Cabinet yn awyddus iawn fod yr Aelodau yn cael gwybod y diweddaraf, ac rwy'n siŵr y byddwn ni'n dod o hyd i ffordd, boed drwy ddatganiad ysgrifenedig neu drwy lythyr, i wneud yn siŵr bod Aelodau'r Cynulliad yn cael gwybod am ddatblygiadau arwyddocaol, pe byddent yn digwydd dros y toriad, Llywydd.

A allai arweinydd y tŷ drefnu datganiad am saethu adar hela ar dir Llywodraeth Cymru? Nododd 76 y cant o ymatebwyr i arolwg YouGov eu bod yn gwrthwynebu saethu adar hela fel camp ar dir cyhoeddus yng Nghymru. A yw'n bosib cael eglurhad ar sut y bydd Cyfoeth Naturiol Cymru yn cymryd i ystyriaeth farn y Gweinidog, sydd i'w groesawu'n fawr, yn gofyn i Cyfoeth Naturiol Cymru ystyried beidio ag adnewyddu cytundebau prydlesu saethu ffesantod wrth iddyn nhw ddod i ben?

Ydy, mae hwnnw'n fater pwysig iawn. Rwy'n gwybod y bydd y Gweinidog yn cwrdd â Cyfoeth Naturiol Cymru cyn bo hir i drafod y materion hyn ymhellach, ac i drafod sut i roi terfyn ar brydlesau saethu ffesantod ar ystad Llywodraeth Cymru. Mae hi'n hapus iawn i ddarparu datganiad ysgrifenedig ar ôl i'r cyfarfodydd hynny ddod i ben. Rydym ni'n deall bod Bwrdd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi cymeradwyo argymhellion yr adolygiad yr wythnos diwethaf ar y defnydd o arfau tanio ar dir a reolir gan Cyfoeth Naturiol Cymru, ac wedi ystyried y llythyr a anfonodd ar safbwynt Llywodraeth Cymru ar saethu ar yr ystad. Felly, rwy'n siŵr, ar ôl i'r gyfres o gyfarfodydd ddod i ben, y bydd y Gweinidog yn rhoi gwybod i'r Cynulliad am y canlyniad.

Arweinydd y tŷ, a gaf i ofyn am ddatganiad gan Lywodraeth Cymru ar fynediad i chwaraeon ar gyfer pobl anabl? Canfuwyd mewn astudiaeth a gomisiynwyd gan Chwaraeon Cymru fod pobl yn credu bod y mynediad i chwaraeon ar gyfer plant ac oedolion anabl yn cael ei ystyried i fod yn dameidiog iawn mewn nifer o feysydd ac ar draws llawer o chwaraeon, gydag ystafelloedd newid hygyrch a mynediad uniongyrchol at y cyfleusterau chwaraeon yn aml yn brin yng Nghymru. A gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog ar yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i ddileu'r rhwystrau i blant ac oedolion anabl sy'n cymryd rhan mewn chwaraeon yng Nghymru os gwelwch yn dda?

Ie, rwy'n credu bod yr Aelod yn codi pwynt pwysig iawn. Byddaf mewn gwirionedd yn cyflwyno datganiad ar adroddiad blynyddol Llywodraeth Cymru ar gydraddoldeb yn yr hydref, a byddaf yn bendant yn cynnwys y mater y mae'r Aelod yn codi yn hynny o beth.

