6. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth: Diweddariad ar Ofynion Llywodraeth Cymru ar gyfer Masnachfreintiau Rheilffyrdd Eraill sy'n Gwasanaethu Cymru a Buddsoddiad yn Seilwaith y Rheilffyrdd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:32 pm ar 17 Gorffennaf 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 5:32, 17 Gorffennaf 2018

Rwyf yn croesawu’r weledigaeth sydd yn y ddogfen, a’r Athro Barry yn cyflwyno gwerth £2 filiwn dros gyfnod, mewn termau gwerth net presennol, o 60 mlynedd. Y perygl yw, wrth gwrs, ar y raddfa bresennol, bydd e’n cymryd 60 mlynedd cyn ein bod ni’n gweld y buddion yma. Nawr, beth mae e’n ei ddweud, wrth gwrs—ac rydw i’n dymuno, yn ddiffuant, pob hwyl i’r Ysgrifennydd Cabinet wrth wneud yr achos dros Gymru—yw, ‘Ni allwn gael ein cyfyngu gan broses sydd â hanes o roi Cymru dan anfantais.’ Y cwestiwn, felly, yr hoffwn i ofyn i’r Ysgrifennydd Cabinet yw: beth yw’r cynllun B os ŷm ni’n dal i gael ein trin mor ofnadwy? Mae rhai o’r projectau yma, wrth gwrs, yn allweddol i gynnydd Cymru, yn economaidd ac yn gymdeithasol.

Nawr, mae gan Lywodraeth Cymru yr hawl, o dan Ddeddf Lywodraeth Cymru 2006, i fuddsoddi mewn isadeiledd ac i greu llinellau gwasanaethau newydd. I ba raddau, felly, y mae Llywodraeth Cymru’n gyfochrog yn gwneud yr achosion busnes yma i Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol ysgwyddo ei chyfrifoldebau? A ydym ni hefyd yn adnabod y projectau hynny na allwn ni, mewn gwirionedd, aros iddyn nhw eu penderfynu, ac felly mae’n rhaid inni gamu ymlaen i’w gwneud nhw drosom ni ein hunain?

Mae trydaneiddio, wrth gwrs, wedi cael ei gyfeirio ato, ac mae’r Athro Barry hefyd yn dal i ddweud bod trydaneiddio’n allweddol bwysig i brif linellau’r gogledd a’r de. Mae amcangyfrif diweddar, wrth gwrs, wedi dweud bod pris cwblhau’r trydaneiddio rhwng Caerdydd ac Abertawe, o bosib, yn draean o’r hyn a ragdybiwyd—£150 miliwn. Byddai hynny’n golygu benthyg, dros gyfnod o 30 mlynedd, £6 miliwn y flwyddyn. Nawr, does bosib y dylai fod Llywodraeth Cymru’n ailedrych ar y posibilrwydd o fuddsoddi yn y math yna o beth. Mae Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, yn edrych ar orsafoedd newydd—mae yna gyfeiriad at orsaf parc diwydiannol Glannau Dyfrdwy yn fuddsoddiad call iawn, strategol bwysig i economi gogledd Cymru. A ydym ni hefyd, wedyn, yn paratoi ein cynlluniau ni ar gyfer, er enghraifft, metro bae Abertawe a Chymoedd y gorllewin? Mae'n dda, jest i gloi, gweld am y tro cyntaf, a dweud y gwir, braslun manwl—er yn amlinelliad ar hyn o bryd—yn cael ei gyflwyno o ran metro ardal bae Abertawe a Chymoedd y gorllewin. Mae yna gyfeiriad at y posibilrwydd o ailagor gwasanaethau rheilffyrdd yn nyffryn Aman, cwm Tawe, cwm Dulais a chwm Nedd, ond maen nhw yn cael eu clustnodi fel buddsoddiadau ar gyfer y dyfodol, lle mai'r flaenoriaeth ar hyn o bryd, yn ôl yr hyn sydd yng nghrynodeb Mark Barry, yw canolbwyntio ar ddinas Abertawe. Wrth gyfeirio nôl at yr hyn a ddywedodd yr Ysgrifennydd Cabinet ynglŷn â chael y balans yn iawn, a allaf i apelio ato fe i sicrhau bod hen ardaloedd y Cymoedd gorllewinol yn cael eu gweld fel blaenoriaethau yn y don gyntaf o fuddsoddiadau ar gyfer metro bae Abertawe a Chymoedd y gorllewin?