2. Dadl ar y Cytundeb Ymadael â'r UE a'r Datganiad Gwleidyddol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:37 pm ar 4 Rhagfyr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 3:37, 4 Rhagfyr 2018

(Cyfieithwyd)

Y prynhawn yma, fe roddaf i fy nghyfraniad mewn dwy ran, a bydd y rhan gyntaf yn seiliedig ar fy swyddogaeth fel Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth Ychwanegol a Materion Allanol. Ac rwyf yn falch ein bod ni eisoes wedi cael sylwadau gan Jane Hutt a Mark Isherwood, yn myfyrio ynghylch rhywfaint o'r gwaith yr ydym ni wedi ei wneud ers inni gael ein sefydlu, yn dilyn refferendwm 2016, gyda'r bwriad o ystyried y goblygiadau i Gymru ar ôl gadael yr UE. Ers hynny, rydym ni wedi ceisio ystyried y goblygiadau ar draws ystod eang o sectorau, a phan yr oeddem yn ystyried ei fod yn angenrheidiol, fe wnaethom ni geisio dylanwadu ar y broses Brexit, yn Llundain ac ym Mrwsel, a sicrhau bod llais Cymru yn cael ei glywed cymaint â phosibl. A cheisiaf gyflwyno'r rhan hon o'm cyfraniad mor gytbwys â phosibl, gan adlewyrchu gwaith y pwyllgor.

Rydym ni wedi treulio dwy flynedd a hanner yn casglu'r dystiolaeth hon—ni wnaethom ni hyn dros gyfnod byr yn unig—felly roeddem ni'n gallu ymateb yn gyflym i'r cytundeb ymadael, a'r datganiad gwleidyddol, a'r dadansoddiad o hynny, a daethom ar draws saith maes eang. Ac rydym ni wedi cyhoeddi adroddiad, yr wyf yn gobeithio bod Aelodau wedi cael cyfle i'w astudio. Saith maes: economi a masnach yr UE; porthladdoedd a thrafnidiaeth; amaethyddiaeth, bwyd a physgodfeydd; ynni a'r amgylchedd; gofal iechyd; cydraddoldeb a hawliau dynol; trefniadau sefydliadol—i gyd yn hanfodol i ddyfodol Cymru. Ac fe lwyddom ni hefyd, yn y cyfnod byr hwnnw, i gael arbenigedd ymgynghorydd allanol—Dr Tobias Lock o Ysgol y Gyfraith Caeredin—a ddarparodd ddadansoddiad cyfreithiol o'r cytundeb ymadael a'i oblygiadau. Dyna pam y mae hi'n bwysig eich bod chi’n darllen y papur hwnnw—nid ein barn ni sydd ynddo, mae'n farn allanol, heb unrhyw ragfarn o gwbl, ac mae'n hollbwysig i'r ddadl hon. Hoffwn i hefyd gofnodi, Llywydd, waith rhagorol staff Comisiwn y Cynulliad, yn paratoi, mewn cyfnod byr, y gwaith yr ydym ni wedi llwyddo i'w ddarllen. Oherwydd rydych chi wedi cael 10 diwrnod ers cyhoeddi'r cytundeb drafft a'r datganiad gwleidyddol drafft, a chafodd y gwaith hwn ei lunio gan y staff, ac mae'n waith aruthrol. Felly, os gwelwch yn dda, rwy'n credu y dylid eu cydnabod am y gwaith hwnnw.

Llywydd, gan gyfeirio at y saith maes polisi, mae ein dadansoddiad yn awgrymu, yn y tymor byr o leiaf, y bydd y cytundeb yn cynnig sefydlogrwydd mawr ei angen ar gyfer economi Cymru—adlewyrchwyd hynny mewn rhai o'r sylwadau—oherwydd trefniadau'r cyfnod pontio yr ydym ni i gyd wedi eu derbyn a'u cydnabod. Fodd bynnag, amlygodd Mark Isherwodd hefyd yr amserlenni sy'n ein hwynebu yn ystod y cyfnod pontio hwnnw—ail-etholiadau Senedd Ewrop, Comisiwn newydd i'w benodi, ac os ydym ni eisiau estyniad—i'w wneud erbyn 1 Gorffennaf. Felly, y realiti yw na fyddwch chi'n dechrau trafodaethau tan tua mis Hydref, ac y mae'n rhaid ichi, erbyn 1 Gorffennaf, benderfynu ynghylch y Cytundeb Masnach Rydd sef pa un a ydych chi eisiau ymestyn y cyfnod pontio ai peidio. Mae pawb yn gwybod na chewch chi gytundeb mewn 10 mis. Felly, y realiti yw y byddwn ni naill ai'n ceisio cael estyniad neu fynd i'r ôl-stop. Dyna'r gwirionedd. Nawr, bydd yn rhaid inni dderbyn hynny, er y nododd Neil Hamilton 'XX', fe ŵyr pob un ohonom ni mai 2020 neu 2022 ydyw—dyna'r dyddiadau a ddyfynnwyd i ni. Felly, dyna'r dyddiadau a ddyfynnwyd i ni, dyna'r dyddiadau y gwyddom amdanyn nhw, oherwydd y mae'n dweud blwyddyn neu ddwy, ac mae'n dweud 2020. Byddwn yn parhau i weithredu o dan y deddfau presennol. Felly, mae gan fusnesau y sicrwydd hwnnw. Byddan nhw'n gweithio fel y maen nhw heddiw. Gallwn gynnig canlyniad llawer llai cythryblus i economi Cymru na'r canlyniad pe byddai'r DU wedi methu â chyrraedd unrhyw fath o gytundeb. Fodd bynnag, gadewch inni beidio ag anghofio rhywbeth arall: yn ystod y cyfnod pontio hwnnw, rydym ni wedi colli ein holl lwybrau ffurfiol o ddylanwad dros gyfraith yr UE a'n cynrychiolaeth ddemocrataidd yn yr UE. Bydd ein ASEau wedi mynd. Ni fydd gennym reolaeth dros unrhyw un o'r agweddau hyn bellach. Byddwn ni wedi colli ein lle ar Bwyllgor y Rhanbarthau, byddwn ni wedi colli ein lle ar bwyllgorau eraill—rydym ni'n colli ein dylanwad.