Rwy'n ddiolchgar i'r Aelod dros Ogledd Caerdydd am ei chefnogaeth, a gwn ei bod wedi bod yn ymgyrchydd ar y materion hyn am flynyddoedd lawer ac wedi ysgogi'r ddadl ar lawer o'r materion hyn dros gyfnod sylweddol o amser.

Hoffwn ddechrau drwy gytuno ar y pwynt cyffredinol y mae hi'n ei wneud ynghylch poblogaeth y carchardai. Yn y 13 mis yr wyf i wedi bod yn swydd hon, rwyf wedi ymweld â phob un carchar yng Nghymru, ac rwyf wedi treulio amser yn siarad, nid yn unig â'r staff, er fy mod wedi gwneud hynny, a rheolwyr y sefydliadau hyn, ond rwyf hefyd wedi eistedd mewn celloedd yn siarad â'r bobl sy'n cael eu cadw yn y ddalfa yno ac rwyf wedi cael sawl sgwrs gyda phobl sydd wedi disgrifio eu bywydau wrthyf, a hynny weithiau mewn manylder sy'n peri gofid mawr. A'r hyn yr wyf wedi ei ddysgu yw ein bod ni wedi siomi'r bobl hynny fel cymdeithas, a'r hyn yr wyf wedi ei ddysgu yw ein bod ni, fel Llywodraeth, wedi gwneud gormod o areithiau a ddim wedi cymryd digon o gamau gweithredu. Ac mae angen inni—. Rwy'n meddwl am rywun y siaradais ag ef yng Nghaerdydd yr haf diwethaf, a ddisgrifiodd i mi sut yr oedd wedi diweddu yn ôl yng ngharchar Caerdydd a beth oedd ei ddisgwyliadau ar gyfer ei fywyd yr hydref hwn yr ydym ni wedi'i dreulio yn y fan yma. Mae'n rhaid imi ddweud, rwy'n meddwl amdano yn rheolaidd iawn wrth feddwl am y dull sydd gennym ni ar gyfer y polisïau hyn. Rwy'n meddwl am y sgyrsiau a gefais gyda phobl yr aethpwyd â hwy oddi wrth eu teuluoedd ac unrhyw gyfle a allai fod wedi bod ganddyn nhw i weddnewid eu bywydau wedi'i wneud yn anoddach gan sefydliadau cyhoeddus ac awdurdodau cyhoeddus na fyddant yn darparu, ac nad ydynt yn darparu, y gwasanaethau yn y modd y mae'r bobl yr ydym yn eu gwasanaethu ei angen a'i eisiau. Mae'r sgyrsiau a gefais gyda'r bobl hyn sy'n cael eu cadw yn yr ystad ddiogel yn ein henw ni wedi fy argyhoeddi bod angen i ni ddiwygio llawer mwy ar y system gosb a'i wneud yn llawer dyfnach nag sy'n bosibl o fewn yr amgylchiadau presennol ac o fewn y setliad presennol. A, phan fyddwn ni'n ystyried y materion hyn, problem menywod a'r ffordd yr ydym ni'n siomi menywod sy'n codi, a chredaf mai dyna fydd y prawf i bob un ohonom ni, ble bynnag yr ydym ni'n eistedd yn y Siambr hon.

Rwyf wedi'u trafod y problemau sy'n ymwneud â'r canolfannau i fenywod gyda'r Gweinidog dros droseddwyr sy'n fenywod a'r Gweinidog dros garchardai. Cyfarfûm ddiwethaf â'r Gweinidog dros garchardai tua mis yn ôl, a thrafodais y mater hwn gydag ef. Credaf fod angen o leiaf un ganolfan i fenywod yng Nghymru, ac rwy'n derbyn y pwyntiau a wnaed gan lefarydd y Ceidwadwyr am leoliad, ond hefyd nid wyf yn credu ei bod yn iawn ac yn briodol iddi gael ei rheoli gan y gwasanaeth carchardai yn unig. Credaf y byddai'n well pe byddai'n cael ei gweithredu gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod y pwyslais ar ddarparu gwasanaethau a bod y pwyslais ar adsefydlu, ac nid dim ond yn brofiad o gosbi. Felly, credaf fod angen inni ystyried ar frys, nid dim ond y brics a'r morter, ond y gwasanaethau a ddarperir yn y cyfleuster hwnnw a hefyd y dull o reoli'r cyfleuster hwnnw.

Fe ddywedaf hyn hefyd: rydym ni wedi canolbwyntio ar ganolfan i fenywod yn hytrach na charchar i fenywod ac mae'n iawn ac yn briodol i ni wneud hynny. Ond mae angen i ni sicrhau bod gennym ni fwy o lawer o gyfleusterau, a rhai mwy amrywiol, ar gael ar gyfer menywod, nad ydynt yn ymwneud â bod yn y ddalfa yn unig, ond yn ymwneud â darparu gwasanaethau fel bod ynadon ac eraill yn cael cyfle i basio dedfrydau nad ydyn nhw bob amser yn rhai yn y ddalfa ac sy'n rhoi cyfle i ddod â gwasanaethau at ei gilydd i sicrhau nad yw menywod a'u teuluoedd yn cael eu gwahanu, eu rhannu, a'u torri gan system a ddylai fod yno i gefnogi, meithrin a chynnal y teuluoedd hynny.

Byddaf yn rhoi sylw i'r mater yr ydych chi wedi ei godi ynghylch yr arian sydd ar gael gan y Weinyddiaeth Gyfiawnder; nid oedd hynny'n rhan o'r sgwrs a gefais gyda'r Gweinidog dros garchardai fis diwethaf. Ond fe ddywedaf hyn wrth yr Aelod dros Ogledd Caerdydd: y gwerthoedd sydd wedi eich ysgogi chi, dros flynyddoedd lawer, i ymgyrchu ar y materion hyn yw'r gwerthoedd sy'n ysgogi'r Llywodraeth hon i geisio ymdrin â'r materion hyn hefyd.