Part of the debate – Senedd Cymru am 4:25 pm ar 13 Tachwedd 2018.
Diolch. Mae rhianta corfforaethol yn gyfrifoldeb ar bob un ohonom ni, felly rwyf i'n cytuno'n llwyr â sylwadau David Melding a Helen Mary ar y mater hwn.
Neithiwr, bûm mewn cinio a drefnwyd gan y gyfadran gofal iechyd rhywiol ac atgenhedlu, ynghyd â'm cyd-Aelodau Julie Morgan ac Angela Burns. Gwnaed hynny o dan reol Chatham House pryd yr oedd popeth yn aros yn yr ystafell, ond cefais fy syfrdanu'n wirioneddol o glywed, mewn un awdurdod lleol yng Nghymru, bod bron bob un o'r plant a oedd â phrofiad o ofal yn dod o 10 teulu, ac mae hynny oherwydd ein bod ni wedi methu â darparu'r gwasanaeth sydd ei angen i sicrhau nad yw pobl yn mynd ymlaen i gael mwy o blant. Felly, roeddwn i'n falch iawn o weld eich bod nawr yn mynd i gael gwasanaethau Reflect rhanbarthol, oherwydd dyna beth yw'r gwasanaethau hyn; nid yw'n ymwneud â chefnogi teuluoedd i gael eu plentyn a symudwyd o'i gartref, yn ôl, ond eu galluogi i ystyried y rhesymau pam y rhoddwyd y plentyn hwnnw mewn gofal yn y lle cyntaf.
Nid wyf i'n meddwl llawer o'ch disgrifiad ohono fel gwasanaeth 'poblogaidd'. Yr hyn yr wyf i eisiau ei wybod yw a yw'r gwasanaeth yn effeithiol. Rwy'n credu ei fod yn dibynnu llawer iawn ar ansawdd yr allgymorth i sicrhau bod y rhai sydd angen y gwasanaeth fwyaf, mewn gwirionedd, yn ei gael, yn hytrach na throi cefn arnyn nhw a gadael iddyn nhw gael mwy a mwy o blant, mewn cylch dieflig.
Roedd yn ddiddorol gweld yr ymchwil a wnaed ar leoliadau a'r canlyniadau cadarnhaol, ond allan o 42 o ddisgyblion yn yr ysgol lle'r wyf i'n llywodraethwr, sydd, rwy'n ofni yr uchaf yng Nghymru, mae tri wedi newid lleoliad eisoes, ond, rwy'n falch o ddweud, nid newid ysgol. Felly, o leiaf ceir rhywfaint o gysondeb a sefydlogrwydd yn eu bywydau y gellir eu darparu yn yr ysgol.
Rwy'n credu mai'r peth arall sydd wedi bod yn bwysig iawn o ran gwaith cymdeithasol cydgysylltiedig ac ataliol yw bod cael gweithiwr cymdeithasol wedi ei leoli yn yr ysgol wedi ei alluogi i gael gafael ar wybodaeth bwysig am gefndir y person ifanc mewn modd amserol, heb mewn unrhyw ffordd dorri rheolau diogelu data. Felly, rwy'n credu bod angen inni wneud llawer mwy o'r math hwn o beth. Rwy'n gwerthfawrogi'r ffaith eich bod yn mynd i ddyrannu £15 miliwn mwy i leihau'r angen i blant fod mewn gofal, ond mae'n rhaid inni gydnabod ein bod ar wahân ar hyn o bryd—95 ymhob 10,000 o ddisgyblion/plant o'i gymharu â 62 ymhob 10,000 yn Lloegr—felly, nid oes lle i laesu dwylo yn hyn o beth.
Rwy'n credu bod yn rhaid i ni—. Cafodd pwysigrwydd yr ysgol, mae'n ymddangos i mi, ei adlewyrchu yn natganiad Kirsty Williams am bwysigrwydd llesiant, sydd yr un mor bwysig â chyflawni'n academaidd, a dathlu gwaith a wneir gan ysgolion. Felly, rwy'n credu bod gan y fframwaith canlyniadau cenedlaethol fel rhan o Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 ddim ond un dangosydd o ran plant â phrofiad o ofal, sy'n ymwneud â'r cymwysterau allanol y maen nhw'n eu cael pan fyddan nhw yn 16 oed. Rwy'n credu bod angen mwy o ddangosyddion o'r math o waith arbenigol y gall ysgolion ei wneud i gyfrannu at hynny mewn gwirionedd.
Mae bod mewn gofal yn brofiad andwyol mewn plentyndod; ni allai ar unrhyw sail fod fel arall. Felly, mae'r niferoedd bach sydd gennym ni yn golygu yn sicr y dylem ni fod yn sicrhau bod yr holl bobl ifanc hynny yn cael mynediad priodol i wasanaethau iechyd meddwl a gwasanaethau cwnsela er mwyn iddyn nhw allu prosesu'r trawma y maen nhw wedi ei ddioddef. Rwy'n credu'n gryf bod angen inni sicrhau yn yr holl awdurdodau lleol bod y bobl ifanc hyn i gyd yn cael y gwasanaethau hynny y maen nhw eu hangen, neu fe fyddan nhw'n dod yn rhieni i blant â phrofiad o ofal eu hunain, a dyna'r cylch dieflig y mae'n rhaid inni ei dorri. Fel arall, fe fydd cost ariannol i'r awdurdodau lleol na allwn ei dalu, oherwydd dangosodd yr ymchwiliad a wnaed gan bapur newydd cenedlaethol ynghylch lefel y costau ar gyfer gofal arbenigol iawn—£7,000 yr wythnos—a'r gwir bryderon ynghylch arwerthu plant sy'n agored i niwed—. Yn amlwg, mae'n rhaid inni roi terfyn ar hynny ac mae angen inni edrych yn fanwl i weld sut y gallwn ni sicrhau ein bod yn lleihau'r niferoedd a sicrhau na fydd y rhai sydd â phrofiad o ofal yn colli eu plant eu hunain.