2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am ddarparu gofal iechyd a gynllunir yn Sir Drefaldwyn? OAQ53117

Rydym yn parhau i weithio gyda bwrdd iechyd addysgu Powys a phartneriaid eraill er mwyn rhoi amryw o gamau ar waith i wella mynediad at wasanaethau gofal iechyd wedi'i gynllunio sy'n ddiogel, yn gynaliadwy ac mor agos at gartrefi pobl â phosibl.

Diolch, Weinidog. Rwy'n falch o glywed hynny. Cyn bo hir, byddwn yn clywed casgliadau ymgynghoriad a fydd yn arwain at ganlyniad ymgynghoriad yn Swydd Amwythig. Bydd hynny'n golygu ad-drefnu gwasanaethau yn Swydd Amwythig, ac yn sicr, credaf ei bod yn hanfodol ein bod yn sicrhau bod peth darpariaeth wedi'i chynllunio yn cael ei darparu'n lleol yn ein hysbytai cymunedol lleol megis y Drenewydd, Llanidloes, y Trallwng neu Fachynlleth, er mwyn lleihau'r angen, wrth gwrs, i gleifion deithio hyd yn oed ymhellach yn dilyn newidiadau yn Swydd Amwythig. Ac wrth gwrs, gellir darparu rhai—pwysleisiaf 'rhai'—triniaethau gofal wedi'i gynllunio yn fwy lleol, sydd wrth gwrs yn gwneud ysbytai cymunedol yn fwy cynaliadwy, a cheir manteision amlwg eraill lle na fydd raid i gleifion a'u teuluoedd deithio hyd yn oed ymhellach am ofal wedi'i gynllunio. Felly, rwy'n awyddus i ddeall sut y credwch fod Llywodraeth Cymru, mewn partneriaeth â bwrdd iechyd Powys—sut y gallwch weithio gyda'r bwrdd iechyd, gan ystyried y newidiadau rydym yn disgwyl eu gweld yn Swydd Amwythig.

Ceir dau bwynt yma. Y cyntaf yw bod bwrdd iechyd addysgu Powys eisoes yn darparu amrywiaeth o ofal iechyd wedi'i gynllunio, ac mewn gwirionedd, mae ganddynt hanes da iawn o'i ddarparu ar amser. Mae ganddynt uchelgais gwirioneddol hefyd, ac rydym yn hapus i'w gefnogi, i barhau i ddarparu cymaint o ofal iechyd wedi'i gynllunio ym Mhowys neu mor lleol i Bowys â phosibl. Ar nifer o fy ymweliadau â lleoliadau ym Mhowys, maent wedi sôn am beth arall y gallant ei ddarparu yn y lleoliadau hynny er mwyn lleihau'r amser y byddai pobl yn ei gymryd fel arall i deithio i ganolfannau gwahanol. Er enghraifft, mewn gofal mamolaeth, gall mwy o fenywod gael mynediad at ofal mamolaeth cymhleth a arweinir gan fydwraig ym Mhowys, yn hytrach na gorfod teithio'n bellach i'w gael, a chefnogir y dyheadau hynny, wrth gwrs, gan y cynllun cyffredinol o fewn ein cynllun, 'Cymru Iachach', y cynllun iechyd a gofal cymdeithasol hirdymor yma yng Nghymru.

Rwyf hefyd yn cydnabod eich pwynt ehangach ynglŷn â'r ymgynghoriad yn Swydd Amwythig, ymgynghoriad Future Fit, a gwn eich bod wedi sôn am hyn ar sawl achlysur. Byddai'r opsiwn a ffafrir, opsiwn 1, yn golygu bod y safle gofal brys yn aros yn yr Amwythig, gyda gofal wedi'i gynllunio yn symud ymhellach i ffwrdd, a dyna'r opsiwn a ffafrir gan y bwrdd iechyd hefyd. Byddwn yn gwybod erbyn diwedd y mis pa opsiwn a ddewisir, ac edrychaf ymlaen at weld perthynas wirioneddol adeiladol rhwng bwrdd iechyd Powys a'u partneriaid. Wrth gwrs, bydd hynny'n cynnwys eu gweld yn mynd drwy'r cyfnod presennol o fesurau arbennig yn yr Amwythig, ond byddwch yn falch o glywed bod bwrdd iechyd Powys yn ymdopi â'r sefyllfa honno ac yn sicrhau bod gwaith y maent yn ei gomisiynu ar ran trigolion Powys yn cael ei gyflawni ar yr adeg iawn ac i'r safon iawn.

