Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 18 Gorffennaf 2018.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch i Paul Davies am ei ymdrechion parhaus i wneud Deddf awtistiaeth i Gymru yn realiti. Bydd y Bil hwn yn helpu i gyflawni'r hyn y mae rhai ag anhwylderau sbectrwm awtistiaeth wedi galw amdano ers blynyddoedd—camau gweithredu i wella gwasanaethau awtistiaeth yng Nghymru. Camau gweithredu y mae'r cynllun gweithredu ar anhwylderau sbectrwm awtistiaeth wedi methu eu sicrhau hyd yma.
Ar nifer o achlysuron, mae'r Gweinidog wedi gwadu bod unrhyw angen am y Bil hwn, ond mae'n amlwg nad yw strategaethau blaenorol a'r ddeddfwriaeth bresennol wedi gwneud digon i wella gwasanaethau ar gyfer plant ac oedolion ar y sbectrwm awtistiaeth. Ac mae fy ngwaith achos yn dystiolaeth o hyn. Dylai fod yn destun cywilydd cenedlaethol, mewn sawl rhan o Gymru, nad oes llwybrau clir i ddiagnosis o awtistiaeth, er gwaethaf y ffaith bod y gwasanaeth awtistiaeth integredig wedi'i gyflwyno.
Hoffwn dynnu sylw at achos a ddaeth i fy sylw. Ni chaniatawyd i fenyw ifanc sydd ag awtistiaeth, ar y sbectrwm awtistiaeth, i fynd i'r prom ysgol am nad oedd ganddi lefel presenoldeb o 85 y cant yn yr ysgol. Weithiau, ni allai wynebu mynd i'r ysgol, ac roedd ei phresenoldeb yn isel, oherwydd ei bod hi'n hunan-niweidio; ar adegau eraill, roedd hi am fod ar ei phen ei hun. A chredaf fod hwn yn un maes sydd wedi peri dychryn imi, fod gwahaniaethu'n digwydd, am fod plentyn—wel, menyw ifanc—wedi ymdrechu'n galed gyda lefel presenoldeb o 79 y cant i fynd i'r prom ac ni chafodd wneud hynny. Felly, os bydd Deddf Paul yn gwneud unrhyw beth, yna rwy'n gobeithio, Paul, y byddai'n tynnu sylw at sefyllfaoedd fel hyn ac yn cael gwared arnynt.
Fel y mae Paul Davies eisoes wedi nodi, byddai'r Bil hwn yn gosod dyletswydd ar bob bwrdd iechyd i wneud yn siŵr fod llwybr clir i'r cyhoedd gael diagnosis. Bydd y Bil yn sicrhau bod staff sy'n gweithio yn ein GIG a'r sector gofal cymdeithasol yng Nghymru yn cael eu hyfforddi'n well ac mewn gwell sefyllfa i gefnogi'r rhai ar y sbectrwm awtistiaeth, ac yn helpu i roi diwedd ar y bylchau yn y gwasanaethau. Mae pobl ar y sbectrwm yn cael gwasanaethau sydd naill ai'n canolbwyntio ar anghenion dysgu ychwanegol neu ar ddarpariaeth iechyd meddwl, ac mae llawer, yn anffodus, yn disgyn drwy'r bylchau sy'n bodoli rhwng ein gwasanaeth iechyd a'n gwasanaeth addysg.
Mae 10 mlynedd ers cyhoeddi'r cynllun gweithredu strategol ar awtistiaeth, ac ychydig iawn sydd wedi newid i'r rhai sydd ar y sbectrwm. Mae'r angen am eiriau wedi hen fynd heibio. Rwy'n cefnogi'r bwriad sy'n sail i'r Bil hwn ac yn edrych ymlaen at sicrhau ei daith gyflym drwy'r pwyllgor iechyd.
Paul, a allwch ymhelaethu ar y gefnogaeth sydd i'r Bil hwn gan y cyhoedd yn ehangach? A gawsoch chi'r argraff nid yn unig fod yn well gan y cyhoedd weld Bil, ond ei fod yn hanfodol? Ceir rhai sy'n dweud bod mesurau o'r fath yn gostus. Paul, a wnaed unrhyw asesiad o'r costau o beidio â chyflwyno'r Bil hwn? Yn olaf, mae yna bryderon y bydd cyflwyno deddfwriaeth sy'n ymwneud â chyflwr penodol yn arwain at alwadau am ddeddfwriaeth ar gyfer nifer o gyflyrau eraill. Felly, sut y byddech yn ateb y pryderon hynny?
Diolch ichi unwaith eto am gyflwyno'r Bil hwn. Edrychaf ymlaen at wneud gwaith craffu manwl a sicrhau bod y Bil yn dod yn Ddeddf cyn gynted â phosibl. Diolch.