7. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Tai

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:16 pm ar 9 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Nick Ramsay Nick Ramsay Conservative 5:16, 9 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n falch o gyfrannu at y ddadl heddiw ac o gefnogi'r cynnig hwn—cynnig a wnaed yn huawdl iawn, fel arfer, gan David Melding ar ddechrau'r ddadl hon, ac fe wnaeth bwyntiau pwysig iawn.

Credaf ein bod i gyd yn gwybod fod gennym broblem mewn perthynas â thai yng Nghymru. Gadewch inni wynebu'r ffaith, fel y mae Leanne Wood newydd ei ddweud, mae'r broblem honno wedi bod gyda ni ers cryn dipyn o amser, felly nid ydym yn mynd i weld unrhyw atebion cyflym o ran darparu cartrefi. Yn syml iawn, pa ffordd bynnag yr edrychwch ar y mater, nid oes gennym ddigon o gartrefi i ateb y galw. Neu, i fod yn fwy cywir mae'n debyg, nid oes gennym ddigon o'r math cywir o dai i ateb y galw ar adegau priodol ym mywydau pobl, gan fod y galwadau hynny'n newid drwy gydol bywydau pobl. Fan lleiaf, nid oes gennym ddigon o gartrefi y gellir eu haddasu. Y llynedd, roeddwn yn falch iawn o gael gwahoddiad i agor datblygiad tai newydd bach yn y pentref lle rwy'n byw, sef Rhaglan, datblygiad gan Gymdeithas Tai Sir Fynwy o oddeutu pump neu chwech o dai—cartrefi poblogaidd iawn. Fe'm trawyd gan ansawdd y gwaith adeiladu, a hefyd gan ba mor addasadwy oedd y cartrefi fel bod pobl, boed yn eu 20au cynnar, yn sengl, yn cael plant neu'n hŷn, yn eu 60au, eu 70au neu eu 80au, yn gallu aros yn y cartrefi hynny drwy gydol eu bywydau ac na fyddent yn symud os nad oeddent eisiau gwneud hynny. Roeddwn yn credu bod hwnnw'n gysyniad gwych ac yn un y mae angen ei ddatblygu.

Wrth gwrs, mae cymdeithasau tai yn gwneud eu gorau i ateb y galw, yn sgil y gost, yn anad dim, o brynu eich cartref eich hun y dyddiau hyn. Fel y dywedodd David Melding, mae prisiau tai bellach o gwmpas chwe gwaith y cyflog cyfartalog—mwy mewn rhai achosion—o ganlyniad i'r prinder a wynebwn. Felly, mae angen inni adeiladu rhagor, ond nid rhagor yn unig. Mae angen inni roi sylw i'r ffaith hefyd—gadewch inni beidio ag anghofio—fod 27,000 amcangyfrifedig o gartrefi gwag yng Nghymru wrth imi sefyll yma'n siarad am yr ystadegau hyn. Gadewch inni wneud yr hyn a allwn i ddefnyddio'r rheini unwaith eto, oherwydd rhaid bod honno'n ffordd effeithlon o symud ymlaen. Os gallwn fodloni'r cyhoedd fod y capasiti dros ben—cymaint o gapasiti dros ben ag sy'n bodoli—yn cael ei ddefnyddio, yna bydd llai o wrthwynebiadau i ddatblygiadau. A gadewch i ni wynebu'r ffaith bod yna rai datblygiadau, oes, rwy'n siŵr, yn ein hetholaethau, sy'n fwy dadleuol nag eraill. Bydd y datblygiadau hynny'n fwy derbyniol os yw pobl yn teimlo bod y stoc dai dros ben yn cael ei defnyddio. Nid yw hyn yn golygu, er hynny, y dylid troi cefn ar gynllunio. Ac nid wyf yn credu y dylem fod yn adeiladu ar unrhyw gost—dim o gwbl. Mae angen proses gynllunio sy'n llyfn a chadarn ac sy'n ennyn hyder y cyhoedd ac yn cyflawni mewn ffordd sy'n dderbyniol i awdurdodau lleol ond hefyd yn dderbyniol i'r cyhoedd. Gadewch i ni ymdrechu i gael y broses gynllunio orau, y broses gynllunio fwyaf llyfn y gallwn ei chael yma yng Nghymru.

Roeddwn yn meddwl bod Leanne Wood wedi gwneud pwynt ardderchog, pan ddywedasoch, Leanne, fod angen inni adeiladu cymunedau cynaliadwy, nid tai cynaliadwy yn unig. Credaf ein bod yn rhy aml yn sôn am y pethau hynny fel pe baent yn annibynnol ar ei gilydd. Rydym yn cael dadleuon am gymunedau yn y Siambr hon, a heddiw rydym yn cael dadl ar dai, ac weithiau mae'n ymddangos fel pe baem yn gweithredu fel pe baent yn gwbl annibynnol ar ei gilydd ac ni ddylent fod. Yn y pen draw, dylai datblygiadau tai a adeiladir gael eu gwasanaethu'n dda. Dylai fod cynaliadwyedd yn ganolog iddynt. Dylent gydymffurfio â deddfwriaeth cenedlaethau'r dyfodol. Dyna ddeddfwriaeth arall y soniwn amdani'n aml yn y Siambr hon, ond awn ati wedyn i siarad am bynciau eraill heb sylweddoli y dylai'r ddeddfwriaeth honno fod yn ganolog i adeiladu. Felly, os ydym yn mynd i adeiladu datblygiad mewn pentref neu ardal yng nghefn gwlad, wrth gwrs y bydd yn ddadleuol os nad yw'n cael ei gynnal yn dda gan drafnidiaeth gynaliadwy, os ydym yn caniatáu i'r tai hynny gael eu hadeiladu a disgwyl i bobl ddibynnu ar y car, dau neu dri mewn teulu weithiau, neu i ddibynnu ar dacsis neu i ddibynnu ar beth bynnag y mae'n ei olygu. Nid wyf yn dweud bod yn rhaid cael cyswllt rheilffordd i bob pentref, ond rhaid cydnabod bod cartrefi newydd angen seilwaith cynaliadwy, gwasanaethau lleol cynaliadwy, ysgolion cynaliadwy. Pa mor aml y caiff datblygiadau eu hadeiladu heb ystyriaeth briodol i ysgolion lleol a gwasanaethau o'r fath?

Felly, mae llawer i'w wneud, ond wrth wraidd hyn, rwy'n credu bod rhaid dweud: oes, mae angen mwy o dai, ond mae angen mwy o dai o safon hefyd. Ac fe orffennaf, Lywydd, drwy sôn am Electrical Safety First, elusen y cyfarfûm â hi yn ddiweddar dros gyfnod y Nadolig. Roeddent yn pwysleisio'r angen i wneud yn siŵr fod tai modern yn cael eu hadeiladu i safon uchel sy'n osgoi lefelau uchel o danau trydan, a rhoddasant un ystadegyn i mi, ac rwyf am orffen gyda hyn, sef bod pobl dros 80 oed bedair gwaith yn fwy tebygol o farw mewn tân trydan na neb arall. Ar hyn o bryd nid oes gennym archwiliadau diogelwch trydanol gorfodol yn ein stoc dai yng Nghymru. Efallai y dylem eu cael. Ceir digonedd o feysydd lle y gallem symud pethau yn eu blaenau mewn gwirionedd, yn enwedig, fel y dywedais, gyda'r broses gynllunio.