4. Datganiad gan y Gweinidog Addysg: Cyflwyno Asesiadau Personol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:17 pm ar 8 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 4:17, 8 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddiolch i Bethan am y cwestiynau hynny? Y bwriad yw y bydd y profion ymaddasol ar-lein yn disodli'r profion papur presennol y mae pob plentyn yn eu sefyll o flwyddyn 2 hyd flwyddyn 9. Felly, bydd y profion ymaddasol ar-lein hyn ar gael i'r un cyfnod amser, a bydd plant yn gallu cymryd yr asesiadau hyn o flwyddyn 2 hyd flwyddyn 9. Y peth pwysig am y profion ymaddasol yw bod y cwestiynau a ofynnir i'r plentyn yn adlewyrchu gallu unigol y plentyn. Nid yw'n seiliedig ar eu hoedran, nid yw'n seiliedig ar eu grŵp blwyddyn nhw, ond yn wirioneddol seiliedig ar allu plant unigol i ymdrin â'r cwestiynau hynny. Mae hynny'n golygu, i rai rhieni—a byddwn i'n cytuno â chi, mae yna rai rhieni sydd wedi mynegi pryderon am addasrwydd y profion ar bapur sy'n trin pob plentyn yr un fath sydd wedi bodoli hyd yma—. Os na fydd y plant hynny, am ba reswm bynnag, yn gallu ymdopi â'r prawf papur hwnnw, gall hyn fod yn siom fawr iawn a pheri gofid i'r plentyn o bosib. Y ffaith yw bod yr asesiad ymaddasol mewn gwirionedd yn newid gan ddibynnu ar allu'r plentyn, felly nid oes unrhyw ragdybiaeth o ran oedran neilltuol unrhyw blentyn neu ei fod ar unrhyw gyfnod yn ei yrfa academaidd, y bydd y cwestiynau i gyd yr un peth. Dylai hynny ddileu rhywfaint o'r pryder y gwn y bydd rhieni yn ei deimlo weithiau. Y ffaith na fydd y plant yn gorfod sefyll prawf mewn sefyllfa a reolir—felly, unwaith eto, weithiau mae hynny'n ychwanegu at y pryder a'r ymdeimlad bod llawer yn y fantol yn yr hyn yr ydym wedi ei wneud yn y gorffennol—lle mae'r dosbarth cyfan wedi gorfod eistedd i lawr ar amser penodol i wneud y papur—gall hynny weithiau greu awyrgylch a all fod yn straen i blant. Fel y dywedais i, yr athrawon dosbarth unigol fydd yn penderfynu a fydd grŵp bach o blant yn cael yr asesiad ar amser penodol neu a fydd plentyn unigol yn ei gael. Felly, unwaith eto, mae hyn yn ymwneud â cheisio sicrhau bod y materion hynny sydd weithiau'n achos gofid i blant a rhieni yn cael eu dileu.

Ni allaf ddweud digon am hyn—oherwydd rwy'n credu weithiau fod yna gamsyniad o hyd yn y proffesiwn ei hunan—nid yw'r asesiadau hyn a'r data sy'n deillio ohonyn nhw yn mynd i gael eu defnyddio fel unrhyw ddull o fantoli atebolrwydd yr ysgol honno. Weithiau mae hyd yn oed y gweithwyr proffesiynol eu hunain yn tybio bod y data a gesglir o'r profion blaenorol a'r asesiadau hyn nawr yn cael eu defnyddio rywsut i'w barnu nhw. Y diben yw dwyn dysgwyr yn eu blaenau.

Nawr, yn gwbl briodol, mae'n rhaid inni fod yn ymwybodol o'r llwyth gwaith i'n hathrawon. Bydd hyn mewn gwirionedd yn ysgafnhau llwyth gwaith yr athrawon yn yr ystyr eu bod  yn llai biwrocrataidd i'w gweinyddu. Pan ydym yn sôn am adborth ar unwaith, caiff y canlyniadau eu gyrru'n llythrennol gan ganlyniadau'r profion ac maen nhw ar gael ar unwaith. Nid yw hynny'n golygu bod angen i'r athro wedyn eistedd i lawr gyda'r plentyn ar unwaith. Yn amlwg, bydd angen i athro edrych ar yr hyn a ddywed yr asesiad am y plentyn hwnnw a gwneud cynnydd, ond mae hyn yn llawer llai biwrocrataidd i'r athrawon na'r hyn yr oeddem yn ei wneud o'r blaen ac, yn wir, mae'r buddsoddiad a wnawn ni yn yr asesiadau ar-lein hyn yn tarddu o gyllideb gwario i arbed Llywodraeth Cymru. Yn wir, rydym ni o'r farn y bydd hyn yn arbed arian i ni yn y tymor hir o'i gymharu â'r hyn yr ydym ni'n ei wario ar hyn o bryd ar y profion papur. Ar adeg o angen gwirioneddol, mae angen inni fod yn ofalus ynghylch yr hyn yr ydym yn ei wario, ac mae hwn yn ddull mwy cost-effeithiol mewn gwirionedd, yn ogystal â bod yn ffordd well o ddarparu'r system.

Caiff athrawon a chynorthwywyr ystafell ddosbarth eu cynorthwyo drwy gydol y broses hon. Bydd cymorth a deunyddiau hyfforddi ar gael. Byddwn yn cynnal cyfres o weminarau fel na fydd yn rhaid i athrawon deithio hyd yn oed. Bydd y rhain ar gael o fewn eu cymunedau a'u cysylltiadau eu hunain, ac mae cymorth ar gael dim ond i rywun godi'r ffôn. Mae llinell gymorth ar gael, felly os oes ysgol yn cael trafferth gyda rhai materion TG neu o ran sut i gynnal y prawf mewn gwirionedd, mae help ar-lein ar gael.

Dechreuodd asesiadau cyn y Nadolig, a hyd yn hyn yr adborth a gawsom yw fod yr ysgolion sydd wedi eu rhoi ar waith ac wedi eu defnyddio ddim yn rhagweld unrhyw broblemau. Mae hefyd yn bwysig cofio—ac rwy'n siŵr y byddai hyn o ddiddordeb i Siân Gwenllian pe byddai hi yma—bod yr asesiadau ar gael yn gwbl ddwyieithog. Mae'r athrawon yn gallu dewis pa iaith i'w defnyddio i gynnal yr asesiad, ac mae hynny'n amlwg yn fater pwysig iawn o degwch i bob un o'n dysgwyr.