O ran symud at y Gymraeg, nododd y pwyllgor nad yw’r cyllid cyffredinol ar gyfer y Gymraeg yn y prif grŵp gwariant addysg wedi newid, gyda £38.3 miliwn wedi ei ddyrannu yn y gyllideb ddrafft. Mae’r pwyllgor yn deall y cyfyngiadau presennol ar y gyllideb, fodd bynnag, rydym ni’n pryderu os bydd lefel y gyllideb yn aros yr un fath,na fydd modd gwneud digon o gynnydd tuag at darged Llywodraeth Cymru, sef 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050. Yn benodol, rydym ni'n pryderu nad yw targedau Llywodraeth Cymru ar gyfer cynyddu darpariaeth addysg Gymraeg y blynyddoedd cynnar yn ddigon uchelgeisiol i helpu i gyrraedd y targed cyffredinol erbyn 2050.

O ran cyllid i Gomisiynydd y Gymraeg, mae'r ffordd y mae dyraniad y gyllideb i Gomisiynydd y Gymraeg yn cael ei gyflwyno yn anfoddhaol, yn ein barn ni. Nid oedd yn glir a oedd arian ychwanegol wedi'i ddyrannu ar gyfer y broses o drosglwyddo'r awenau i'r comisiynydd newydd sy'n cael ei benodi. Yn yr un modd, hoffai'r pwyllgor gael ymrwymiadau mwy cadarn y bydd Llywodraeth Cymru yn ysgwyddo unrhyw gostau sy'n codi o weithgarwch tribiwnlys na all y comisiynydd eu talu o gronfeydd wrth gefn. Roedd y broses o gytuno ar gynigion y gyllideb â'r comisiynydd hefyd yn bell o fod yn glir, ac rydym wedi gofyn am fanylion y negeseuon rhwng y Gweinidog, y swyddogion a'r comisiynydd. Yn benodol, hoffai'r pwyllgor wybod amseriad a natur diwygiadau'r comisiynydd i'w chyllideb.

Roedd y pwyllgor hefyd yn pryderu y gallai Bil newydd arfaethedig y Gymraeg fod yn rhwystro agweddau ar drefniadau safonau'r Gymraeg. Dyma pam yr hoffem gael ymrwymiad llawer mwy cadarn gan Lywodraeth Cymru ynghylch pryd y caiff Bil y Gymraeg ei gyflwyno, fel na fydd sefydliadau masnachol, megis cyfleustodau cyhoeddus, yn defnyddio diffyg safonau'r Gymraeg fel esgus i leihau neu ohirio eu darpariaeth Gymraeg.

Llywydd, rydym wedi mynd yn weddol glou drwy'r holl sgrwtini yn y fan hyn. Mae yna fwy o bethau, yn siŵr, sydd wedi dwyn golwg y pwyllgor, ond rydw i'n credu ei bod hi'n bwysig i ni roi beth oedd y pwyllgor wedi gwneud ger bron y Senedd. Er bod lot o bobl ddim, efallai, yn gweld gwerth diwylliant a'r celfyddydau ym myd y gyllideb, mae'n bwysig, bwysig iawn fod hynny yn cael ei flaenoriaethu, er mwyn sicrhau bod y pethau hynny sydd yn rhan annatod o'n cenedl ni yno yn parhau i'r dyfodol, ac yn cael eu cefnogi gan Lywodraeth Cymru.