12. Dadl Fer: Casnewydd: economi, seilwaith a chyfleoedd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:38 pm ar 10 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Reckless Mark Reckless Conservative 5:38, 10 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n ddiolchgar i chi ac i Ysgrifennydd y Cabinet am hwyluso'r ddadl hon.

Ar 17 Rhagfyr, bydd tollau ar bontydd Hafren yn cael eu diddymu. Bydd chwyldro'n digwydd i ddaearyddiaeth economaidd de Cymru a gorllewin Lloegr. Nid oes unman mewn sefyllfa well i elwa arno na Chasnewydd. Ac nid rhoi diwedd ar y tollau yw'r unig newid i'n seilwaith a fydd yn hybu Casnewydd. Dylai trydaneiddio'r rheilffordd o Lundain i Gaerdydd olygu bod trenau o Gasnewydd yn cyrraedd Paddington Llundain mewn awr a 35 munud. Gyda CrossRail, bydd hynny'n golygu y gallwch adael Casnewydd a bod yn Canary Wharf o dan ddwy awr.

Ac yna, wrth gwrs, mae'r M4. Addawodd maniffesto'r Blaid Lafur, a dyfynnaf,

'Byddwn yn cyflwyno ffordd liniaru ar gyfer yr M4,' ac mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi hyrwyddo'r ffordd honno drwy ymchwiliad cyhoeddus ers hynny. Felly, tair gwobr fawr a addawyd ar gyfer Casnewydd, de Cymru a thu hwnt; a gânt eu cyflawni?

Ar y tollau, ydynt, maent yn mynd. Yn wahanol i rai prosiectau eraill, yn arbennig ail groesfan Dartford, mae'r addewid a wnaed ac y deddfwyd ar ei gyfer yn 1992, y byddai tollau i ariannu ail bont Hafren yn rhai dros dro, yn mynd i gael ei gadw. Ac o edrych ar y farchnad dai yng Nghasnewydd a Sir Fynwy, mae'r sector preifat yn ymateb. Drwy Cymorth i Brynu—Cymru, mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi gwaith sylweddol ar adeiladu cartrefi newydd. Yn wir, ers mis Ebrill 2016, mae 20 y cant cyfan o waith adeiladu cartrefi newydd yng Nghymru a gefnogir drwy Cymorth i Brynu wedi bod yng Nghasnewydd. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet gadarnhau fod Llywodraeth Cymru'n croesawu adeiladu tai ar y raddfa hon, wedi'i gefnogi gan ddiddymu tollau'r Hafren? Y rheswm rwy'n gofyn yw nad yw pob llais, gan gynnwys rhai o fewn ei blaid ei hun, i'w weld yn ei groesawu—[Torri ar draws.] O fewn y Blaid Lafur—plaid Ysgrifennydd y Cabinet, a'ch plaid chi yn wir. Cwynodd rhai y byddai diddymu'r tollau yn golygu mwy o dagfeydd; dywedodd eraill y byddai pobl sy'n symud yma o Fryste yn gwneud dim ond codi prisiau tai ac o ddim budd i Gymru. Wrth gwrs, un ffordd o liniaru unrhyw gynnydd mewn prisiau tai yw adeiladu mwy o gartrefi ac ar sail yr ystadegau Cymorth i Brynu o leiaf, mae Casnewydd wedi bod yn adeiladu 10 gwaith yn fwy o gartrefi na Sir Fynwy, lle mae'r cynnydd yn y prisiau wedi bod yn fwy.