Arweinydd y tŷ, mae meddygon dan hyfforddiant wedi bod yn cysylltu â mi, ers peth amser bellach, yn pryderu ac yn siomedig bod bwlch cyflog o tua £40,000 yn bodoli rhwng cyflogau meddygon histopatholeg dan hyfforddiant yng Nghymru ac yn Lloegr yn ystod eu hyfforddiant, rhwng ST1 a ST5. Nawr, rwy'n gwybod bod Llywodraeth Cymru yn ymwybodol o'r bwlch cyflog, ond, er fy mod i wedi gohebu ag Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd ar y mater hwn, nid oes newid wedi'i weithredu eto. Yn amlwg, mae cyflog, ymhlith ffactorau eraill, yn bwysig i feddygon dan hyfforddiant wrth benderfynu ar y lle i hyfforddi ac i astudio. Mae meddygon sy'n penderfynu hyfforddi yng Nghymru yn haeddu cydraddoldeb â'u cymheiriaid ar draws y ffin. Mae hyfforddeion wedi dweud wrthyf eu bod yn teimlo eu bod yn cael eu cosbi’n ariannol am eu penderfyniad wrth ddewis i weithio yng Nghymru. Nawr, nid yw hyn yn deg. Nid yw'n iawn, nid yw'n gwneud dim i forâl, ac, yn y tymor hir, mae'n tanseilio ymdrechion Llywodraeth Cymru i ddenu meddygon i hyfforddi a gweithio yn y GIG yng Nghymru. Felly, a gaf i ofyn am eich dylanwad wrth wneud Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd i gytuno i gyflwyno datganiad ar fater meddygon histopatholeg dan hyfforddiant a beth y mae'n ei wneud i gau'r bwlch cyflog annheg hwn?

Os gwnaiff yr Aelod yn ysgrifennu ataf gyda'r manylion sydd ganddo, gwnaf yn siŵr ein bod yn cael ateb i hynny. Rwy'n gwybod ein bod ni'n falch iawn gyda nifer y meddygon iau sydd wedi manteisio ar leoedd hyfforddi yng Nghymru, ac mewn gwirionedd rydym wedi cael llawer mwy na'r lleoedd sydd ar gael. Yn sicr rydym eisiau gwneud yn siŵr bod y sefyllfa honno yn parhau. Felly, os bydd ef yn ddigon caredig i anfon y manylion, byddaf yn sicrhau bod yna ateb.

Fel y gwyddoch, arweinydd y tŷ, cyhoeddodd Virgin Media, yn ystod wythnos gyntaf mis Mai eleni, ei fod yn cael gwared ar 772 o swyddi yn ei ganolfan alwadau yn Abertawe, y cafwyd cynnig i'w gau, gan beri pryder difrifol i nifer o fy etholwyr i a llawer o'ch etholwyr chi hefyd. Mae Llywodraeth Cymru, ers hynny, wedi bod yn cefnogi staff sy'n gweithio yn Virgin Media, ac mae popeth a glywais gan y bobl sy'n gweithio yno yn bethau da am y cymorth a gawsant gan Lywodraeth Cymru a swyddogion Llywodraeth Cymru. Ond a all arweinydd y tŷ roi diweddariad ar y cynnydd sy'n cael ei wneud ar hyn o bryd? Ac a wnaiff arweinydd y tŷ ein hysbysu os digwydd unrhyw beth naill ai yn ystod wythnos olaf mis Gorffennaf, ym mis Awst, neu yn gynnar ym mis Medi? Rwy'n siŵr bod gan nifer o Aelodau eraill ddiddordeb. Mae rhai yn Weinidogion y Llywodraeth ac nid ydyn nhw'n gallu gofyn cwestiynau ar hyn, ond maen nhw hefyd yn cynrychioli etholwyr sy'n gweithio yno. Mae oddeutu 800 o bobl yn sicr o gynnwys ardal lawer fwy na dwyrain Abertawe.

Ie, yn wir. Mae'r Aelod yn hollol iawn, Llywydd. Yn amlwg, mae aelodau o fy etholaeth i fy hun hefyd wedi eu cynnwys, dim ond i wneud yn siŵr bod y Cynulliad yn ymwybodol, a gwn fod gan Aelodau eraill y Llywodraeth ddiddordeb etholaethol yn yr ardal honno. Rydym ni'n cadw mewn cysylltiad agos â Virgin Media. Rydym ni'n parhau â'n cynlluniau ar gyfer y tasglu i fod yn barod i gefnogi unrhyw staff yr effeithir arnyn nhw. Rydym ni wedi gwneud yr hyn a allwn i helpu i wrthdroi'r penderfyniad drwy gynorthwyo'r gymdeithas staff mewnol, Voice, wrth baratoi gwrthgynnig. Rydym ni'n barod i helpu gydag unrhyw gynnig sy'n cynnal y sgiliau a'r swyddi yn ardal Abertawe ac, yn sicr, Llywydd, byddaf yn gwneud yn siŵr bod yr Aelodau'n cael yr wybodaeth ddiweddaraf am unrhyw newid i hynny yn ystod cyfnod y toriad.

