Rydw i'n falch iawn o allu siarad i'r cynnig yma i ddiwygio Rheolau Sefydlog. Rydw i'n siarad ar ran y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol ac ar ran Mick Antoniw, y Cadeirydd.

Ym mis Ebrill eleni, ysgrifennodd y Pwyllgor Busnes atom fel pwyllgor yn gofyn am ein barn am y newidiadau oedd yn cael eu cynnig i'r Rheolau Sefydlog, yn ymwneud â chraffu ar Orchmynion yn y Cyfrin Gyngor o dan adran 116C o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006. Mae adran 116C o Ddeddf 2006, fel rydych chi i gyd yn gwybod, yn caniatáu ychwanegu neu addasu, drwy Orchymyn yn y Cyfrin Gyngor, bwerau deddfu'r Cynulliad mewn perthynas â threthiant, fel y mae David Melding newydd ei ddweud. Bydd y Gorchymyn yn y Cyfrin Gyngor yn nodi sut mae'r pwerau trethiant yn cael eu newid. 

Gofynnodd y Pwyllgor Busnes am ein barn ni fel pwyllgor ynghylch a oeddem yn gweld unrhyw reswm i beidio â datblygu gweithdrefn briodol o fewn Rheol Sefydlog 27. Mae Rheol Sefydlog 27 yn ymwneud â chraffu ar is-ddeddfwriaeth. Wrth geisio ein barn, cawsom ein cynghori gan y Pwyllgor Busnes fod Llywodraeth Cymru yn ei hystyried yn broblem adlewyrchu Rheol Sefydlog 25, sy'n nodi'r broses ar gyfer craffu ar Orchmynion yn y Cyfrin Gyngor o dan adran 109 o Ddeddf 2006. Mae adran 109 yn ymwneud ag addasu pwerau deddfwriaethol presennol y Cynulliad. 

Yr hyn roeddem ni yn ei ffafrio oedd cynnwys Rheol Sefydlog newydd, ar wahân: Rheol Sefydlog 25A. Roeddem yn teimlo fel pwyllgor, ni waeth beth fyddai'r dull a fabwysiadwyd, y byddai Rheol Sefydlog newydd yn gorwedd yn fwy cyfforddus o fewn strwythur presennol y Rheolau Sefydlog. Byddai hyn wedi golygu y byddai Rheolau Sefydlog sy'n ymwneud â chaffael cymhwysedd deddfwriaethol—sef Rheolau Sefydlog 25 a 25A—yn dod cyn y rhai sy'n ymwneud â defnyddio'r cymhwysedd hwnnw i wneud deddfau—Rheolau Sefydlog 26A, 26B a 26C—ac na fyddent yn dod o fewn cwmpas Rheol Sefydlog 27. Mae'r Rheol Sefydlog hon yn ymwneud â chraffu ar is-ddeddfwriaeth a wneir yn ddieithriad o ganlyniad i bwerau a gaiff eu dirprwyo o Ddeddf y Cynulliad Cenedlaethol neu Senedd y Deyrnas Unedig i Weinidogion Cymru.

Fel rydym wedi ei ddweud droeon fel pwyllgor, mae'n bwysig bod deddfau yn hygyrch i ddinasyddion. Mae'r un mor bwysig bod y ffordd y mae'r Cynulliad yn gweithredu, drwy ei weithdrefnau, yn hygyrch hefyd. Ar sail hynny, roeddem yn teimlo bod ein hateb yn cynnig ffordd gliriach, fwy trefnus a mwy hygyrch o symud ymlaen. Gofynnodd y Pwyllgor Cyllid hefyd a fyddai'n well cael Rheol Sefydlog annibynnol newydd ar gyfer y Rheolau Sefydlog, yn hytrach nag integreiddio i mewn i Reol Sefydlog 27.         

Yn sgil penderfyniad y Pwyllgor Busnes, rydym ni wedi ysgrifennu at Lywodraeth Cymru yn gofyn am esboniad pam roedd Llywodraeth Cymru yn ei hystyried yn broblem i roi Gorchmynion yn y Cyfrin Gyngor o dan adran 116C o Ddeddf 2006 i'r un broses graffu â'r rhai o dan adran 109, a pham roedd Llywodraeth Cymru yn teimlo hefyd y byddai'r weithdrefn newydd yn gorwedd yn well yn Rheol Sefydlog 27, yn hytrach na Rheol Sefydlog 25A newydd. 

Rydym ni hefyd wedi nodi o adroddiad y Pwyllgor Busnes, y bydd Ysgrifennydd y Cabinet, fel rhan o'r ymrwymiadau a roddwyd i ategu'r broses a ddewiswyd, yn cwrdd â Chadeirydd ein pwyllgor ni i roi gwybodaeth iddo, yn dilyn cyfarfodydd gyda Chyd-bwyllgor y Trysorlysoedd. Felly, rydym ni wedi gofyn am eglurhad gan Lywodraeth Cymru ynghylch pam mai dim ond y Cadeirydd, yn hytrach na'r pwyllgor cyfan, y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn ei gwrdd. Mae'r Pwyllgor Busnes wedi nodi y bydd yn adolygu effeithiolrwydd y trefniadau newydd maes o law a byddem yn falch iawn o gynorthwyo gydag unrhyw adolygiad o'r fath. Diolch yn fawr.