Rwyf i, hefyd, yn croesawu datganiad y Prif Weinidog, ac, fel arweinydd Plaid Cymru, rwy'n credu ei fod, ar y cyfan, yn grynodeb teg o'n sefyllfa ni nawr. Ac rwy'n sicr yn cytuno'n llwyr gyda'r Prif Weinidog yn ei feirniadaeth o Theresa May a'i hymdriniaeth o negodiadau Brexit. Tybed a yw'n cytuno â mi bod canlyniad trychinebus dwy flynedd o anallu llwyr yn y trafodaethau hyn wedi arwain at y sarhad cenedlaethol mwyaf i Brydain, yn sicr sarhad gwleidyddol, ers Suez.

Mae gan Theresa May math penodol o athrylith. Y llynedd, llwyddodd i wneud Jeremy Corbyn edrych fel rhywun yr oedd modd ei ethol a dod o fewn trwch blewyn i ennill etholiad cyffredinol nad oedd angen iddi ei chynnal. Eleni, mae hi wedi llwyddo i gynhyrchu cytundeb ar gyfer gadael yr UE sydd hyd yn oed yn waeth nag aros yn aelod. Mae'n anodd osgoi dod i'r casgliad bod Prif Weinidog y DU mewn gwirionedd wedi rhoi ei bryd ar danseilio'r holl broses Brexit. Yr hyn rwy'n ei olygu yw, mae'n hollol afresymol i mi i beidio â gwneud unrhyw baratoi o gwbl ar gyfer gadael yr UE, yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, ar delerau Sefydliad Masnach y Byd, yna i gynnal trafodaethau ar y funud olaf, fel yr ydym ni yn awr, sydd wedi cyfyngu ar ddewisiadau pawb, gan gynnwys ei hun, ac yna i gytuno i'r cytundeb pontio—y cynllun pontio honedig hwn—sy'n ymddangos yn waeth nag aros yn aelod, oni bai bod yna isdestun yn y fan yma ein bod ni mewn gwirionedd yn Hotel California, lle gallwch chi fynd at y ddesg i adael, ond byth gadael mewn gwirionedd. 

A sylwaf yr wythnos hon fod Monsieur Barnier wedi sôn am ymestyn y cytundeb pontio, hyd yn oed y tu hwnt i'r dyddiad arfaethedig ar gyfer yr etholiad cyffredinol nesaf yn 2022-23. Ac yn sicr rwy'n cytuno â'r cwestiwn y mae'n ei ofyn yn y datganiad: beth ar y ddaear mae hi wedi bod yn ei wneud dros y ddwy flynedd diwethaf? Nid wyf yn credu y bu hi'n rheoli'r helynt mewnol yn y Blaid Geidwadol yn gymaint â'i greu yn y lle cyntaf. Mae hyn yn fargen a gynlluniwyd gan Brif Weinidog sydd eisiau aros, sydd wedi ei chymeradwyo gan gabinet sydd eisiau aros, i sicrhau nad yw Prydain byth mewn gwirionedd yn gadael yr UE. Ni fyddwn ni hyd yn oed yn gadael mewn enw yn unig oherwydd mae'r fargen hon yn ein hymrwymo i gydymffurfio â threfniadau rheoleiddio'r UE am gyfnod amhenodol. Ac ar ôl inni adael yr UE, wrth gwrs, ni fydd gennym ni hyd yn oed lais, heb sôn am bleidlais, ar y cyfreithiau hynny a wneir ac y bydd rheidrwydd arnom ni i'w gweithredu.

Ni ellir ei egluro, yn fy marn i, drwy anallu yn unig. Brad yw hyn gan sefydliad sy'n benderfynol o rwystro democratiaeth, ac rydym ni wedi gweld hynny o'r blaen: yn Nenmarc, yn Ffrainc, yn Iwerddon, yn yr Iseldiroedd, lle cynhaliwyd refferendwm, lle mae pobl wedi pleidleisio 'na', ond y dywedwyd wrthyn nhw, 'mae'n rhaid ichi ddal ati i bleidleisio nes y byddwch chi'n pleidleisio'r ffordd gywir.' [Torri ar draws.] Rydym ni, felly, o ganlyniad i'r fargen honedig hon, o fewn yr Undeb Ewropeaidd, yn ddarostyngedig i'w chyfarwyddebau a'i rheoliadau, fel y dehonglir nhw gan Lys Cyfiawnder Ewrop, na fydd gennym ni hyd yn oed ein barnwr ein hunain ynddo, heb gynrychiolaeth yn y Comisiwn, heb gynrychiolaeth yng Nghyngor y Gweinidogion.