A gaf fi fanteisio ar y cyfle hwn i'ch llongyfarch yn ffurfiol ar gadw eich swydd? Edrychaf ymlaen at weithio gyda chi. Roeddwn wedi bwriadu gwneud hynny yn y pwyllgor y bore yma ac rwy'n ymddiheuro am fethu gwneud hynny.

I ddychwelyd, yn amlwg, at fater gofal iechyd wedi'i gynllunio yn Sir Drefaldwyn, fe fyddwch yn gwybod, wrth gwrs, am y rôl bwysig y gall meddygfeydd meddygon teulu ei chwarae yn hyn o beth a rhai o'r heriau mawr y mae bwrdd iechyd Powys yn eu hwynebu o ran recriwtio a chadw meddygon teulu. Un o'r materion o bryder sydd wedi eu dwyn i fy sylw yw fod gan feddygon teulu safleoedd mawr sy'n eithaf drud i'w rhedeg a'u cynnal yn aml, a bod amharodrwydd cynyddol ymhlith meddygon iau i ysgwyddo'r math o ymrwymiad sydd ei angen i redeg y mathau hynny o safleoedd yn ogystal â darparu gofal iechyd sylfaenol. Pa gymorth ac arweiniad y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu i fyrddau iechyd i'w galluogi i weithio'n adeiladol gyda meddygon teulu, yn enwedig gan y gallai'r meddygon teulu hynny fod yn agosáu at oedran ymddeol, i sicrhau y gallwn gadw'r cyfleusterau pwysig hyn, yn enwedig mewn cymunedau gwledig?

Rwy'n cydnabod yr her, wrth gwrs. Nid yn Sir Drefaldwyn yn unig y mae'n digwydd, fel y gwyddoch chi a'r Aelodau eraill, rwy'n siŵr. Ledled y wlad, ceir heriau gyda chyfleusterau sydd wedi gwasanaethu eu poblogaethau lleol yn dda dros gyfnod o amser, ond rydym bellach yn cydnabod bod pob un ohonom am eu gweld yn cael eu diwygio a'u gwella. Felly, mae hynny'n cael ei ddatrys mewn nifer o ffyrdd gwahanol, gyda byrddau iechyd yn mynd i bartneriaeth â phractisau unigol, â grwpiau o bractisau, ac yn wir, â phartneriaid llywodraeth leol a'r maes tai hefyd. Gallwch weld amrywiaeth o ardaloedd lle y mae'r bartneriaeth honno wedi bod yn beth da ar gyfer symud y ddarpariaeth o wasanaethau lleol i gyfleusterau pwrpasol newydd.

Ceir her ehangach hefyd, nid yn unig mewn perthynas â safleoedd, ond ynghylch indemniad a rhwymedigaethau posibl yr unigolyn 'olaf i adael', ac mae hynny'n broblem go iawn i feddygon teulu iau, nad ydynt o bosibl yn dymuno mynd i bartneriaeth, ond yn fwy na hynny, oherwydd newid yn y ffordd y mae pobl eisiau gweithio. Ceir nifer o feddygon teulu ifanc, ni waeth am y materion hynny, nad ydynt yn dymuno prynu i mewn i bractis a gwneud ymrwymiad hirdymor iawn. Mae'r holl bethau hynny'n rhan reolaidd o'n trafodaeth ym mhwyllgor ymarfer cyffredinol Cymdeithas Feddygol Prydain, ac maent yn rhan reolaidd o fy nhrafodaethau gyda phob bwrdd iechyd unigol a'u partneriaid.