8. Dadl Plaid Cymru: Brexit Heb Gytundeb

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:07 pm ar 16 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 6:07, 16 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Cawsoch eich ethol gan blaid mewn etholiad ddwy flynedd a hanner yn ôl a oedd yn ymgyrchu'n agored yn erbyn datganoli 20 mlynedd ar ôl y refferendwm i sefydlu Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Mae gennyf ferch a oedd yn 16 oed ar adeg y refferendwm hwnnw. Bellach mae hi'n 18, mae hi'n oedolyn, mae hi eisiau dweud ei barn ynglŷn â'i dyfodol. Rwyf fi hefyd am iddi gael dweud ei barn ynglŷn â'i dyfodol. Rwy'n credu mewn democratiaeth. Rwy'n credu mewn gwneud democratiaeth yn berthnasol heddiw. Rwy'n credu mewn gofyn i bobl beth y maent ei eisiau heddiw, yn hytrach na dim ond gwrando ar yr hyn a ddywedasant ddwy flynedd a hanner yn ôl, rhag ofn eu bod hwy, gan eich cynnwys chi, Mark Reckless—. Efallai eich bod wedi newid eich meddwl. Rwy'n digwydd gwybod beth rydych yn ei feddwl, ond nid wyf yn gwybod beth yw barn pobl y wlad, ac rwyf am i bobl gael cyfle i fyfyrio heddiw, ar sail y dystiolaeth sydd gennym ger ein bron heddiw, a ydynt yn credu mai dyma'r llwybr gweithredu cywir i ni ei ddilyn fel gwlad, ac nid oes amheuaeth o gwbl na fydd dilyn strategaeth 'dim bargen' o fudd i Gymru, ac ni allaf gymeradwyo mewn unrhyw ffordd, na chaniatáu i'r Cynulliad Cenedlaethol hwn gymeradwyo caniatáu i Brexit 'dim bargen' ddigwydd. Dyna pam rwy'n falch y bydd y Cynulliad hwn ymhen yr awr, neu lai nag awr, yn pleidleisio i ddweud na fyddwn mewn unrhyw amgylchiadau yn derbyn Brexit 'dim bargen'. Nawr, mae hyn yn ymwneud â democratiaeth ac mae'n ymwneud â democratiaeth heddiw a gwrando o ddifrif ar bobl, nid gweiddi am 'ddod drosti' ar eich eistedd. Dylai fod gennych fwy o brofiad na hynny o'ch dyddiau yn y Senedd.

Mae fy amser yn brin. Ar sawl lefel, rydym yn gwybod beth fydd effaith Brexit 'dim bargen'. Rwy'n cofio mynd ar draws y ffordd, ar y diwrnod dirgelaidd hwnnw pan fu'n rhaid inni roi ein ffonau symudol mewn blwch fel na allem dynnu lluniau o amcanestyniadau Llywodraeth y DU ei hun o effeithiau Brexit. Roedd yn ddeunydd darllen erchyll, hyd yn oed y ffyrdd o adael yr Undeb Ewropeaidd a gâi eu rheoli. Gwyddom y byddai senario 'dim bargen' yn niweidiol tu hwnt. Ford, yr wythnos hon—a ydym o ddifrif yn meddwl y bydd Brexit yn rhoi mwy o hyder i Ford ddiogelu 1,000 o swyddi ym Mhen-y-bont ar Ogwr? A ydym o ddifrif yn meddwl nad oedd gan Brexit unrhyw ddylanwad o gwbl yn yr hyn a ddigwyddodd i Wylfa a'r cyhoeddiad rydym yn ei ddisgwyl yfory ar atal y gwaith hwnnw? A ydym yn credu'n onest nad yw ein busnesau, fel ffermwyr cregyn gleision y Fenai, yn poeni os caiff y 97 y cant o'u cynnyrch sydd angen ei gyflenwi'n fyw i'r Undeb Ewropeaidd o fewn 24 awr ei fygwth oherwydd tariffau, hyd yn oed os yw'n fesur dros dro'n unig? A ydym yn poeni am yr effeithiau ar ein diwydiant amaethyddol? Mae Neil Hamilton yn sôn am dariffau—anamaethyddol. Beth am y rhai amaethyddol? Beth am amaethyddiaeth yn fy etholaeth? Beth am effeithiau colli pobl ifanc? Beth am effeithiau colli pobl ifanc o'r diwydiant amaethyddol yn fy etholaeth oherwydd eu bod yn colli'r farchnad allforio? Nid dyma'r araith yr oeddwn am ei rhoi, ond dyna pa mor gryf rwy'n teimlo ynglŷn â hyn, a dyna pam y mae angen inni egluro—[Torri ar draws.]

Caiff y Llywydd ganiatáu ymyriad, David, os ydych am wneud un.