Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 20 Tachwedd 2018.
Gadewch imi droi at ddau gyfraniad Plaid Cymru y prynhawn yma. Nid oes unrhyw amheuaeth o gwbl am uniondeb a didwylledd Steffan Lewis yn holl hanes y Bil parhad ac yn y sylwadau a wnaeth y prynhawn yma. Ac rwy'n rhannu ei farn ar rai o'r pethau y dywedodd, yn sicr y deyrnged a wnaeth i'r rhai a luniodd y Bil parhad; roedd yn ddarn medrus a llwyddiannus iawn o ddeddfwriaeth. Ac rwy'n cytuno ag ef, hefyd, bod Llywodraeth bresennol y Deyrnas Unedig, yn rhy aml, yn ddiofal ynghylch dyfodol y Deyrnas Unedig, a bu hynny'n rhan gyson o'r hyn y mae Cymru wedi'i gyfrannu at y Cydbwyllgor Gweinidogion a thrafodaethau eraill—ein bod yn barhaus yn nodi'r angen i ddod o hyd i amser, cyn inni adael yr Undeb Ewropeaidd, i ystyried y ffordd y bydd y Deyrnas Unedig yn gweithredu pan na fydd y llyfr rheolau, yr ydym yn ei rannu, trwy ein haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd, yno mwyach. Un o'r rhesymau pam mae hi'n iawn i bwysleisio'r cytundeb rhynglywodraethol, fodd bynnag, yw oherwydd ei fod yn torri tir newydd yn y modd hwnnw. Mae'n ein symud ni i sefyllfa lle y mae mwy o gyd-lywodraethu yn y dyfodol, y tu hwnt i'r Undeb Ewropeaidd, yn fwy tebygol, nid yn llai tebygol.
Nododd Steffan bedwar rheswm pam y mae'n gwrthwynebu diddymu'r Bil parhad. Dywedodd fod y cytundeb rhynglywodraethol yn methu â diogelu pwerau Cymru yn erbyn gweithredu unochrog gan Lywodraeth y DU. Ond mae yn amddiffyn Cymru rhag hynny. Nid oes unrhyw bwerau unochrog y gellir eu defnyddio heb ein cytundeb ni, ac nid gyda chytundeb y Llywodraeth, ond gyda chytundeb y ddeddfwrfa hon, oherwydd byddai'n rhaid i unrhyw gynnig i rewi pwerau gael ei gytuno gennym ni a'i gyflwyno ar lawr y Cynulliad yn y fan yma. Dywedodd nad oedd yn ein helpu ni i wrthsefyll y cytundeb ymadael, ond nid yw'r Bil Cyfraith sy'n Deillio o'r UE yn unrhyw amddiffyniad yn erbyn y cytundeb ymadael. Nid yw'n gweithredu yn y maes hwnnw.
Cyfeiriodd at Sewel, a bûm yn gweithio'n agos gyda Gweinidog yr Alban ar y Cydbwyllgor Gweinidogion i geisio cael Llywodraeth y DU i ailystyried Sewel a dod o hyd i ffordd fwy boddhaol o ymwreiddio'r camau amddiffyn y mae'n eu darparu. Ond, fel y dywedodd Mick Antoniw, cyn belled ag y mae'r cytundeb rhynglywodraethol yn y cwestiwn, mae'n ymestyn Sewel. Mae'n gwneud pleidlais ar wahân yn Nhŷ'r Cyffredin a Thŷ'r Arglwyddi yn ofynnol, ac nid dim ond pleidlais ar wahân yn y ddau Dŷ, ond bydd y deddfwrfeydd hynny sy'n gwneud y penderfyniad hwnnw, am y tro cyntaf, yn cael ystyriaeth annibynnol a ddarperir gan Lywodraeth Cymru o'n safbwynt ni ar y mater y maen nhw'n ei ddatrys.
Ac o ran y Goruchaf Lys, rwy'n cytuno â'r hyn y mae'r Prif Weinidog yn ei ddweud yn y fan yma ar y mater hwn—sef mai'r risg o ran y Goruchaf Lys yn yr Alban yw ei bod yn cael ei gadael heb Ddeddf ac heb gytundeb rhynglywodraethol, ond rydym ni wedi llwyddo i lunio cytundeb rhynglywodraethol nad yw'n dibynnu ar achos y Goruchaf Lys o gwbl. Dyna pam yr ydym ni'n dod yn ôl gerbron y Cynulliad y prynhawn yma.
Rwyf am ei ddweud unwaith eto—rwy'n ei ddweud bob tro—. Dechreuodd Dai Lloyd drwy ddweud bod y cytundeb rhynglywodraethol yn caniatáu i bwerau mewn 26 o feysydd gael eu rhewi, a'u bod eisoes wedi mynd. Nawr, nid oes unrhyw ran o hynny'n gywir. Nid yw'r un pŵer wedi gadael y Cynulliad hwn. Mae pob un o'r pwerau ar y rhestr honno o 26 yma o hyd. Nid oes yr un o'r meysydd hynny wedi'u rhewi, nid oes yr un o'r meysydd hynny wedi gadael awdurdodaeth y Cynulliad Cenedlaethol hwn, ac mae'r risg y bydd hynny'n digwydd—[Torri ar draws.] Wrth gwrs.