Ac ar ben hynny, er, yn unol ag Erthygl 50 o Gytuniad Lisbon, mae gennym ni'r hawl i adael, o dan y cytundeb hwn, yr UE sydd â'r gair olaf a yw'r fargen hon yn derfynol neu beidio, ac mae modd gorfodi'r penderfyniad hwnnw ar orchymyn Llys Cyfiawnder Ewrop. Mae hynny'n groes i adfer rheolaeth, sef yr amcan y soniodd y Prif Weinidog amdano. O leiaf ar hyn o bryd mae gennym ni 8 y cant o'r pleidleisiau yng Nghyngor y Gweinidogion. Ar ôl 29 Mawrth y flwyddyn nesaf, bydd gennym ni 0 y cant o'r pleidleisiau. Ac rydym ni'n talu £39 biliwn o arian trethdalwyr am y fraint o ildio y mymryn rheolaeth sydd gennym ni ar hyn o bryd. Ac, yn y broses, rydym ni'n cael ein hatal rhag manteisio ar y fendith fwyaf o adael yr UE, sef i ymrwymo i gytundebau masnach rydd gyda'r Unol Daleithiau, Awstralia, India, Tsieina, ac ati, am gyfnod amhenodol, ac o bosib yn barhaol.

Mae'r UE wedi cael popeth roedd hi'n ei ddeisyfu gan Brif Weinidog y DU, a mwy. Mae gennym ni ddiffyg masnachu o £90 biliwn y flwyddyn gyda nhw. Maen nhw yn allforio gwerth £340 biliwn o nwyddau a gwasanaethau i ni. Pam ar y ddaear fyddai'r Comisiwn Ewropeaidd eisiau rhoi rhwydd hynt inni lunio cytundebau masnach rydd gyda gwledydd eraill i danseilio eu prisiau ar geir, bwyd, dillad, esgidiau, ac ati? Wrth gwrs dydyn nhw ddim eisiau inni leihau trethi ar danwydd oherwydd byddai hynny'n gwneud ein diwydiannau'n fwy cystadleuol gyda nhw. A'r peth mwyaf syfrdanol—byddaf yn dod i gasgliad ar hyn—am y cytundeb hwn yw, o ran Gogledd Iwerddon, yn y dyfodol, caiff cyfreithiau eu gwneud ar gyfer Gogledd Iwerddon ble bydd llais a phleidlais gan Ddulyn, ond nid y DU a Belfast. Mae hynny i'r gwrthwyneb yn llwyr o ymrannu.

Soniodd arweinydd y Ceidwadwyr yn ystod ei gwestiynau i Brif Weinidog Cymru—[torri ar draws.]—dof atoch chi mewn eiliad—am yr angen i ymgysylltu. Wel, mae Prif Weinidog y DU wedi mynd y tu ôl i gefn dau Ysgrifennydd Brexit a gwneud consesiynau pellgyrhaeddol i Frwsel, a dwywaith wedi ceisio sicrhau cydbwysedd yn y Cabinet i gytuno â'i chynlluniau o ystrywiau wedi eu cynllwynio'n ddidrugaredd yn Chequers a Rhif 10. Nid oedd unrhyw ymgysylltu gyda'r Cabinet gan y Prif Weinidog, heb sôn am Lywodraeth Cymru. A chynhyrchwyd dogfen 558-tudalen, geiriog iawn, i bobl roi sylwadau arni gyda phum munud o rybudd. Mae hi'n amlwg nad yw'r Blaid Geidwadol ac Unoliaethol yn blaid unoliaethol bellach. Nid bargen mo hon ond ymostyngiad. Tybed a yw Prif Weinidog Cymru yn cytuno â'r disgrifiad yna?