Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 28 Tachwedd 2018.
Yn gyntaf oll, a gaf fi ddiolch i Suzy Davies am roi munud imi yn y ddadl hon? Rwyf am wneud dau bwynt cysylltiedig. Y cyntaf yw bod angen cyfnewidfeydd bysiau a threnau yn yr holl orsafoedd rheilffyrdd, ac mae angen i'r bysiau gyrraedd a gadael ar yr adegau cywir. Yn llawer rhy aml, mae bysiau'n gadael ar adeg wahanol i'r trenau, ac mae hynny'n golygu bod defnyddio bws i gyrraedd yr orsaf reilffordd yn llai cyfleus. Pan fydd rhywun wedi gwneud rhan o'u taith mewn car, yn enwedig os ydynt wedi dod—. Yn fy achos i, pe bawn i'n defnyddio fy nghar i ddod yma ar y trên, buaswn naill ai'n gyrru am 20 munud i'r cyfeiriad anghywir, neu buaswn yn gyrru am 20 munud i Bort Talbot, sydd ychydig o dan hanner fy nhaith—tua 40 y cant o fy nhaith. Nid yw'n ymddangos yn werth newid y dull o deithio pan fyddwch wedi teithio mor bell â hynny. Credaf felly ei bod hi'n bwysig fod gennym gyfnewidfeydd bysiau a threnau a'n bod yn ei wneud yn hwylus i bobl.
Mae'r ail bwynt yn ymwneud â chael strategaeth ar gyfer symud pobl ar y rheilffordd rhwng mannau lleol. Dyma wrthdroi Beeching. I'r rhai nad ydynt yn gwybod beth a wnaeth Beeching, fe gafodd wared ar yr holl linellau cangen gan fod y prif reilffyrdd yn gwneud elw, heb sylweddoli bod y bobl a ddôi ar y llinellau cangen yn mynd ar y brif linell, felly'n sydyn iawn, nid yw'r brif reilffordd yn gwneud elw ychwaith. Rwyf eisiau gwrthdroi hynny.
A hefyd, mae gennym lawer o'r hyn a arferai fod yn hen orsafoedd. Gwn imi sôn am Landŵr yn aml, ond mae gennych lawer o orsafoedd y mae trenau'n mynd drwyddynt ar hyn o bryd—gorsafoedd sy'n bodoli. Gwn fod angen eu hadnewyddu, ond maent yn bodoli. Credaf fod angen inni edrych ar fwy o'r rhain. Rwy'n mynd i grwydro i ardal Jeremy Miles yn awr, oherwydd mae rhai yng Nghastell-nedd hefyd, ar y brif reilffordd. Gellid eu hailagor. Bydd rhywfaint o gostau wrth adnewyddu, ond gellir eu hailagor. Mae angen inni gael pobl allan o'u ceir, ond gadewch inni beidio â gwneud hynny pan fo gadael eu ceir yn peri anghyfleustra i bobl. Rydym yn gofyn iddynt wneud rhywbeth dros yr amgylchedd sy'n mynd i wneud dolur iddynt. Rwyf eisiau gofyn i bobl wneud pethau dros yr amgylchedd sydd o fudd iddynt hefyd, gan y byddant yn fwy tebygol o'i wneud.
Fel y dywedais droeon, mae angen strategaeth ar gyfer trafnidiaeth gyhoeddus yn ninas-ranbarth bae Abertawe. A gaf fi wneud dau bwynt byr iawn? Un yw: rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn fod gorsaf Castell-nedd yn parhau ar y brif linell ac nad yw'n cael ei thynnu oddi arni. Ac wrth gwrs, parcffordd Abertawe—cafodd ei chynllunio gan Awdurdod Datblygu Cymru yn y 1990au. Felly, nid yw'n newydd, ond nid yw'r ffaith nad yw'n newydd yn golygu nad yw'n syniad da.