5. Datganiad gan y Gweinidog Plant, Pobl Hŷn a Gofal Cymdeithasol: Gwella Canlyniadau i Blant: Lleihau'r Angen i Blant fynd i Mewn i Ofal, a Gwaith Grŵp Cynghori'r Gweinidog

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:16 pm ar 13 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 4:16, 13 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddechrau drwy ddweud cymaint yr wyf yn croesawu'r datganiad? Rwyf yn falch iawn o weld faint o gynnydd sy'n cael ei wneud yn y maes pwysig iawn hwn. Wrth gwrs, ni fyddem yn disgwyl llai, yn enwedig gyda fy nghyfaill David Melding yn cadeirio grŵp cynghori'r Gweinidog. Rwy'n credu ein bod ni i gyd yn gwybod bod ei ymrwymiad i les plant, yn enwedig plant agored i niwed a phlant mewn gofal, yn hollbwysig. Hoffwn ategu'r hyn a ddywedodd David a beth ddywedodd y Gweinidog am bwysigrwydd ymagwedd amhleidiol ynghylch y materion hyn.

Rwyf hefyd yn falch iawn, Gweinidog, o weld nad oes unrhyw hunanfoddhad yn y fan yma, a'ch bod chi'n cydnabod yn glir iawn bod mwy o waith i'w wneud. Fe godaf un neu ddau o gwestiynau yn y cyd-destun hwnnw. Ni ofynnaf ichi roi sylwadau ar achos penodol, ond rydym ni'n ymwybodol bod rhai awdurdodau lleol yn gwneud yn well yn y maes hwn nag eraill. Yn fy rhanbarth i, mae gennyf i rai pryderon o hyd ynghylch Powys, a gobeithiaf y gall y Gweinidog dawelu ein meddyliau heddiw, er ein bod yn gweithio'n galed iawn ar y dull o weithredu cydweithredol hwn, na fydd unrhyw faddeuant os gwelir bod unrhyw bartneriaid yn esgeuluso'r plant a phobl ifanc hyn sy'n agored i niwed.

Nid yw'r datganiad ei hun yn gwneud unrhyw gyfeiriad penodol at fabwysiadu dull seiliedig ar hawliau i ddatblygu polisi yn y maes hwn. Efallai'n wir, Gweinidog, fod hyn oherwydd eich bod chi'n cymryd hyn yn ganiataol, ond o gofio pa mor anodd y gall hi fod i brif ffrydio'r dull o weithredu yn seiliedig ar hawliau i waith gyda phlant ar draws y sector cyhoeddus, hoffwn roi'r cyfle i chi gadarnhau bod y dull seiliedig ar hawliau yn ganolog i'r ffordd yr ydych yn datblygu eich polisi a'ch disgwyliadau o ran pobl eraill a gwaith y grŵp cynghori gweinidogol, ac i ymrwymo, efallai, i wneud hyn yn fwy eglur yn y dyfodol. Oherwydd tra bo hynny efallai'n dod yn naturiol i rai ohonom ni yn y Siambr hon, ceir llawer o rai eraill sy'n darparu gwasanaethau i blant a phobl ifanc sydd yn anffodus yn parhau i fod heb eu hargyhoeddi.

Croesawaf yn fawr iawn y gwaith a wneir i alluogi plant sydd mewn perygl o gael eu rhoi mewn gofal i aros gyda'u teuluoedd pan fo hynny'n bosibl ac yn ddiogel. Fodd bynnag, dangoswyd gwaith achos etholaethol i mi ac rwy'n pryderu y ceir achosion o hyd pan fydd achos cyfreithiol yn arwain at blentyn yn cael ei symud yn ôl a blaen rhwng rhieni biolegol sy'n anffodus yn methu ag ymdopi, a rhieni maeth, ac mae hyn yn gohirio canlyniadau mabwysiadu sef yr hyn a fyddai orau i'r plentyn. A wnewch chi ddweud wrthym ni pa drafodaethau yr ydych chi wedi eu cael gyda'r gwasanaethau llys teulu gyda'r bwriad o leihau nifer y troeon pan fydd hyn yn digwydd, o gofio pa mor niweidiol yw hynny i blant agored iawn i niwed, a phlant ifanc iawn, yn aml?

Croesawaf yn fawr iawn y buddsoddiad—mae'r £15 miliwn i'w groesawu'n fawr, ac rwy'n croesawu'n fawr y ffaith ein bod yn ystyried lleihau'r angen i blant gael eu rhoi mewn gofal. Fe fyddem ni i gyd yn croesawu hynny, ond a wnewch chi gadarnhau, Gweinidog, eich bod yn disgwyl i'r arian newydd hwn greu gwasanaethau cynaliadwy? O ystyried y pwysau sydd ar gyllid Llywodraeth Leol, yn aml iawn defnyddir buddsoddiad da i roi hwb cychwynnol i waith cadarnhaol ond wedyn nid oes yr adnoddau i barhau â'r rhaglenni arloesol, er enghraifft, hyd yn oed pan geir tystiolaeth eu bod yn gweithio. Felly, a wnewch chi ein sicrhau ni heddiw nad taliad untro yw'r £15 miliwn hwn ac y bydd yn bosibl cynnal y gwasanaethau newydd hynny?

Gweinidog, fe fyddwch yn ymwybodol o'r nifer fawr o gartrefi plant preifat, yn enwedig yng Nghymru wledig, sy'n cynnig llety i bobl ifanc sy'n agored iawn i niwed y tu allan i'r sir, yn aml iawn o ddinasoedd mawr yn Lloegr. Mae rhai o'm hetholwyr wedi codi pryderon ynglŷn â rhai o'r rhain, yn enwedig pan fyddan nhw mewn lleoliadau gwledig ynysig iawn. A allwch chi gadarnhau i ni heddiw eich bod yn fodlon bod y drefn arolygu a rheoleiddio presennol yn ddigonol i ddiogelu buddiannau'r plant hyn sy'n derbyn gofal? Efallai nad ein plant ni sy'n derbyn gofal bob amser, ond fy marn i, ac yr wyf yn siŵr eich barn chithau hefyd, yw, tra byddan nhw yng Nghymru, bod gennym ni'r un ddyletswydd gofal â'r hyn sydd gennym ar gyfer plant sy'n hanu o Gymru. A wnewch chi ystyried ysgrifennu at yr Aelodau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ynghylch y trefniadau ar gyfer yr arolygiadau hynny, fel y gallaf dawelu meddwl fy etholwyr sydd wedi codi pryderon gyda mi?

Ac yn olaf, rydych chi'n cyfeirio yn y datganiad at wrando a dysgu oddi wrth y rhai sydd wedi cael profiadau uniongyrchol o fod mewn gofal. Rwyf yn falch iawn o weld bod y grŵp gweinidogol yn cael ei gadeirio ar y cyd gan rywun sydd â phrofiad o ofal, ond a wnewch chi achub ar y cyfle hwn i ddweud ychydig mwy wrth y Cynulliad am sut y mae unigolion â phrofiad o ofal, ac yn enwedig plant a phobl ifanc sydd ar hyn o bryd mewn gofal neu mewn perygl o gael eu rhoi mewn gofal, wedi bod yn cymryd rhan yn y broses o ddatblygu'r polisi hwn a sut y bydd hynny yn parhau i fod yn ganolog i'r gwaith?