A gaf i alw am ddatganiad unigol ar ofal i oedolion ag anableddau dysgu sy'n datblygu dementia? Pan oeddwn yn cadeirio grŵp trawsbleidiol y mis diwethaf ar anabledd yn y Cynulliad, clywsom gan Cysylltu Bywydau Cymru am y fenter dementia Cymru gyfan, sef cynnig ar gyfer gwasanaethau dementia sy'n benodol ar gyfer oedolion ag anableddau dysgu sy'n datblygu dementia. Mae gofalwyr pobl ag anableddau dysgu ledled Cymru wedi nodi diffyg llwybr clir o gefnogaeth ar gyfer y rhai sy'n datblygu dementia. Mae fforwm Cymru gyfan o gleifion a gofalwyr, mewn partneriaeth â Cysylltu Bywydau, gan gydweithio ochr yn ochr ag asiantaethau iechyd a gofal cymdeithasol allweddol, wedi dwyn ynghyd y camau cynnar o lwybr awgrymedig i gefnogi'r rhai ag anabledd dysgu yr effeithir arnynt gan y cyflwr hwn. Felly, galwaf am ddatganiad y bydd Llywodraeth Cymru, gobeithio, yn rhoi sicrwydd ynddo ac yn amlinellu pa gymorth ymarferol parhaus a all gynnig i'r ymyrraeth effeithiol ac arloesol hon wrth fynd i'r afael â diffygion iechyd cydnabyddedig y mae rhai o'n dinasyddion mwyaf agored i niwed yn eu hwynebu.

Mae'r Aelod yn codi pwynt pwysig iawn. Rydym wedi gweithio'n agos iawn gyda grwpiau cynrychioliadol ar ein cynllun dementia, gan gynnwys pobl sydd â dementia eu hunain o ystod eang o feysydd amrywiol. Ac rwy'n gwybod bod y cynllun wedi cael croeso cynnes gan y cymunedau o bobl sy'n cefnogi pobl â dementia ac sy'n byw gyda dementia eu hunain. Rwy'n siŵr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ein diweddaru maes o law fel y mae'r cynllun hwnnw yn cael ei gyflwyno.

Tybed a fedrwn ni gael datganiad gan yr Ysgrifennydd Cabinet dros iechyd ynglŷn â sut mae'r Llywodraeth yn helpu pobl sydd wedi bod yn y lluoedd arfog â phroblemau iechyd meddwl. Rydw i'n gweithio'n agos â'r sefydliad 65 Degrees North, sydd yn dod â chyn-filwyr, neu gyn-aelodau o'r lluoedd arfog, ar anturiaethau neu deithiau cerdded hir. Maen nhw wedi sylweddoli bod yna lot fawr o ddynion ifanc nawr yn cymryd eu bywydau eu hunain ar ôl bod yn y lluoedd arfog, am nifer o resymau gwahanol, ac maen nhw eisiau diweddariad ar beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gefnogi'r dynion—dynion, gan amlaf—yn rhan o'r agenda hynny.

Mae'r ail ddatganiad yr hoffwn ei gael gan Lywodraeth Cymru unwaith eto yn dod o fewn maes Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd. Ym mis Rhagfyr y llynedd, rhyddhaodd y panel cynghori ar gamddefnyddio sylweddau adroddiad ar ddichonolrwydd uwch ganolfannau lleihau niwed yng Nghymru, fel yr hyn a sefydlwyd mewn gwledydd Ewropeaidd eraill, i helpu i sicrhau diogelwch i ddefnyddwyr ac i helpu i leihau nifer y marwolaethau sy'n gysylltiedig â chyffuriau, sydd ar gynnydd yma yng Nghymru, fel y codais y mater yr wythnos diwethaf o ran problemau yng Nghastell-nedd ac Abertawe. A gaf i ofyn i'r Ysgrifennydd Iechyd ddarparu diweddariad ar ymateb Llywodraeth Cymru i'r adroddiad hwn? Rwyf wedi cael sylwadau gan Gomisiynydd yr heddlu yn y Gogledd, Arfon Jones, ei fod yn pryderu er gwaethaf y ffaith ein bod wedi cael yr adroddiad hwn, nad yw Llywodraeth Cymru eto wedi ymateb iddo, nac wedi dweud sut byddent yn dymuno, o bosib, roi rhai o'r arferion hyn ar waith yng Nghymru. Credaf fod angen inni fabwysiadu dull realistig yn hytrach nag efallai agwedd fwy moesegol tuag at gyffuriau yma yng Nghymru, o ystyried ei bod yn broblem gynyddol. A pan godais y cwestiwn hwn yr wythnos diwethaf yn y Senedd, roedd nifer y bobl a gysylltodd â mi, yn adeiladol mewn gwirionedd, ynglŷn â sut i ymdrin â phroblem cyffuriau yma yng Nghymru, yn gadarnhaol iawn. Ac felly, pe gallem weld ymateb Llywodraeth Cymru i'r darn hwn o waith— darn o waith gwerthfawr iawn—yna byddwn yn ddiolchgar.

