Rwy'n croesawu adroddiad 'Cynhyrchu ynni yng Nghymru 2017' Llywodraeth Cymru. Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at y mynydd y mae'n rhaid inni ei ddringo os ydym ni i leihau allyriadau Cymru o leiaf 80 y cant dros y 30 mlynedd nesaf. Mae'n hanfodol ein bod ni'n cyrraedd y targedau hyn er mwyn goroesi yn y dyfodol. Fel y nodir yng nghytundeb Paris, mae lleihau allyriadau yn hanfodol os ydym ni i gadw cynhesu byd-eang o dan 1.5 gradd o'i gymharu â lefelau cyn-ddiwydiannol, gyda therfyn uchaf o 2 radd. Fodd bynnag, nododd y Panel Rhynglywodraethol ar Newid yn yr Hinsawdd fis diwethaf y byddem ni'n cyrraedd y trothwy 1.5 gradd yn ystod y 10 mlynedd nesaf.

Os na fyddwn yn cymryd camau gweithredu llym ar unwaith, bydd y tymheredd byd-eang yn cynyddu 3 i 4 gradd. Nid oes un aelod o'r G20 yn cymryd digon o gamau i fynd i'r afael â chynhesu byd-eang. Ac nid yw'r bobl sy'n dal i gredu mai myth yw newid yn yr hinsawdd yn helpu o gwbl. Dros y penwythnos, roedd arweinydd economi fwyaf y byd, America, yn dal i gredu'n druenus o gyfeiliornus bod y cysyniad o gynhesu byd-eang wedi ei greu gan y Tsieineaid ac ar eu cyfer nhw i wneud gweithgynhyrchu'r Unol Daleithiau yn anghystadleuol. Mae hyn er gwaethaf y bywydau a gollwyd i ddigwyddiadau sy'n gysylltiedig â'r hinsawdd yn y 12 mis diwethaf. Oni bai ein bod ni'n cymryd camau llym, ar unwaith, tanau coedwig marwol, corwyntoedd trychinebus a llifogydd dinistriol fydd y lleiaf o'n problemau. Hyd yn oed â chynnydd o 2 radd mewn tymereddau byd-eang, byddwn yn gweld gwledydd cyfan yn diflannu o dan y cefnfor sy'n codi, cynnydd o 50 y cant mewn tanau gwyllt ar draws Ewrop a miliynau o bobl wedi'u dadleoli. Mae'n rhaid inni weithredu yn awr, ac mae'n rhaid inni weithredu'n gyflym.

Fel y mae'r adroddiad 'Cynhyrchu ynni yng Nghymru' yn amlygu, mae 78 y cant o gynhyrchu ynni yng Nghymru yn dod o danwydd ffosil. Os yw ein planed ni i oroesi heb lawer o niwed, yna mae angen inni leihau hynny i ddim dros y degawdau nesaf.

Mae angen cymysgedd gwirioneddol o ynni adnewyddadwy arnom—paneli solar ac ynni'r llanw, ond nid ffermydd gwynt na ffermydd solar ar raddfa fawr yw'r ateb. Mae angen inni symud i grid ynni datganoledig lle mae pob cartref, pob pentref, pob tref a dinas yn cynhyrchu eu hynni eu hunain.

Bydd technoleg yn allweddol i osgoi trychineb byd-eang. Rydym ni eisoes yn gweld ein cartrefi yn dod yn fwy effeithlon o ran ynni, mae goleuadau deuod allyrru golau yn defnyddio 100 gwaith yn llai o ynni. Mae ein cyfarpar bellach yn cyflawni cyfraddau effeithlonrwydd pŵer o 95 y cant. Mae cartrefi newydd wedi'u hinsiwleiddio mor dda, anaml y mae angen eu gwresogi.

Fodd bynnag, trafnidiaeth yw ein her fwyaf o hyd. Mae angen inni newid i gerbydau trydan a thanwydd hydrogen yn llawer cynt na tharged 2050 Llywodraeth y DU. Oherwydd daearyddiaeth Cymru, ni fydd trafnidiaeth gyhoeddus byth yn disodli'r holl alw am drafnidiaeth bersonol. Mae'n rhaid inni sicrhau felly ein bod yn disodli'r car, y lori a'r fan â dewisiadau amgen glân. Ond i gyflawni hynny bydd angen buddsoddiad sylweddol mewn seilwaith, buddsoddiad y mae'n rhaid inni ei wneud ac y mae'n rhaid inni ei wneud yn awr os ydym ni i gael unrhyw obaith o oroesi'r newid yn yr hinsawdd. Diolch yn fawr.