3. Pa sylwadau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u gwneud ar ran Llywodraeth Cymru mewn perthynas â rhwymedigaethau cyfreithiol awdurdodau lleol mewn perthynas â chonsortia addysg rhanbarthol? OAQ52982

Hyd yma, nid wyf wedi gwneud unrhyw sylwadau ar ran Llywodraeth Cymru o safbwynt rhwymedigaeth gyfreithiol awdurdodau lleol mewn perthynas â chonsortia addysg rhanbarthol.

Rwy'n ddiolchgar am yr ateb hwnnw. Fe fyddwch yn gwybod mae'n siŵr fod arweinydd cyngor Castell-nedd Port Talbot, y Cynghorydd Rob Jones, wedi datgan ei fod wedi penderfynu ymatal rhag talu £40,000 i gonsortia addysg rhanbarthol Ein Rhanbarth ar Waith am nad yw'n credu bod ei gyngor yn cael gwerth am arian o'r gwasanaeth rhanbarthol. Nawr, nid wyf am edrych ar rinweddau'r pwynt hwnnw, ond yn amlwg mae ERW wedi wynebu heriau dros y flwyddyn neu fwy ddiwethaf. Yn gyfreithiol, beth yw eich barn o ran penderfyniad ymddangosiadol unochrog y Cynghorydd Jones i atal y cyllid? A oes sail gyfreithiol i hynny? A yw'n dderbyniol i arweinwyr cyngor wrthod cyfrannu at gyrff rhanbarthol? Ac onid oes risg yma i agenda ranbarthol Llywodraeth Cymru, oni bai bod y fframweithiau'n glir mewn sefyllfaoedd o'r fath?

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn hwnnw. Fel y gŵyr, awdurdodau lleol sydd â chyfrifoldeb ac atebolrwydd statudol dros berfformiad ysgolion, ac nid yw'r consortia rhanbarthol yn newid eu prif atebolrwydd statudol mewn perthynas â hynny, ac mae'n sail i'w perthynas gydag awdurdodau lleol eraill. Yn y pen draw, mentrau ar y cyd rhwng awdurdodau lleol, os mynnwch, yw consortia rhanbarthol. Cânt eu sefydlu o dan y cyd-bwyllgorau adran 102 a lle y ceir pryderon, fel y gallai fod gan rai cynghorau mewn perthynas â chonsortia, gallant fynd i'r afael â'r pryderon hynny yn eu cysylltiadau ag awdurdodau lleol eraill o fewn y consortiwm penodol.

Gwn mai barn Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, fel y mae ei gwestiwn yn rhagdybio rwy'n credu, yw y bu enillion sylweddol o fewn y model rhanbarthol o weithio ac mai dyna'r ffordd orau ymlaen i awdurdodau ledled Cymru. Yn amlwg, fel y mae ei gwestiwn yn nodi, cafwyd pryderon mewn perthynas â rhai consortia. Mae hynny wedi bod yn destun arolygiad gan Estyn ac yn gyffredinol, gwelwyd gwelliant sylweddol. Gwn fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi datgan yn glir beth yw ei disgwyliadau o ran rheoli consortia, ac y dylent leihau cymaint ag y bo modd y gwariant ar weinyddu a chanolbwyntio eu cynlluniau gwariant ar ddull sy'n canolbwyntio ar ysgolion lle bynnag y bo'n bosibl.