Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 16 Hydref 2018.
Diolch yn fawr iawn am eich croeso i'r datganiad, a hefyd am eich sylwadau. Y gyllideb gyffredinol ar gyfer y rhaglen dros y tair blynedd ar hyn o bryd yw £90 miliwn. Fodd bynnag, mae digonedd o gyfleoedd yma i'r rhaglen tai arloesol weithio gyda chronfeydd eraill o arian. Felly, er enghraifft, defnyddiwyd y grant tai cymdeithasol mewn nifer o brosiectau y byddwn yn eu cyhoeddi heddiw er mwyn creu pecyn cymorth. Bydd rhai elfennau yn cael cyllid ar gyfer yr elfen arloesol yn unig, tra bydd eraill ar gyfer y rhan fwyaf o'r prosiect hwnnw hefyd. Felly, ceir, unwaith eto, ffyrdd arloesol y gallwn eu hystyried o ariannu'r prosiectau.
Fe gyfeirioch chi at bwysigrwydd gwneud yn siŵr bod y prosiectau hyn mewn gwirionedd yn ymwneud â'r gadwyn gyflenwi gyfan ac nid yn unig y cyflawni ar y diwedd. Mae £4 miliwn, er enghraifft, ar gael ar gyfer Cartrefi Croeso Cyf. Maen nhw'n adeiladu 30 o gartrefi ym Mhorth Tywyn. Maen nhw'n defnyddio pren o Gymru a hefyd gweithgynhyrchu lleol oddi ar y safle, sy'n defnyddio llafur lleol. Hefyd, ochr yn ochr â hynny, fe fyddan nhw'n defnyddio paneli solar Tŷ Solar, a weithgynhyrchir yn y gorllewin. Felly, lle bynnag y bo'n bosibl, mae gwaith wedi mynd rhagddo i sicrhau bod cyflenwi yn seiliedig ar ôl-troed lleol iawn er mwyn bod o fudd i'r economi leol, a hefyd lleihau'r ôl troed carbon hwnnw gymaint â phosibl. Ceir nifer o enghreifftiau gwych yn y cynlluniau a gyhoeddwyd heddiw o sut y gellir gwneud y cadwyni cyflenwi mor fyr ac mor lleol â phosibl.
O ran pren, fe ofynnoch chi a yw hyn yn ymwneud â phren yn unig. Na, mae llawer o ddeunyddiau arloesol eraill yn cael eu defnyddio. Felly, bydd prosiect mewnlenwi Ystagbwll ym Mhenfro yn system wedi ei chynllunio fel bloc o fflatiau i bobl dros 55 oed, a defnyddir pren o Gymru yno, ond hefyd paent o sail clai ar gyfer llygredd isel, a defnyddir amgylchedd di-garsinogen hefyd. Felly, rydym yn ceisio edrych ar bob cyfle, nid yn unig adeiladwaith allanol ffrâm yr adeilad, er mwyn defnyddio dulliau mwy gwyrdd, os mynnwch chi.
Mae'r mater o ddatgarboneiddio cartrefi yn fater enfawr. Mae'r rhaglen tai arloesol yn rhoi inni rai o'r atebion ar gyfer y dyfodol, ond yn sicr nid yw'n ein helpu ni o ran y stoc dai bresennol sydd gennym ni, sydd, fel y gwyddoch, yn rhai o'r hynaf a lleiaf effeithlon o ran gwres yn Ewrop. Felly, dyma un o'r rhesymau dros sefydlu grŵp cynghori ar ddatgarboneiddio cartrefi sy'n bodoli eisoes, ac rydym wedi rhoi'r dasg iddo i'n helpu ni i lunio rhaglen i wireddu ein huchelgais datgarboneiddio ar gyfer y stoc dai bresennol. Nawr, mae hynny'n mynd i olygu llawer o waith ôl-osod, ac nid dim ond gwaith i'r Llywodraeth yw hyn; mae hyn yn rhywbeth y bydd yn rhaid inni weithio arno ochr yn ochr â benthycwyr morgeisi, cynllunwyr, y sector adeiladu, ac unigolion hefyd, fel bod pobl, pan fyddant yn ystyried buddsoddi yn eu cartref, mewn gwirionedd, maen nhw'n ystyried bod buddsoddi mewn effeithlonrwydd ynni yn eu cartref yr un mor ddeniadol â buddsoddi mewn rhywbeth mwy gweladwy efallai, megis ystafell ymolchi newydd ac ati. Felly, mae'n mynd i gymryd newid mawr, rwy'n credu, o ran disgwyliadau pobl a'u parodrwydd i gymryd rhan yn yr agenda hon. Yn sicr mae hi'n daith yr ydym yn cychwyn arni.
Ein huchelgais oedd creu 1,000 o dai fforddiadwy yn rhan o'n 20,000 o dai fforddiadwy drwy'r prosiect hwn. Yr hyn yr hoffwn ei weld yn y pen draw, fodd bynnag, yw'r mathau hyn o fodelau o adeiladu yn dod yn fwy o ran o'r brif ffrwd. Felly, nid yw hwn yn brosiect arbenigol mewn unrhyw ffordd; mae hwn yn torri cwys newydd mewn gwirionedd, rwy'n credu, i'n helpu ni i chwyldroi'r ffordd yr ydym yn adeiladu cartrefi yng Nghymru.