Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 17 Hydref 2018.
Roeddwn am ganolbwyntio'n unig ar argymhellion 3, 7 a 9 yn fy ymateb. O ran argymhelliad 3, sy'n gofyn beth y gallai Llywodraeth Cymru ei wneud i harneisio arbenigedd a chysylltiadau ledled Cymru ac ymhlith y Cymry ar wasgar, un o'r pethau y buaswn yn ei ddweud yw bod cynnydd yn cael ei wneud yng Nghymru yn y maes hwn mewn prifysgolion, ac maent yn cynnwys arbenigedd o bob rhan o Gymru a thu hwnt. Er enghraifft, yn gynharach eleni, helpais i lansio ysgol dechnolegau Prifysgol Metropolitan Caerdydd, sy'n un enghraifft o'r modd y gall sefydliadau addysg uwch harneisio arbenigedd academaidd ac ymchwil.
Yr wythnos diwethaf hefyd, helpais i lansio rhaglen Uwchgyfrifiadura Cymru, sef rhaglen £15 miliwn o fuddsoddiad gan Lywodraeth Cymru ac arian Ewropeaidd, sy'n uno prifysgolion Caerdydd, Abertawe, Aberystwyth a Bangor i edrych ar amrywiol brosiectau gwahanol i ddatblygu deallusrwydd cyfrifiadura er mwyn datblygu prosiectau. Canfûm mai un o'r pethau mwyaf diddorol am hynny oedd nad oedd yn ymwneud yn unig â chynnyrch terfynol, megis yr uwch-gar a microbioleg; mae'n ymwneud hefyd â sut y deallwn wyddoniaeth gymdeithasol. Roedd gan yr Athro Roger Whitaker bapur ar rwydweithiau a sut y gall cyfrifiaduron ein helpu i ddeall rhwydweithiau rhyngweithio cymdeithasol rhwng pobl. Dyma'r union beth yr oeddwn yn sôn amdano yn y ddadl flaenorol pan gyfeiriais at gyfalaf cymdeithasol. Felly, mae cyfrifiaduron yn ein helpu i ddeall yr amgylchedd a adeiladwyd ar batrwm cymdeithasol cymhleth yr ydym yn byw ynddo. Credaf fod hynny'n hynod o ddiddorol yn y ffordd rydym yn datblygu ein dealltwriaeth o gymdeithas. Felly, mae gwyddoniaeth gymdeithasol yn chwarae rhan yn hynny o beth.
O ran argymhelliad 7, sy'n galw ar Lywodraeth Cymru i ystyried y rôl y dylai ei chwarae yn annog cwmnïau cerbydau clyfar ac awtonomaidd—CAV—i rannu data cyn damweiniau er mwyn cyflymu dysgu, hoffwn dynnu sylw'r Siambr at dudalen 36 yn yr adroddiad. Cawsom sgwrs ddiddorol iawn gyda Dr Nieuwenhuis, a ddywedodd wrth y pwyllgor fod, llawer o'r ceir allan yno y byddai modd eu hacio erbyn heddiw mae'n debyg
—mae'n debyg y byddai modd hacio cerbydau clyfar ac awtonomaidd heddiw— ac mewn gwirionedd, mae rhai ohonynt wedi cael eu hacio. Felly, mae angen inni osgoi senario lle gallai rhywun gyda bwriad drwg hacio degau o filoedd o geir yn sydyn a'u defnyddio i redeg dros bobl mewn dinasoedd neu rywbeth fel hynny, a byddai hynny'n bosibl yn ddamcaniaethol.
Buaswn yn dweud nad yn ddamcaniaethol y mae'n bosibl hyd yn oed: mae'n bosibl; ac yn sicr yn rhywbeth sy'n hollol gredadwy yn yr amgylchedd rydym yn byw ynddo heddiw. Yn ymateb Llywodraeth Cymru, maent yn dweud nad yw'r rheoliadau sy'n effeithio ar CAV wedi'u datganoli i Gymru ac felly bydd swyddogion Llywodraeth Cymru yn ymgysylltu â Llywodraeth y DU drwy'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol. Gan ddibynnu ar ba mor gyflym y mae'r dechnoleg hon yn datblygu, efallai na fydd hyn yn digwydd bob amser, ac rwy'n gobeithio na fydd y setliad datganoli presennol sydd gennym yn un parhaol. Ac os daw Llywodraeth Cymru i fod yn gyfrifol am hyn, mae'n bwysig ein bod yn cadw llygad ar beth sy'n newid yn y maes hwn.
Ac yn olaf—. Os gallaf ddod o hyd i fy mhapurau—. Rwyf dros y lle ym mhob man oherwydd roeddwn yn paratoi ar gyfer y ddadl flaenorol yn ogystal. Yn olaf, gydag argymhelliad 9, mae'n dweud,
'Wrth ddatblygu ei gweledigaeth ar gyfer addysg ôl-orfodol, dylai Llywodraeth Cymru ailffocysu ac ailddatblygu ei chymorth ar gyfer dysgu gydol oes, gan greu ffyrdd newydd a hygyrch i weithwyr sydd mewn perygl o golli eu swyddi yn y tonnau awtomeiddio cyntaf o ailhyfforddi ac uwchsgilio.'
Ac un o'r pethau—. Prif destun pryder ymateb Llywodraeth Cymru yw cynllun peilot y cyfrif dysgu personol, a fyddai'n ariannu ail-hyfforddiant galwedigaethol personol mewn sectorau lle mae prinder sgiliau. Nawr, bid a fo am hynny, ond mae angen i bobl wybod bod mwy na gwerth ariannol i'w cyfraniad ac y bydd y cyfraniad sydd ganddynt i'w wneud yn cael ei werthfawrogi pan fyddant yn gadael addysg. A buaswn wedi hoffi clywed mwy gan Lywodraeth Cymru ar y maes penodol hwnnw ynglŷn â sut rydym yn mynd i ddatblygu'r weledigaeth o fewn addysg a hyfforddiant ôl-orfodol. Bydd y Llywodraeth yn datblygu deddfwriaeth ar hyn—ar addysg a hyfforddiant ôl-orfodol—yn y dyfodol agos, ac rwy'n credu y bydd angen inni ddeall y bydd diwydiant 4.0 yn chwarae rôl enfawr yn natblygiad addysg a hyfforddiant. Ac ar argymhelliad 9, credaf fod ymateb Llywodraeth Cymru ychydig yn fyr o'r nod o ran yr hyn y buaswn yn disgwyl ei weld, sy'n rhyw lun o adleisio sylwadau Cadeirydd y pwyllgor yn ei sylwadau agoriadol.