3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Canfyddiadau'r Rhaglen Garlam Annibynnol i Adolygu Galwadau Oren

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:12 pm ar 6 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:12, 6 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y sylwadau a'r cwestiynau. Mae Swyddfa Archwilio Cymru, gyda'i rhaglen eu hun, yn penderfynu'n rheolaidd beth i'w ystyried o ran darparu gwasanaethau cyhoeddus, ac nid oes gennyf unrhyw wrthwynebiad i Swyddfa Archwilio Cymru ddangos mwy o ddiddordeb yn ein sefyllfa bresennol ni. Rwy'n siŵr, ar ryw adeg, y byddan nhw eisiau gwneud hynny, pan fyddan nhw wedi penderfynu, yn ei barn nhw fod yr amser yn briodol.

O ran eich pwynt ehangach ynglŷn â beth yr ydym ni'n ei wneud ynghylch capasiti, yn rhannol mae hynny'n mynd yn ôl at y sylwadau a wnaed gyda Angela Burns ynglŷn â chael y capasiti cywir mewn gwahanol rannau o'r system, pa un ai'r ganolfan gyswllt leol neu nifer y staff sydd gennym yn gweithio, ar y sifft, ar yr adeg gywir, a'r gwahanol frigau a phantiau o ran galw sy'n gymharol ragweladwy drwy gydol y flwyddyn hefyd. Ac rwy'n disgwyl adrodd am fwy na hynny, fe welwch yn y dangosyddion ansawdd chwarterol ambiwlans amrywiaeth o wybodaeth ynghylch sut yr ydym ni'n gallu ateb y galw drwy gydol y flwyddyn gyfan. Er enghraifft, yn yr adran oren rydym ni'n cyhoeddi gwybodaeth bob chwarter am ymateb cyfartalog ar y pumed ganradd a thrigain a'r bymthegfed ganradd a phedwar ugain, felly gallwch ddweud faint o amseroedd aros hir sydd o fewn y system; a gallwch ddweud lle maen nhw mewn gwahanol rannau o'r system fesul Bwrdd Iechyd hefyd.

Yr hyn y byddwn yn ei wneud y gaeaf hwn ar unwaith hefyd yw ceisio cael yr hyn y cyfeirir atynt fel archwiliadau lles. Yr her yn y fan yna yw pa un a yw pobl yn galw yn ôl i wirio, os oes rhywun yn dal i aros, sut y maen nhw, oherwydd bod pobl yn aml yn adrodd yn ôl pan fo dirywiad eisoes wedi digwydd a hynny beth amser yn ôl. Mae pobl yn aml yn aros cyn galw'n ôl a dweud, 'Mae'r person hwn yn waeth o lawer', ac felly mewn gwirionedd mae rhywbeth ynghylch gallu galw'r person yn ôl a dweud, ' Dyma'r sefyllfa. A oes unrhyw newid yn y cyflwr?' Mae hynny'n mynd yn ôl at alwad gan rywun yn y ganolfan gyswllt, neu'r clinigwr yn eu ffonio nhw'n ôl, i weld a ddylid newid categori eu galwad. Nid ceisio datrys y system yw'r bwriad. Fe wneir hyn os oes gwybodaeth ychwanegol yn dangos bod cyflwr y person hwnnw wedi newid, a dyna'r peth iawn i'w wneud. Felly, fe wnawn ni wneud yn siŵr y gaeaf hwn y bydd y galwadau lles hynny yn cael eu gwneud drwy'r gaeaf, pan fydd eu hangen.

Ynghylch eich pwynt o ran ba un a yw amseroedd aros hir yn achosi niwed, mae'r adroddiad hefyd yn cydnabod ei fod yn her ynghylch profiad cleifion; yr ydych yn gywir i nodi hynny. Ond mae'r berthynas rhwng niwed yn gymhleth ac ansicr. Dyna pam y mae angen mwy o waith, oherwydd dywed rhesymeg, ar gyfer rhai cyflyrau, os arhoswch chi am gyfnod hir, gallai hyn achosi niwed, neu efallai bydd y cyflwr yn gwaethygu. Mae angen inni ddeall hynny'n well, i ddeall a oes angen i ni newid unrhyw beth yn y system i gyfarfod a deall pobl â'r cyflyrau hynny'n iawn.

Felly, mae tystiolaeth wedi ein harwain at y pwynt hwn. Mae'r dystiolaeth sydd gennym ni ar hyn o bryd wedi arwain at argymhellion y byddwn yn eu gweithredu, ac rwy'n sicr y cawn ni ragor o dystiolaeth yn y dyfodol yn sgil y cwestiynau sydd heb eu hateb a ysgogwyd gan yr adolygiad. Felly, rydym ni'n gwbl agored ynghylch ein sefyllfa, ac fel y dywedaf, nid oes gennyf unrhyw wrthwynebiad i Swyddfa Archwilio Cymru ychwanegu ei barn ynghylch pa mor lwyddiannus neu aflwyddiannus y buom ni o ran creu gwasanaeth ambiwlans gwell yma yng Nghymru.