Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 26 Medi 2018.
Hoffwn ddiolch i'r Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig am eu hadroddiad. Newid hinsawdd yw'r bygythiad mwyaf sy'n wynebu ein planed, ac mae'r rhai sy'n gwadu ei effaith neu ein rôl yn ei greu wedi eu halltudio i'r cyrion, diolch byth, ynghyd ag eraill sy'n credu mewn cynllwynion gwallgof, megis y rhai sy'n credu bod y ddaear yn wastad neu'r rhai sy'n credu mai stori ffug oedd glanio ar y lleuad. Mae newid hinsawdd yn real. Mae'n berygl clir a phresennol, a rhaid inni wneud popeth a allwn i liniaru ei effaith ar y ddynoliaeth.
Ychydig o dan dair blynedd yn ôl, cytunodd 195 o aelodau Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd i gyfyngu ar y cynnydd yn y tymheredd i 1.5 gradd uwchlaw lefelau cyn-ddiwydiannol. Yr wythnos hon, clywsom ei bod eisoes yn rhy hwyr i lawer o ddinasoedd yn Ewrop a bod y trothwy hwnnw eisoes wedi'i groesi. Mewn gwirionedd, mae pob dinas fawr yn Ewrop yn cynhesu. Yn nes at adref, clywsom fod yr A487 yn Niwgwl dan fygythiad a gallai ddiflannu ymhen 20 mlynedd oherwydd newid hinsawdd. Mae cyngor Sir Benfro yn gorfod edrych ar lwybrau amgen.
Gosododd Llywodraeth Cymru dargedau uchelgeisiol ar gyfer lliniaru effeithiau newid hinsawdd drwy leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr, ond yn anffodus mae'n ymddangos na fydd y targedau hyn yn cael eu cyrraedd. Hoffwn ddiolch i'r pwyllgor am dynnu sylw at y ffaith y dylai rhesymau'r Llywodraeth dros fethu cyrraedd y targedau fod wedi'u cynnwys yn y polisïau o'r cychwyn cyntaf, ac rwy'n croesawu eu pedwerydd argymhelliad, a fydd yn sicrhau na fydd polisïau yn y dyfodol mor annoeth. Mae'r pwyllgor yn tynnu sylw'n briodol at y rôl y mae coedwigaeth a choetiroedd yn ei chwarae yn lliniaru effeithiau newid hinsawdd, ac maent yn gywir i gwestiynu targedau plannu Llywodraeth Cymru. Os ydym yn gadael yr UE, gall fod cyfle i ail-lunio ein polisïau coedwigaeth ac amaethyddiaeth i ystyried newid hinsawdd. Gallai'r polisi amaethyddol cyffredin ganolbwyntio wedyn, ar gyfer y dyfodol, ar drefniadau rheoli tir sy'n annog defnydd o ddalfeydd carbon a rheoli llifogydd.
Ar drafnidiaeth, mae'r pwyllgor wedi tynnu sylw at y diffyg cynnydd a wnaed ar newid moddol. Prin yw'r dystiolaeth fod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i'r newid i gerbydau trydan. Mae cyngor Caerffili newydd ddatgelu cynlluniau i sicrhau bod yr holl drafnidiaeth gyhoeddus yn rhedeg ar drydan ac mae'n bwriadu cyflwyno nifer fwy o bwyntiau gwefru cerbydau trydan. Dyma'r math o weithgarwch y dylai Llywodraeth Cymru ei hyrwyddo a sicrhau ei fod yn cael ei ailadrodd ledled Cymru. Yn Aberdeen, defnyddir ynni dros ben o ynni gwynt a solar i greu hydrogen, sy'n cael ei ddefnyddio i redeg fflyd o fysiau. Mae angen i Lywodraeth Cymru osod esiampl yn awr a thynnu sylw at ddewisiadau amgen yn lle petrol a diesel.
Hoffwn ddiolch i'r pwyllgor unwaith eto am eu hadroddiad ac rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn mabwysiadu eu hargymhellion. Diolch yn fawr.