Part of the debate – Senedd Cymru am 4:43 pm ar 24 Hydref 2018.
Credaf mai un o'r problemau mwyaf ynglŷn â ffordd liniaru'r M4 yw sut y gall Llywodraeth Cymru ei chysoni gyda'i huchelgais i gyflawni gostyngiad o 43 y cant mewn allyriadau carbon o gerbydau erbyn 2030. Os yw'n bwrw rhagddi ar ffordd liniaru'r M4, byddai'n arwain at gynnydd o rywbeth tebyg i 42,000 o gerbydau'r dydd. Felly, nid wyf yn deall sut yn y byd y gallem gyflawni ein rhwymedigaethau newid hinsawdd a'n targedau yn hynny o beth pe baem yn bwrw ymlaen â ffordd liniaru'r M4. Gallai leihau tagfeydd dros dro o gwmpas Casnewydd wedi iddi gael ei hadeiladu—byddai'n rhaid iddynt ddygymod â llawer iawn o dagfeydd yn y cyfamser—ond byddai'n cynyddu'r tagfeydd yng Nghaerdydd ac ymhellach i lawr yr M4 yn aruthrol. Nid wyf yn gweld sut y gall unrhyw un gyfiawnhau cynyddu tagfeydd yng Nghaerdydd pan fo gennym naw o ysgolion a nifer o feithrinfeydd heb eu henwi gyda lefelau llygredd aer sy'n anghyfreithlon eisoes, ac mae pawb ohonom yn gwybod nad yw'r arwyddion yn dda o ran iechyd, yn enwedig i ysgyfaint ifanc. Felly, rwy'n teimlo'n gryf mai ateb ugeinfed ganrif yw ffordd liniaru'r M4, a grybwyllwyd yn gyntaf yn 1991, ac nid yw'n addas ar gyfer y problemau unfed ganrif ar hugain sy'n ein hwynebu yn awr. Cafodd ei gwyntyllu ar adeg pan nad oeddem mor ymwybodol ag rydym bellach o'r newid cyflym a difrifol yn ein hinsawdd, ac felly credaf fod angen inni feddwl eto am hynny.
Ni fyddaf yn cefnogi gwelliant 2. Nid yw'r polisi niwclear wedi'i ddatganoli, felly nid oes ots mawr iawn beth yw safbwynt y Cynulliad ar y mater, gan mai Llywodraeth y DU sy'n penderfynu ar hyn. Yn amlwg, credaf y dylem fod yn defnyddio—. Rwy'n anghytuno â David Melding ar hyn, y dylem fod yn defnyddio ynni niwclear fel ateb wrth gefn ar gyfer ynni adnewyddadwy. Rwy'n teimlo mai nwy ddylai chwarae'r rhan honno, fel darpariaeth wrth gefn, ac mae'n fy mhoeni braidd fod nwy'n cael ei losgi ar y lefel y mae'n cael ei losgi, oherwydd yn amlwg, mae'n adnodd y mae pen draw iddo a dylem fod yn ei ddefnyddio'n fwy darbodus nag a wnawn ar hyn o bryd.
Mae gennyf lawer i'w ddweud wrth welliant 3. Credaf fod y cynigion a ddrafftiwyd gan David Melding, ac uchelgais David Melding ar gyfer gwneud ein prifddinas yn brifddinas garbon niwtral gyntaf y DU, yn atyniadol iawn. Mae'r syniad o osod monitorau mesur llygredd aer yn ein holl ysgolion a meithrinfeydd yn un y teimlaf y dylai Llywodraeth Cymru ei groesawu.
Yn sicr, rwyf wedi ymrwymo i'r syniad o orchudd canopi coed trefol o 20 y cant erbyn 2030, oherwydd, yn amlwg, dyna un o'r ffyrdd y gallwn fynd i'r afael â'r llygredd aer ofnadwy sydd gennym. Ac yn amlwg, dylem fod yn cymell pobl i roi toeau gwyrdd ar unrhyw adeiladau newydd neu unrhyw ddatblygiad newydd, neu unrhyw do a adnewyddir. Ond er mwyn peidio â gwneud y prif chwip yn bryderus, yn anffodus, ni fyddaf yn gallu cefnogi gwelliant 3. Serch hynny, rwy'n teimlo y dylem estyn allan ar y cyd at y syniadau rhagorol y mae David Melding wedi'u hargymell.
Credaf fod gwelliant 4 yn dangos llawer o syniadau posibl, yn amlwg, ond mae'r rhain yn syniadau y dylem fod yn bwrw ymlaen â hwy ers peth amser bellach. Y ffaith nad yw'r adolygiad o Ran L y rheoliadau adeiladu ond wedi cyrraedd y cam ymgynghori, a bod pobl yn parhau i adeiladu'r holl gartrefi hyn nad ydynt wedi'u cysylltu â thrafnidiaeth gyhoeddus, heb lwybrau teithio llesol wedi'u cynnwys, ac nad oes llwybrau bysiau wedi'u cynnwys ynddynt hyd yn oed. Mae datblygiad Llys-faen a hen ddatblygiad Llanedern ar gyrion fy etholaeth yn enghreifftiau o hyn, lle mae'n mynd i gynyddu'r tagfeydd yn fy etholaeth yn aruthrol. Ac ar yr un pryd, mae Cyngor Caerdydd yn ystyried cau llwybrau cefn, sy'n lleoedd gwych i bobl seiclo a cherdded ynddynt, oddi ar ffyrdd prysur iawn. Mae'n ymddangos bod hyn yn mynd i'r cyfeiriad cwbl anghywir.
Felly, hoffwn weld cynigion gwirionedd gynhwysfawr ar gyfer ymdrin â thagfeydd o gwmpas Casnewydd trwy drafnidiaeth gyhoeddus lawer gwell, a dyna'r mathau o bethau yr hoffwn eu gweld gan ein Llywodraeth.