Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 27 Tachwedd 2018.
Roeddwn i'n ymateb i un rhan o'r ddadl: Fe fyddaf yn dod at rannau eraill o'r ddadl maes o law. Fy rhagdybiaeth oedd eich bod eisiau ymyrryd ar yr agweddau yn ymwneud â fformiwla o hyn. Ond fe fyddwn yn cyfeirio at rannau eraill o hyn.
Fodd bynnag, yr hyn yr hoffwn i ei wneud, yw cael ychydig mwy o—sut gallaf i fynegi hyn—ddadl ddyrchafedig ynghylch sut yr ydym ni'n ariannu llywodraeth leol a'r heriau sy'n ein hwynebu. Gadewch imi ddweud hyn; dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, rydym ni wedi gweld effaith sylweddol o ganlyniad i gyni. Rydym ni wedi gweld gostyngiad o 8 y cant, mewn termau real yn y gyllideb sydd ar gael i'r Llywodraeth hon ers 2009 a 2010. Rydym ni wedi gweld effaith polisi economaidd a pholisi ariannol wedi methu o Lundain. Mae wedi methu â chyflawni pob un o'i amcanion. Un o'r amcanion hynny—[Torri ar draws.] Nid wyf am dderbyn ymyriad arall ar hyn o bryd. Mae wedi methu â chyflawni unrhyw un o'i hamcanion, a dyna pam, rwy'n amau, y taflodd y Canghellor presennol y cyfan i'r bin.
Gadewch imi ddweud hyn: Mae'r Ceidwadwyr yn dweud wrthym ni y bydden nhw'n gwneud pethau mewn ffordd wahanol, ac maen nhw'n iawn, fe fydden nhw. Fe fydden nhw—fe fydden nhw— oherwydd, yn Lloegr, maen nhw'n lleihau cyllid craidd y Llywodraeth, nid gan 10 y cant nac 20 y cant, ond i sero. I sero. Fe'i gostyngwyd i ddim byd o gwbl. Ond nid ydych chi'n clywed hynny gan y lleisiau hyn yma, na'i glywed gan gynghorwyr Ceidwadol ychwaith. Rwyf i wedi gweld yr un llythyrau a welwyd gan eraill yn y fan yma, ond rwy'n dal i ddisgwyl gweld llythyr gan arweinydd y Ceidwadwyr mewn unrhyw le yng Nghymru—ac fe dderbyniaf yr ymyriad os oes gan rywun un—lle y maen nhw'n dweud, eu bod nhw eisiau'r un polisïau sy'n cael eu dilyn gan Lywodraeth Geidwadol y Deyrnas Unedig yn Lloegr yn cael eu dilyn yma yng Nghymru. [Torri ar draws.] Nid wyf i wedi ei weld hyd yn hyn, ac rwy'n sylwi bod yr ymyriadau y tu ôl imi wedi tewi.
Yr hyn yr ydym ni wedi ei weld—[Torri ar draws.] Yr hyn yr ydym ni wedi ei weld—[Torri ar draws.] Maen nhw'n dawel nawr. Maen nhw'n dawel nawr, oherwydd eu bod yn cydnabod—[Torri ar draws.] Oherwydd eu bod yn cydnabod—[Torri ar draws.] Maen nhw'n cydnabod bod 24 y cant o doriad mewn gwariant ar gyfer cynghorau yn Lloegr yn cymharu â 12 y cant yng Nghymru—nid 35 y cant, Darren. Fe gawsoch eich rhifau'n anghywir unwaith eto; mae angen ymchwilydd newydd arnoch chi ac mae angen ysgrifennwr areithiau newydd arnoch chi hefyd. Felly, gadewch imi ddweud hyn wrthych chi. Nid oes unrhyw—[Torri ar draws.] Nid oes unrhyw awdurdod lleol yng Nghymru yn wynebu unrhyw beth tebyg i'r un gostyngiadau mewn gwariant ag y mae cyngor cyfartalog yn Lloegr—dim un, dim un o gwbl.
Ond gadewch i mi fynd ymhellach na hynny, a dyma'r ddadl wirioneddol y mae'n rhaid inni ei chael y prynhawn yma, a daeth Rhun ap Iorwerth yn agos iawn at ddweud y pethau hyn. Gadewch imi ddweud hyn: Y peth hawddaf yn y byd yw ailadrodd ac ymarfer dadleuon—rydym ni wedi clywed o leiaf un Aelod yn dweud ei fod wedi traddodi'r un araith dair gwaith yn ystod y tair blynedd diwethaf—ond nid yw hynny'n ymateb digonol. Mae'n ymateb annigonol i'r heriau a wynebwn. Fe wyddom ni fod Canghellor yn dweud mewn araith bod cyni ar ben, yn dibynnu ar sefyllfaoedd gwahanol, yn arwain at ostyngiadau sylweddol yng ngrant bloc Cymru hyd at 2021-22, naill ai gan -3 y cant, -0.5 neu-0.8 y cant. Felly, byddwn ni'n dal yn gweld gostyngiadau. Ac fe wyddom ni—a dyma'r her, Rhun—nid yw'n ddigon da i gynnig sylwebaeth a chynnig dadansoddiad o'r gwahanol feysydd o ariannu, oherwydd ni fyddai neb yn anghytuno â chi, ond mae'n rhaid i chi wneud penderfyniadau. Nid ydym ni'n eistedd yn y Siambr hon i roi sylwebaeth. Rydym ni'n eistedd yn y Siambr hon i wneud penderfyniadau, ac os ydych chi'n cwestiynu faint o arian a werir ar iechyd, yr ymagwedd onest yw nid ei feirniadu, ond dadlau o blaid ei dorri. Dadlau o blaid ei dorri.