A hefyd—unwaith eto, yr un Ysgrifennydd y Cabinet—fe wnaethoch addo ymateb i mi ar faterion Deddf Mewnfudo 2016, ynglŷn â phobl o bosib yn gorfod profi eu hunaniaeth pan oedd arnyn nhw eisiau triniaeth iechyd. Dydw i heb gael yr ymateb hwnnw eto. Rwy'n gwybod ei fod yn fater cymhleth, ond pe gallwn i gael datganiad neu lythyr gan Ysgrifennydd y Cabinet, byddai hynny'n fy helpu i fynd yn ôl at fy etholwyr—eich etholwyr chi hefyd, mewn gwirionedd—i ddweud wrthyn nhw am unrhyw gynnydd ar hynny.

Wel, fel sy'n draddodiadol, Llywydd, a chan weithio tuag yn ôl, byddaf yn sicr yn ceisio dod o hyd i'r ymateb hwnnw. Roedd yn braf iawn eich gweld chi yn lansiad Ffoaduriaid Cymru yn Abertawe y diwrnod o'r blaen, ac roedd hwn yn fater a chi  sôn amdano.

O ran yr ymateb ar gamddefnyddio sylweddau, rwy'n cytuno'n llwyr fod angen inni ystyried hyn nid fel mater troseddol ond fel mater iechyd meddwl a chymdeithasol. Ac, unwaith eto, byddaf yn edrych ar y sefyllfa gyda'r ymateb a beth yw'r amserlen ar gyfer hynny.

Ar fater iechyd meddwl cyn-filwyr, codwyd nifer o faterion pwysig y byddaf yn eu trafod ag Ysgrifennydd y Cabinet, gan eu bod yn croesi portffolios ryw ychydig. Byddaf yn gwneud yn siŵr bod y Llywodraeth yn darparu ymateb cynhwysfawr i'r materion a gododd.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn

Arweinydd y tŷ, mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud llawer o waith ardderchog i fynd i'r afael â cham-drin domestig, yn enwedig gyda Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015, yr oedd, fel y gwyddoch, fy nhad a chyn aelod o'r Cabinet, Leighton Andrews, yn gweithio'n galed iawn arni. O ran fy nhîm fy hun, rydym ni i gyd wedi dod yn hyrwyddwyr a Llysgenhadon y Rhuban Gwyn yn ddiweddar, ac rwy'n credu y byddai'n wych iawn pe gallai'r Aelodau ar draws y Siambr, gan gynnwys y Cabinet, ddod o hyd i'r amser i gael yr hyfforddiant hwnnw a dod yn aelodau, llysgenhadon a hyrwyddwyr yr ymgyrch rhuban gwyn eu hunain.

