Rwy'n hapus iawn i gymryd rhan yn y ddadl yma er nad wyf yn aelod o'r Pwyllgor Cyllid, ond rydw i'n croesawu'r adroddiad a hefyd y gwaith cefndirol tu ôl iddo ac, wrth gwrs, fe wnaethom ni glywed y dadleuon yn ystod dadl y Llywodraeth ddoe. 

Mae'r system o ariannu beth sydd ar gael o dan ein system gofal cymdeithasol ni ar hyn o bryd—fel y mae'r Cadeirydd wedi ei olrhain—yn hynod gymhleth ac ni fyddai'n bosib dyfeisio system fwy cymhleth, hyd yn oed pe tasech yn trio, fel y dywedodd y Cadeirydd. Wedi dweud hynny, nid yw jest yn fater o arian. Fel y dywedais i ddoe, mae angen edrych yn gynhwysfawr ar yr her sylweddol o ddarparu gofal i'r henoed a thrio ei weld o mewn ochr bositif. Mae gennym ni gyfle i greu system gofal cymdeithasol genedlaethol yn fan hyn, achos rydw i'n credu bod angen newid y strwythur. Mae angen bod yn radical achos mae'n mynd i gymryd arian ac mae'n rhaid gallu darbwyllo'r cyhoedd bod yna system gwerth chweil, yn seiliedig ar yr un math o system â'r gwasanaeth iechyd. Mae pawb mewn cariad efo'r gwasanaeth iechyd, wel, beth am ailstrwythuro ein system gofal yr un peth â'n system gwasanaeth iechyd ni? Achos bydd yna fudd economaidd yn dod o hynny hefyd, yn darparu swyddi, cyflogau a hyfforddiant ac yn y blaen, yn union fel y gweithwyr yn y gwasanaeth iechyd, yn yr ardaloedd yna yng Nghymru sydd yn ei ffeindio hi'n anodd i gael swyddi ta beth, ac mae angen datblygu gwasanaeth gofal cymdeithasol fel datblygiad economaidd.

Achos, nid yw'r system, fel y dywedodd Nick Ramsay, yn gynaliadwy ar hyn o bryd. Mae'n rhaid cael rhyw syniad ymlaen ac nid jest meddwl am sut rydym yn mynd i ariannu system sydd yn ffaelu nawr. Achos, ar hyn o bryd, oherwydd cyfyngiadau ariannol ar wasanaethau cymdeithasol ein siroedd ni, codi y mae'r trothwy i bobl dderbyn gofal cyhoeddus bob blwyddyn rŵan. Rwy'n ei weld o o hyd: pobl hŷn efo sawl her gorfforol a chymdeithasol, maen nhw'n teilyngu derbyn gofal, ond eto, nid ydyn nhw'n cyrraedd y trothwy—trothwy sydd yn codi bob blwyddyn, y trothwy i gael y gofal am ddim oddi wrth y sir, achos, yn naturiol, nid yw'r arian yna. Rydw i’n gwybod beth mae pobl yn ei ddweud: 'Aha', mae pobl yn ei ddweud, 'talwch amdano fo, felly; talwch am eich gofal yn breifat, felly.' Dyna beth rydym ni’n ei glywed, a chlywsom ni e ddoe. Ond, wrth gwrs, nid yw hynny'n opsiwn i nifer fawr o'n pobl hŷn ni; nid ydyn nhw'n gallu talu, ac maen nhw'n mynd heb ddim gofal cyhoeddus, heb ddim gofal, a'r cwbl yn syrthio ar eich teulu, os ydych chi'n ddigon ffodus i ddal cael teulu. Dyna beth rydym ni weithiau yn anghofio.

Pam mae hyn yn bwysig? Wel, mae pobl yn marw achos y toriadau cyllid a diffyg darpariaeth gofal. Pobl yn marw. Bu adolygiad yn The British Medical Journal yn 2017 yn olrhain sefyllfa enbydus gofal yn Lloegr, lle mae cyllid gofal cymdeithasol wedi gorfod dioddef ergyd ddwbl. [Torri ar draws.] Nick.