Part of the debate – Senedd Cymru am 5:43 pm ar 15 Ionawr 2019.
Rwy'n falch iawn o gael y cyfle i siarad yn y ddadl hon heddiw. Wrth gwrs, rwy'n hynod o falch o gynrychioli fy nhref enedigol ac Alun a Glannau Dyfrdwy, ac mae'r etholwyr yn gwbl briodol yn haeddu ac yn disgwyl gwasanaethau cyhoeddus a darpariaeth o ansawdd uchel gan y cyngor lleol, ac, yn yr achos hwn, Cyngor Sir y Fflint yw hwnnw. Nawr, yn sicr nid wyf yn eiddigeddus o'r Llywodraeth yn gorfod llunio cyllidebau yn wyneb cyni Llywodraeth y DU, sy'n parhau i'w gwneud hi'n anodd i gynghorau lleol ddarparu'r gwasanaethau y maen nhw wedi arfer â nhw. Roeddwn yn synnu'n fawr pan nododd y Prif Weinidog, pan roedd yn gyfrifol am gyllid, bod £800 miliwn yn llai i'w wario ar wasanaethau cyhoeddus yn 2019-20 nag yr oedd yn 2010-11. Rwyf wedi cael llawer o sgyrsiau gonest â chynghorwyr lleol o sir y Fflint o bob plaid, a bydd yr Aelodau yn gwybod, wrth gwrs, y bûm i'n uchel fy nghloch am fy mhryderon y llynedd.
Ddydd Gwener diwethaf, roeddwn yn siarad â chynrychiolwyr lleol unwaith eto am rai o'u pryderon. Mae cynghorwyr a thrigolion lleol yn aml yn dweud wrthyf am eu teimladau am y rhaniad rhwng y gogledd a'r de, felly, unwaith eto, rwy'n falch bod y Prif Weinidog newydd wedi gwneud cyhoeddiad diweddar am benodi Gweinidog sydd â chyfrifoldeb dros y gogledd, ac rwy'n credu bod hynny'n gam cadarnhaol ymlaen i drigolion ledled y gogledd i gyd.
Llywydd, os yw'r trafodaethau Brexit wedi dysgu unrhyw beth inni, mae gwleidyddiaeth yn ymwneud â gwrando a gweithio gyda'n gilydd. Felly, ydw, rwy'n falch bod cynnydd i'r setliad gwreiddiol a roddwyd i sir y Fflint, ac rwy'n croesawu hefyd sut yr ydym ni wedi gallu lleihau'r gostyngiad yn y grant cynnal refeniw o -1 y cant i -0.3 y cant, ac mae'r cyhoeddiadau am gyllid penodol ar gyfer gofal cymdeithasol wedi eu croesawu'n lleol hefyd.
Rwy'n croesawu, wrth gwrs, y mesurau eraill yn rhan o becyn o £141.5 miliwn ychwanegol mewn refeniw a chyfalaf i lywodraeth leol dros y tair blynedd nesaf, ond hoffwn wneud un neu ddau o bwyntiau yr wyf wedi eu gwneud o'r blaen am y dreth gyngor a sut y gallwn ni wneud pethau'n haws i bobl yr wyf i'n siarad â nhw sy'n ei chael hi'n anodd gwneud eu taliadau yn fisol. Yn ddiddorol, roedd adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yn tynnu sylw at y cyfleoedd i sicrhau bod y dreth gyngor yn fwy blaengar, ac fe hoffwn i weld y llywodraeth yn ystyried sut y gallwn ni o bosibl ddiwygio'r dreth gyngor yn y dyfodol agos.
Rwy'n credu hefyd bod angen cynnal sgwrs ddifrifol yn y dyfodol am ddau bwynt penodol: yn gyntaf, y ffordd y mae cynghorau lleol yn cael eu hariannu, yn ogystal â'r newid o arian canolog i drethiant lleol; ac yn olaf, dyfodol cyllid canlyniadol a phwysigrwydd rhoi terfyn ar gyni am byth. Cefais i hefyd lythyr gan arweinydd Cyngor Sir y Fflint neithiwr, a byddwn yn croesawu cyfarfod gyda'r Gweinidog cyllid a'r Gweinidog llywodraeth leol cyn gynted â phosib i drafod y materion a grybwyllwyd yn y llythyr hwnnw a hefyd ynghylch y cyllid canlyniadol, fel yr oeddwn wedi'i drefnu cyn yr ad-drefnu diweddaraf.
Rwyf eisiau gorffen fy nghyfraniad heddiw, Llywydd, drwy dalu teyrnged i holl gynghorwyr a staff y cyngor sy'n gweithio'n galed, dydd ar ôl dydd, i ddarparu gwasanaethau beunyddiol i bobl Cymru. Maen nhw'n aml yn cael eu beirniadu'n hallt, ond ni ddylem ni fyth anghofio eu bod yn y rheng flaen o ran cyflenwi. Ac rwyf hefyd eisiau ailddatgan yn y Siambr hon heddiw fy ymrwymiad i'm cyngor lleol y byddaf bob amser yn sefyll cornel fy ardal leol a'r cynghorwyr a staff y cyngor sy'n darparu'r gwasanaethau hynny y mae pobl yn dibynnu'n fawr arnynt. Diolch yn fawr iawn.