Arweinydd y tŷ, mae arloesi technolegol yn effeithio ar bob rhan o'n bywyd bob dydd, o'r economi i ddarpariaeth ein gwasanaethau, ac, ar y cyfan, mae'n darparu cyfleoedd gwych a chyffrous inni. Fodd bynnag, mae hefyd yn cael effaith ar achosion cam-drin domestig. Darllenais erthygl yn y New York Times yn ddiweddar, dan y teitl 'Thermostats, Locks and Lights: Digital Tools of Domestic Abuse'. Rwy'n credu bod y BBC hefyd wedi sôn am hyn. Mae'n erthygl graff iawn y dylai'r Aelodau yn sicr gymryd amser i ddarllen trwyddi. Mae'n amlygu patrwm newydd o achosion cam-drin domestig, sydd ynghlwm wrth y cynnydd mewn technoleg gartref glyfar. Mae cloeon, unedau sain, thermostatau, goleuadau a chamerâu cysylltiedig â'r rhyngrwyd sydd wedi cael eu marchnata fel y cyfleusterau mwyaf newydd, yn cael eu defnyddio hefyd fel ffordd o aflonyddu, monitro, dial a rheoli. Arweinydd y tŷ, os gwelwch yn dda, a gawn ni ddatganiad ar faterion fel hyn, ac a fyddai Llywodraeth Cymru efallai yn ymgymryd â pheth gwaith ar effaith technoleg o'r fath ar achosion yma yng Nghymru, fel yr hwnnw a wneir gan y prosiect Safety Net yn y rhwydwaith cenedlaethol i roi terfyn ar drais domestig yn Unol Daleithiau America?

Ie, dau bwynt gwych. Ar Lysgenhadon y Rhuban Gwyn, mae'r gwasanaeth tân yr ymwelais ag ef yn ddiweddar wedi gwneud argraff fawr arnaf gan fod ei holl staff tân wedi cael eu hyfforddi i fod yn llysgenhadon Rhuban Gwyn oherwydd, wrth gwrs, eu bod yn mynd i mewn i dai pobl, ac maen nhw hefyd wedi cael hyfforddiant Llywodraeth Cymru 'gofyn a gweithredu', sy'n bwysig iawn yn wir. Rwy'n falch iawn o gymeradwyo'r hyfforddiant hwn i holl Aelodau'r Cynulliad. Nid yw hyfforddiant lefel 1 'gofyn a gweithredu' yn anodd ei wneud. Mae'n hygyrch ar-lein ac yn gipolwg defnyddiol iawn o'r hyn y gall pobl ei wneud i'w galluogi i beidio â chadw'n dawel pan fydd cam-drin domestig, trais yn erbyn menywod neu unrhyw fath o drais rhywiol yn digwydd.

Roeddwn hefyd yn falch iawn o fod yng Ngwent yn lansiad cynllun landlord cymdeithasol cofrestredig yno, a oedd yn borth ar-lein sylweddol iawn, sydd hefyd yn hygyrch i unrhyw un sy'n dymuno cymryd diddordeb yn hynny o beth. Felly, rwy'n argymell hynny yn fawr iawn hefyd.

O ran y dechnoleg, rydym ni'n ymwybodol iawn y gellir galluogi rheolaeth orfodol yn enwedig gan dechnoleg o'r fath. Ac rydym yn cymryd hynny i ystyriaeth wrth edrych ar ein canllawiau ar y polisi 'gofyn a gweithredu' a'r ymgyrch Paid Cadw'n Dawel er mwyn sicrhau bod pobl yn deall y gellir ei defnyddio yn y ffordd honno ac i'w hadnabod pan fyddant yn ei gweld.

Arweinydd y siambr, hoffwn gael datganiad gan y Llywodraeth ar ddatganiadau o fuddiant ar gyfer aelodau o Lywodraeth Cymru. Nodaf, er enghraifft, bod datganiad o fuddiannau'r Gweinidogion newydd ei gyhoeddi, bum niwrnod yn ôl. Datganwyd yno fod eich mab yn gweithio i'r cwmni lobïo dadleuol, Deryn, ers 2017. Nawr, mae cleientiaid Deryn wedi derbyn o leiaf £100 miliwn o arian cyhoeddus yn y flwyddyn ddiwethaf yn unig. Un o'r sefydliadau i dderbyn miliynau o Lywodraeth Cymru oedd Chwarae Teg. Mae hynny'n ddiddorol oherwydd symudwyd cyfrifoldeb dros gyllid craidd i Chwarae Teg i'ch maes portffolio chi ddechrau'r flwyddyn. Nawr, pan honnodd cyn-arweinydd y Ceidwadwyr fod Deryn yn gwybod am ddiswyddo'r diweddar Carl Sargeant cyn i unrhyw un ddweud wrtho ef hyd yn oed, chi ymatebodd ar ran y Llywodraeth. [Torri ar draws.]

