3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Canfyddiadau'r Rhaglen Garlam Annibynnol i Adolygu Galwadau Oren

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:18 pm ar 6 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:18, 6 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y sylwadau a'r cwestiynau, ac rwy'n croesawu'r ganmoliaeth a chydnabyddiaeth ar gyfer y model a'r cynnig i roi hynny ar waith. Nid oedd hwnnw'n benderfyniad syml nac o reidrwydd yn un poblogaidd ar y pryd.

Fe geisiaf ymdrin yn eu tro, rwy'n credu, â'r pedwar maes y cyfeiriasoch chi atyn nhw ar doriadau i nifer y gwelyau a'r gwasanaeth ambiwlans. Nid wyf i'n credu mai nifer y gwelyau mewn gwirionedd yw'r her i'r ambiwlansys o ran pam maen nhw'n treulio gormod o amser y tu allan i ysbytai pan fo angen rhyddhau cleifion. Mewn gwirionedd, mae'n ymwneud â'r llif drwy ein system gyfan. Mae'n broblem i'r system gyfan. Ac, mewn gwirionedd, rydym ni'n gwybod y bydd datgloi llif mewn perthynas well â rhannau eraill o'r gwasanaeth iechyd a pherthynas well â gwasanaeth gofal cymdeithasol yn sicrhau canlyniadau ledled y system. Dyna pam, mewn gwirionedd, mae'r Gweinidog a minnau yn rhoi arian i bartneriaeth rhwng iechyd a gofal cymdeithasol, i geisio gwneud yn siŵr bod iechyd yn cydnabod ei fod er ei les hefyd i weithio gyda llywodraeth leol i wneud hynny ac nid trosglwyddo'r cyfrifoldeb rhwng y ddau yn unig, yn ogystal â'r gwasanaeth iechyd yn cymryd rheolaeth a pherchnogaeth dros yr hyn y gallai ac y dylai ei wneud i weld llif drwy'r system gyfan.

Ynghylch eich pwynt am alwyr mynych, ceir dau bwynt yn y fan yma. Mae un am unigolion. Gwnaed llawer o waith ar amrywiaeth o ddyfarniadau GIG Cymru dros y ddwy flynedd diwethaf ynghylch galwyr mynych. Yn aml, nid ydyn nhw angen ymateb ambiwlans brys, angen gofal iechyd gwahanol sydd arnyn nhw. Felly, mae gwasanaeth ambiwlans Cymru, ynghyd â rhannau gwahanol o'r gwasanaeth iechyd ac, weithiau, llywodraeth leol a phartneriaid a'r trydydd sector hefyd, wedi mynd at yr unigolion hynny a thrafod eu hanghenion, hyd yn oed os yw'n glir nad gwasanaeth ambiwlans argyfwng yw hynny.

Rydym ni mewn gwirionedd wedi gweld gostyngiad yn y nifer o alwyr mynych dros y ddwy flynedd diwethaf. Ni ddigwyddodd hynny yn sgil cyfarwyddeb weinidogol, ond oherwydd ein bod wedi cael mwy o graffu ar ein ffigurau ni, mwy o wybodaeth, ac mae ein staff wedi dewis ymdrin â hynny oherwydd y maen nhw'n cydnabod ei fod er eu lles nhw a'u swyddi, ac er lles hefyd yr unigolion a'u hanghenion gofal iechyd.

Ail ran mater y galwyr mynych yw rhai cartrefi gofal. Ceir her yn y fan yma, oherwydd bod rhai cartrefi gofal yn llawer mwy tebygol o alw nag eraill. Yn aml, mae'n ymateb i godwm, pobl heb eu hanafu ond staff yn gwrthod ymgymryd â chodi'r unigolyn. Felly, dyna yn rhannol pam yr ydym ni'n buddsoddi mewn cynllun treialu gwasanaeth codi. Mae gennyf i a'r Ysgrifennydd dros lywodraeth leol ychydig o waith i'w wneud ynghylch swyddogaeth y gwasanaeth tân ac achub hefyd, fel ateb posibl ar gyfer gwasanaeth codi. Dyna pam hefyd, yn fy natganiad, y cyfeiriais at glustogau codi, oherwydd y mae'n rhaid inni leihau'r lefel o alwadau diangen a ddaw o gartrefi gofal. Maen nhw'n rhan o her y galwyr mynych a wynebwn ni.

O ran 111, cafodd ei gyflwyno'n llwyddiannus. Rwy'n fodlon iawn ar y ffordd y digwyddodd pethau ym Mhowys yn ogystal â'r pwynt cyswllt nesaf. Rydym ni'n gweld, o amgylch y wlad, gwasanaeth llwyddiannus yn cael ei gyflwyno, ac mae'n cael ei redeg a'i weinyddu drwy Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Ambiwlans Cymru. Nhw mewn gwirionedd sy'n rhedeg y ganolfan alwadau ar ei gyfer, ond y mae mewn partneriaeth â phob un o'r byrddau iechyd yn gyffredinol. Felly, yr wyf yn fodlon ei bod yn stori newyddion da i Gymru. Rydym ni'n cyflwyno gwasanaeth llwyddiannus ar y cyflymder iawn mewn gwahanol rannau o'r wlad.

Yn olaf, ein gwasanaethau deintyddol, nid wyf i am ymdrin â'r cwestiwn yn iawn heddiw oherwydd bydd cyfle gennyf yn ystod yr wythnosau nesaf i gyflwyno datganiad gwahanol ar wasanaethau deintyddol a diwygio yng Nghymru.