Part of the debate – Senedd Cymru am 4:26 pm ar 21 Tachwedd 2018.
Diolch. Diolch i chi, bawb sydd wedi cymryd rhan. O'r hyn y gallaf ei gasglu, mae gennym gonsensws yn y ffaith bod pawb ohonom yn cefnogi addysg bellach ac rydym oll am ei gweld yn cael ei blaenoriaethu. Rwy'n tybio mai lle rydym yn anghytuno yw yn ein gwleidyddiaeth ac yn ein dadansoddiad o'r flaenoriaeth sydd iddi i Lywodraeth Cymru. Fe wneuthum gydnabod y buddsoddiad a wnaed yn y materion staffio, ond wrth gwrs, nid yw hyn yn beth newydd. Ers cael fy ethol yn 2007, cafwyd anghydfodau cyflog parhaus mewn perthynas â thelerau ac amodau addysg bellach o ran llwyth gwaith. Felly, rwy'n gobeithio'n fawr—rwy'n gwirioneddol obeithio—y bydd modd i hyn atal unrhyw weithredu posibl yn y dyfodol ac y gall pawb ohonom gydweithio i sicrhau bod y sector yn cael y parch y mae'n ei haeddu. Oherwydd fe wyddom o'r hyn a ddywedodd Caroline Jones, o'r hyn a ddywedodd Mohammad Asghar a'r hyn a ddywedodd Dai Lloyd—teimlir y pwysau ar lawr gwlad yn realiti pob dydd y colegau yn ein hetholaethau. Mae darlithwyr a thiwtoriaid a staff yn dod atom i ddweud cymaint o bwysau y maent yn ei deimlo yn y sefyllfa bresennol, sut y maent yn gadael y sector a sut y maent yn teimlo na allant ymrwymo i'r sector y maent mor hoff ohoni, ac yn mynd i swyddi newydd. Ni allwn weld bod hyn yn gynaliadwy ar gyfer y dyfodol. Rhaid inni sicrhau bod y staff hyn yn aros yn y sector addysg bellach.
Nawr, rwy'n credu y dylwn dynnu sylw at y pwynt a wnaeth Dawn Bowden am y ffaith bod hyn yn dweud 'wrth galon economi Cymru'. Pe bai wrth galon economi Cymru, ni fyddai'r Gweinidog o'ch blaen wedi dweud nad oedd wrth wraidd yr hyn roedd Llywodraeth Cymru yn ei wneud, yn enwedig mewn perthynas â dysgu gydol oes. Pe bai wrth wraidd yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud, ni fyddai angen i mi fod wedi dod â'r ddadl i lawr y Siambr yma heddiw. Nid wyf eisiau gorfod dweud bod y toriadau hyn yn digwydd, ond maent yn digwydd, ac mae'n fater o flaenoriaethu, nid yn unig i Lywodraeth y DU, ond i Lywodraeth Cymru hefyd, o ran ble y maent yn dyrannu'r cronfeydd hyn. Ers cael fy ethol yn 2007, nid yw'r blaenoriaethu hwnnw wedi digwydd. Os yw'n mynd i newid yn awr, mae hynny'n wych, ond roeddwn yn y pwyllgor economaidd y bore yma, a dywedwyd bod ein lefelau cynhyrchiant yn dal i fod yn isel iawn mewn gwirionedd. Nid yw hynny'n arwydd fod colegau addysg bellach yn cael eu rhoi wrth wraidd ein heconomi yma yng Nghymru.