Rydych chi'n — [Anghlywadwy.] Mae'n rhaid i chi fod yn glir i mi pam—

Fe wnaethoch ddweud bod diddordeb i'r cyhoedd—[Anghlywadwy.]

Nid yw eich microffon ymlaen.[Torri ar draws.] Nid yw eich microffon yn gweithio ar hyn o bryd. Mae'n rhaid ichi fod yn glir i mi pam mae hyn yn gofyn am ddatganiad gan Lywodraeth Cymru.

Os wnewch chi aros rai eiliadau—

Gwnewch ef yn glir nawr.

Mae'n glir oherwydd mae yna gwestiynau i'w hateb o ran buddiannau, o ran beth oedd pobl yn gwybod, o ran pan ddaeth datganiad o fuddiant y Gweinidog i'r amlwg, ac a wnaed y datganiadau hynny cyn annerch y Siambr hon yn ateb y Ddadl ar y datgeliad neu beidio—ar yr adroddiad am y sibrydion i'r wasg—a hefyd, a wnaed y datganiad cyn y gwnaed y penderfyniad ar gyllid craidd ar gyfer Chwarae Teg neu beidio. Mae rhai cwestiynau sylfaenol iawn ynghylch atebolrwydd democrataidd y dylid eu gofyn yn y Siambr hon ar ran y cyhoedd, oherwydd teimlaf fod gan y Gweinidog hwn ddiddordeb penodol iawn—o bosibl penodol iawn—[Anghlywadwy.]

Neil McEvoy, nid yw eich meicroffon yn gweithio mwyach. Cyfres o gyhuddiadau yw hyn,  nid cais am ddatganiad. Nid dyma'r amser i holi'r Gweinidog. Datganiad busnes yw hwn. Nid wyf yn credu bod gan y Gweinidog unrhyw achos i ymateb ar y sail honno, heb i'r Gweinidog fod yn awyddus i ymateb.

Rhun ap Iorwerth. [Torri ar draws.]

Nid oes dim yn gywilyddus yn yr hyn yr wyf newydd ei ddweud.

Rhun ap Iorwerth.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Mi dderbyniais i lythyr gan y Gweinidog dros yr economi a thrafnidiaeth ar 25 Mehefin, ac yn hwnnw mi oedd o'n cyfeirio at gyfarfod a wnaeth orfod cael ei ganslo rhwng y ddau ohonom ni sbel yn ôl, oherwydd rhesymau roedd y Gweinidog yn methu dod allan ohonyn nhw. Ond mae o'n dweud cwpl o bethau positif ynglŷn â chynlluniau rydw i'n gefnogol iawn ohonyn nhw: i ailagor y rheilffordd ar draws Ynys Môn rhwng Gaerwen ac Amlwch, a hefyd i ailagor gorsaf Llangefni ei hun. Mi hoffwn i ddatganiad, os yn bosibl—yn ysgrifenedig, rydw i'n cymryd rŵan, oherwydd yr amserlen seneddol—i roi eglurhad ynglŷn â'r frawddeg yma, rydw i'n gobeithio sy'n un positif:

'O ran y lein Llangefni i Amlwch, nid ydym yn bwriadu ei hailagor, ond rydym yn hapus i gefnogi'r cynnig sy'n cael ei ddatblygu gan gwmni Rheilffordd Canolog Môn'.

Rydw i'n croesawu hynny. Rydw i am wybod pa fath o gefnogaeth mae'r Llywodraeth yn bwriadu ei chynnig, oherwydd mae hwn yn broject a all ddod â budd mawr i Ynys Môn, ac yn arbennig i dref Amlwch.

Diolch i chi am hynny. Mae'n amlwg fod hyn yn bwysig iawn. Nid wyf yn credu ei fod yn addas ar gyfer datganiad, serch hynny. Pe byddech yn hoffi gofyn cwestiwn penodol i Ysgrifennydd y Cabinet, byddaf yn gwneud yn siŵr eich bod yn cael ateb.

Diolch i arweinydd y tŷ.