3. Sut y mae Llywodraeth Cymru'n mynd i'r afael â cham-drin domestig yn y Rhondda? OAQ52555

Rydym yn parhau i weithredu'r ymrwymiad a nodwyd yn ein strategaeth genedlaethol ar drais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol ledled Cymru gyfan, yn ogystal â chynorthwyo'r byrddau rhanbarthol i gyflawni eu strategaethau yn lleol ac ar lefel ranbarthol.

Fel gweithiwr ac aelod blaenorol o fwrdd Cymorth i Fenywod Cwm Cynon, mae gennyf brofiad uniongyrchol o ddifrifoldeb ac effaith cam-drin domestig. Gall methiant i ddarparu cymorth fod yn fater o fywyd neu farwolaeth yn llythrennol, ac mae'r ystadegau cam-drin domestig yn fy etholaeth yn arbennig o frawychus. Dyna pam roeddwn yn pryderu wrth ddarllen am yr oedi cyn gweithredu Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015 yn yr adroddiad ardderchog a gynhyrchwyd gan Chwarae Teg yr wythnos diwethaf. A wnewch chi roi sicrwydd cadarn yn awr fod Llywodraeth Cymru yn unioni hyn a'r methiannau eraill a amlygwyd yn yr adroddiad penodol hwnnw?

Ers i mi gael y portffolio hwn, mae'r cynghorwyr cenedlaethol newydd wedi'u penodi, mae'r canllawiau ar gyfer y strategaethau lleol wedi'u cyhoeddi, ac mae ymgyrch gyfathrebu gynhwysfawr wedi cael ei lansio, a gwn fod yr Aelod yn ymwybodol ohoni—mae ymgyrchoedd Dyma fi a Paid Cadw'n Dawel yn rhan ohoni, er enghraifft. Rydym wedi lansio'r ymgynghoriad ar y canllawiau comisiynu rhanbarthol, rydym wedi lansio'r ymgynghoriad ar fframwaith ar gyfer ymgysylltu â goroeswyr, ac rydym yn cyflwyno ein hyfforddiant 'gofyn a gweithredu' ar gyfer gweithwyr rheng flaen.

Ein nod yw ymgynghori ar y dangosyddion drafft cyn diwedd tymor yr hydref, ar gyfer y dangosyddion cenedlaethol, ac yn y dyfodol bydd ein hadroddiadau blynyddol yn cynnwys cynnydd yn erbyn y dangosyddion cenedlaethol yn ogystal â llwyddiannau hyd yn hyn ar y fframwaith cyflawni. Felly, roedd yn ddechrau araf, ond credaf ein bod wedi cyflymu bellach, rydym yn ôl ar y trywydd cywir, ac rwy'n credu, pan fyddwn yn ymgynghori ar y dangosyddion drafft cyn diwedd tymor yr hydref, byddwn yn ôl lle y dylem fod wedi bod yn y lle cyntaf.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae gwaith ymchwil wedi dangos yn gyson fod y canlyniadau'n well i ddioddefwyr a'u plant pan fo'r asiantaethau'n mabwysiadu dull integredig, a gwyddom o ystadegau Llywodraeth yng Nghymru, Lloegr a'r Alban mai cam-drin domestig sydd i gyfrif am o leiaf un o bob 10 o bobl sydd angen cymorth digartrefedd gan yr awdurdod lleol. Mae rhai o'r elusennau yn y sector yn adrodd ei fod yn ffactor sylweddol mewn hyd at draean o'r achosion y maent yn ymdrin â hwy, oherwydd bod y person yn rhy bryderus, mewn gwirionedd, i aros, ond ni allant adael y cartref y maent yn byw ynddo ychwaith. Felly, a allwch chi sicrhau, ym mhob un o'r llinellau cyngor a'r asiantaethau sy'n cael eu comisiynu i roi cyngor, fod sylw allweddol yn cael ei roi i ddigartrefedd a dod o hyd i gartrefi i bobl yn gyflym, ar gyfer menywod a phlant sy'n wynebu'r bygythiad ofnadwy hwn?

Rwy'n cytuno'n llwyr â David Melding. Roedd yn fraint mawr mynychu lansiad Pobl Gwent, lle mae landlordiaid cymdeithasol cofrestredig yn dechrau deall eu rôl o ran mynd i'r afael â cham-drin domestig ac maent wedi hyfforddi eu staff i adnabod yr arwyddion. Mae hyn yn cynnwys pob aelod o staff—staff sy'n mynd i wneud gwaith cynnal a chadw ac yn y blaen—i sylwi ar arwyddion. Mae ganddynt borth gwe hynod ddefnyddiol a ariennir yn rhannol gan Lywodraeth Cymru, sydd ar gael i unrhyw un. Os ydych eisiau edrych arno mae'n ddefnyddiol iawn, i chi allu eistedd yn eich car wedyn a meddwl am yr hyn y gallwch ac na allwch ei wneud, pryd i ofyn am gyngor, a pha gwestiynau eraill i'w gofyn—dywedwch eich bod wedi anghofio eich tyrnsgriw ac ewch yn ôl a gofyn cwestiwn, neu beth bynnag. Rwy'n falch iawn o weld hwnnw'n cael ei gyflwyno, ac mae hwnnw'n rhan bwysig iawn o'n fframwaith a'n hyfforddiant, i alluogi hynny i ddigwydd ar draws ein landlordiaid cymdeithasol cofrestredig. Hefyd, rydym yn gweithio'n galed iawn fel bod gennym ymrwymiad ar waith, er enghraifft, os oes gennych denantiaeth ddiogel a bod yn rhaid i chi symud i ran arall o Gymru, y byddwn yn anrhydeddu hynny. Rydym yn gweithio'n galed iawn i sicrhau bod gennym drefniadau dwyochrog ar draws ffiniau, oherwydd mae'r systemau yn newid yn eithaf radical, ond rydym yn gweithio'n galed i wneud yn siŵr fod gennym drefniadau dwyochrog ar waith ar gyfer menywod, yn bennaf, sy'n ffoi. Nid menywod ydynt bob amser, ond menywod yn bennaf sy'n ffoi rhag y math hwnnw o gam-drin domestig.